Αν και αρχικά η θεωρία του νευρολόγου Κ. Γκόλντσταϊν έμοιαζε με σενάριο επιστημονικής φαντασίας, εντούτοις μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα επιβεβαιώθηκε.
Η γυναίκα πέθανε λίγο καιρό μετά την επίσκεψη της στην κλινική, όχι από το αριστερό χέρι- δολοφόνο αλλά από ένα δεύτερο εγκεφαλικό. Στην νεκροψία που ακολούθησε επιβεβαιώθηκε οτιδήποτε αρχικά είχε υποθέσει ο νευρολόγος: το μεσολόβιο της ασθενούς είχε υποστεί βλάβη λίγο πριν αρχίσει να εκδηλώνει την παράξενη αυτή συμπεριφορά με αποτέλεσμα να μην υπάρχει επικοινωνία και έλεγχος μεταξύ των δύο ημισφαιρίων. Έτσι, το δεξί ημισφαίριο και το αριστερό της χέρι δεν ελέγχονταν πλέον και ήταν ελεύθερα να κάνουν οτιδήποτε επιθυμούσαν.. δηλαδή να τη σκοτώσουν!
Με αυτό τον τρόπο έγινε μία από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις στην επιστήμη της νευρολογίας.. ο δόκτωρ Κ. Γκόλντσταϊν απέδειξε τη διπλή φύση της εγκεφαλικής λειτουργίας, ότι δηλαδή κάθε ημισφαίριο είναι εξειδικευμένο να επιτελεί συγκεκριμένες λειτουργίες και ότι ελέγχει τα μέλη της αντίθετης πλευράς του σώματος. Μία ανακάλυψη που παρουσίασε πολλές πτυχές της φύσης του εγκεφάλου, ενώ κατάφερε να εξηγήσει πολλές από τις έως τότε ακατανόητες δυνατότητες του ανθρώπινου νου.
Μέλη- φαντάσματα: ένα παγκόσμιο ιατρικό παράδοξο.
Το παραπάνω περιστατικό είναι μόνο ένα παράδειγμα σχετικά με το πώς φαινόμενα που αρχικά χαρακτηρίζονται ως παραφυσικά μπορούν να οδηγήσουν τον άνθρωπο σε νέα πεδία γνώσης και αντίληψης των δυνατοτήτων του.
Ένα ανάλογο φαινόμενο, το οποίο επανειλημμένες φορές χαρακτηρίστηκε ως παραφυσικό, είναι αυτό των «μελών- φαντασμάτων», η μελέτη του οποίου αποτελεί τον καλύτερο οιωνό για την εξέλιξη της νευρολογίας και επομένως της κατανόησης του ανθρώπινου νου.
Ο όρος «μέλος- φάντασμα» πρώτο- χρησιμοποιήθηκε από τον διακεκριμένο γιατρό της Φιλαδέλφεια Σάιλας Γουέιρ Μίτσελ. Αφορά το εξής φαινόμενο: άνθρωποι που έχουν χάσει κάποιο από τα μέλη τους, π.χ. κάποιο χέρι ή πόδι, συνεχίζουν να το αισθάνονται σαν αυτό να υπάρχει ακόμα, ενώ σε πολλές περιπτώσεις ένα υποτιθέμενο χτύπημα στο μέλος- φάντασμα τους προκαλεί πόνο!
[Box 2: Η εμφάνιση του φαινόμενου και διάφορες ερμηνείες. ]
Τα «μέλη- φαντάσματα» ως φαινόμενο έκαναν την εμφάνιση τους την περίοδο που ενώ η γάγγραινα μάστιζε τους τραυματίες πολέμου δεν υπήρχαν αντιβιοτικά για την καταπολέμηση της. Έτσι, οι γιατροί στην προσπάθεια τους να αποτρέψουν την εν λόγω ασθένεια να εξαπλωθεί στο υπόλοιπο σώμα έκοβαν τα μολυσμένα μέλη.
Όταν όμως οι ανάπηροι πλέον στρατιώτες επέστρεφαν στα σπίτια τους, τα μέλη- φαντάσματα γινόντουσαν μόνιμο θέμα συζητήσεων, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που ο ίδιος ο Σ. Γ. Μίτσελ δημοσίευσε πρώτος σχετικό άρθρο σε εκλαϊκευμένο περιοδικό, το Lippincott's Journal, με ψευδώνυμο(μιας και με το πραγματικό του όνομα θα γελοιοποιούνταν).
Αρχικά υπήρχαν πάρα πολλές ερμηνείες για το φαινόμενο. Προς τα τέλη του 20ου αιώνα ακούστηκε η άποψη ότι τα μέλη- φαντάσματα ήταν προϊόν ευσεβούς πόθου, όπως αναφέρει ένα άρθρο στο Canadian Journal of Psychiatry. Δηλαδή, ο ασθενής ήθελε τόσο πολύ το μέλος του πίσω ώστε έφτανε στο σημείο να «δημιουργεί» μόνος του το φάντασμα!
Μία άλλη άποψη, παρασάγγας πιο διαδεδομένη, αναφέρει ότι οι νευρικές ίνες που σε έναν αρτιμελή άνθρωπο καταλήγουν στο χέρι(ή σε οποιοδήποτε άλλο μέλος), μετά τον ακρωτηριασμό συνθλίβονται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να συστρέφονται και να φλεγμαίνουν, να είναι δηλαδή ευερέθιστες. Η κατάσταση αυτή παραπλανάει τον εγκέφαλο και τον κάνει να πιστεύει ότι το κομμένο μέλος είναι στη θέση του.
Αυτή η άποψη, αν και έχει αρκετά αδύναμα σημεία, είναι η πλέον διαδεδομένη στους ιατρικούς κύκλους, μιας και προτείνει μία απλή και βολική λύση.
Περιστατικά με μέλη φαντάσματα έχουν εξεταστεί διεξοδικά από τις αρχές του 19ου αιώνα, στην πληθώρα τους όμως αγνοήθηκαν απλά ως.. κλινικές παραξενιές ή ιατρικά αινίγματα με αποτέλεσμα να περάσουν σταδιακά στη σφαίρα του «παραφυσικού».
Όμως, αν και έχουν καταγραφεί τόσα πολλά περιστατικά, εντούτοις δεν είχαν γίνει σχεδόν καθόλου πειράματα. Αυτό συνέβη διότι οι τότε νευρολόγοι μελετούσαν τα περιστατικά περισσότερο με την αριστοτελική προσέγγιση, δηλαδή δίχως πειράματα, και όχι με τις αρχές που είχε θέσει ο Γαλιλαίος.
[Box 3: Ποια μέλη μπορούν να γίνουν φαντάσματα;]
Τα μέλη- φαντάσματα ποικίλουν: από χέρι και πόδι- φάντασμα που είναι και τα πλέον διαδεδομένα, έως στήθος- φάντασμα(σε γυναίκες μετά από ολική μαστεκτομή), πέος- φάντασμα με στύσεις- φαντάσματα(σε άνδρες μετά από ολική εκτομή του πέους), έως και σκωληκοειδίτιδα- φάντασμα(ασθενής δηλαδή που βίωνε πόνους οξείας σκωληκοειδίτιδας ακόμα και μετά την απομάκρυνση της). Υπάρχουν καταγεγραμμένα έως και περιστατικά για μύτη- φάντασμα ή πρόσωπο- φάντασμα.
Το πόδι που είχε οργασμό!
Μερικά από τα πιο παράδοξα περιστατικά που συνάντησα σχετικά με το φαινόμενο «μέλος- φάντασμα» είναι τα παρακάτω, τα οποία κάνουν λόγο για πόδια- φαντάσματα που βιώνουν έντονο οργασμό. Ας δούμε όμως τα ίδια τα περιστατικά, τα οποία έχουν να μας πουν πολύ περισσότερα..
Το πρώτο περιστατικό κάνει λόγο για μία κοπέλα, μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο νοσοκομείο Μπεθ Ίσραελ, που έχασε το αριστερό της πόδι από το γόνατο και κάτω και από τότε αισθανόταν ένα πόδι- φάντασμα. Όμως το αξιοπερίεργο στην όλη υπόθεση δεν είναι αυτό, αλλά ότι κάθε φορά που είχε σεξουαλική επαφή αισθανόταν τον οργασμό και στο μέλος- φάντασμα της!
Επίσης, παρόμοιο περιστατικό αναφέρει ότι ένας άνδρας, μηχανικός από το Αρκάνσας, είχε χάσει το πόδι του επίσης από το γόνατο και κάτω. Όταν λοιπόν έκανε σεξ ένιωθε ότι το πόδι- φάντασμα είχε επίσης οργασμό και γι' αυτόν τον λόγο ο οργασμός του ήταν κατά πολύ πιο έντονος από οτιδήποτε παλαιότερα, όταν ακόμα είχε το πόδι του.
Οι δύο παραπάνω περιπτώσεις, όσο παράλογο και να ακούγεται αρχικά, δεν είναι αποκυήματα της φαντασίας των ασθενών.. μην βιαστείτε να τους χαρακτηρίσετε τρελούς. Έχουν αντιμετωπιστεί με βάση την επιστήμη της νευρολογίας και έχουν οδηγήσει σε εξαιρετικά συμπεράσματα για τα μυστήρια του εγκεφάλου.
Μαζί τους μάλιστα συνδέονται και τα σεξουαλικά φετίχ που βιώνουμε σχεδόν όλοι μας όταν, π.χ., ο ερωτικός μας σύντροφος μας δαγκώνει ελαφρά το λοβό του αυτιού κατά τη διάρκεια της ερωτικής πράξης ή (για κάποιους πιο απελευθερωμένους) πιπιλάει τα ακροδάχτυλα του ποδιού.
Χάρη δηλαδή στα μέλη- φαντάσματα δόθηκαν εξηγήσεις για τα σεξουαλικά φετίχ του ανθρώπου με τη συνδρομή της νευρολογίας! Τα γεγονότα αυτά μπορούν να μας αποδείξουν πόσο οικτρά λιγοστά γνωρίζουμε για τη φύση του ανθρώπινου εγκεφάλου και άρα για τις δυνατότητες του ανθρώπινου νου.
Η ανάπτυξη του παραπάνω θέματος δεν βρίσκεται ανάμεσα στους σκοπούς του παρόντος κειμένου, οπότε ανάλογα με το ενδιαφέρον σας ίσως παρουσιαστεί σε επόμενο άρθρο. Πάντως, όσοι από εσάς είστε φοιτητές ιατρικής(ή πτυχιούχοι) αρκεί να αναφέρω ότι σχετίζεται με το ανθρωπάριο του Πένφιλντ.
Τα μέλη- φαντάσματα δεν βρίσκονται μόνο στο μυαλό των ασθενών.
Ένα λίγο διαφορετικό περιστατικό σχετικά με τα μέλη- φαντάσματα μπορεί να μας δείξει ότι δεν βρίσκονται μόνο στο εγκέφαλο του εκάστοτε ανθρώπου, αλλά επηρεάζονται και από εξωτερικούς παράγοντες όπως ακριβώς επηρεάζεται και ένα φυσιολογικό χέρι.
Tο παρακάτω περιστατικό είναι καταγεγραμμένο στα αρχεία του ιατρού- διδάκτορα Β. Σ. Ραματσάντραν(V. S. Ramachandran) και αναφέρεται σε έναν ασθενή ονόματι Τζον. Ο τελευταίος είχε χάσει το χέρι του και εμφάνιζε στο σημείο εκείνο ένα μέλος- φάντασμα.
Ο δόκτωρ Ραματσάντραν προχώρησε σε ένα απλό πείραμα: ζήτησε από τον ασθενή να πιάσει ένα φλιτζάνι καφέ με το χέρι- φάντασμα και στη συνέχεια, αφού τον ρώτησε αν το κρατάει ή όχι, το τράβηξε με δύναμη μακριά του. Το αποτέλεσμα αυτής της πράξης ήταν εντυπωσιακό, ο ασθενής αναφώνησε από τον πόνο!
Με λίγα λόγια, δύναται να υποθέσουμε ότι το χέρι- φάντασμα είναι ίσως αποκύημα της φαντασίας του ασθενή, όμως δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε ότι ο πόνος που το μέλος- φάντασμα βιώνει είναι πραγματικός.
Αριστερά, ο ιατρός- διδάκτορας Β. Σ. Ραματσάντραν(V. S. Ramachandran).
Και όμως.. τα πιο παράδοξα ερωτήματα στο παρόν άρθρο δεν έχουν τεθεί ακόμα. Αντιθέτως θα έλεγα!
Πείραμα: ο τρόπος να νιώσετε και εσείς ένα μέλος- φάντασμα στο σώμα σας!
Το γνωρίζω.. η φράση αυτή παραείναι επαναστατική και πιθανόν από αντίδραση και μόνο να την έχετε ήδη χαρακτηρίσει ως «λόγια του αέρα». Και όμως, δεν ψεύδομαι.. το σώμα μας είναι ένα φάντασμα που έχει κατασκευάσει ο εγκέφαλος μας για δική του ευκολία, μία εσωτερική απεικόνιση που πολλές φορές μπορεί να έρχεται σε ευθεία ρήξη με το πραγματικό μας σώμα.
Η ιατρική επιστημονική κοινότητα, στη συντριπτική της πλειοψηφία, δέχεται ότι η εσωτερική αυτή απεικόνιση είναι αποτέλεσμα πολλών δεκαετιών, δηλαδή δημιουργείται από τη στιγμή της γέννησης μας και άρα είναι σχεδόν αδύνατο να αλλάξει.
Και όμως, με ένα απλό πείραμα μπορώ να σας αποδείξω πόσο εύπλαστη είναι η εικόνα του φαντάσματος αυτού, μιας και θα καταφέρουμε να την αλλάξουμε μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα.. Πως; Δίνοντας σας την ευκαιρία να αισθανθείτε και εσείς ένα μέλος- φάντασμα στο σώμα σας!
Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να.. επιμηκύνουμε τη μύτη μας! Διαβάστε με προσοχή το παρακάτω πείραμα και προσπαθήστε να το επαναλάβετε όσο το δυνατόν πιο πιστά. Σας παρακινώ να μπείτε στη διαδικασία να δοκιμάσετε δίνοντας λίγο από το χρόνο σας, μιας και εφόσον το πραγματοποιήσετε με επιτυχία θα βιώσετε κάτι πραγματικά το.. παραφυσικό.
Για το πείραμα αυτό χρειαζόμαστε τρία άτομα: εσάς (που θα σας αναφέρω σε δεύτερο πρόσωπο), τον Νίκο και τον Γιώργο. Καθήστε σε μία καρέκλα και βάλτε τον Νίκο να καθίσει ακριβώς απέναντι σας σε μία άλλη καρέκλα κοιτάζοντας προς την κατεύθυνση που κοιτάζετε και εσείς(έτσι ώστε να βλέπετε την πλάτη του). Κλείστε τα μάτια σας και ζητήστε από το τρίτο άτομο, τον Γιώργο, να πάρει το δείκτη του δεξιού σας χεριού και να «βρει» με αυτόν τη μύτη του Νίκου. Στη συνέχεια, και ενώ κρατάτε διαρκώς τα μάτια σας κλειστά, ζητήστε από τον Γιώργο να χτυπάει τη μύτη του Νίκου με το δείκτη σας ρυθμικά, σαν τα σήματα Μορς. Τώρα, ζητήστε από τον Γιώργο με το δείκτη του αριστερού του χεριού να χτυπάει τη δική σας μύτη στον ίδιο ρυθμό που χτυπάει ο άλλος δείκτης τη μύτη του Νίκου. Τα χτυπήματα των δεικτών στις δύο μύτες πρέπει να είναι εντελώς συγχρονισμένα.
Αν είστε τυχερός, μετά από 30 με 40 δευτερόλεπτα θα έχετε την πραγματικά αλλόκοτη αίσθηση ότι η μύτη σας έχει επιμηκυνθεί τόσο όσο είναι και το μήκος του χεριού σας. Δηλαδή κάτι περισσότερο από μισό μέτρο!
Μάλιστα, όσο πιο απρόβλεπτη και τυχαία είναι η διαδοχή των χτυπημάτων(μα πάντα συγχρονισμένη μεταξύ των δύο χεριών) τόσο πιο έντονη και εντυπωσιακή θα είναι και η ψευδαίσθηση. Επίσης, προσπαθήστε το χτύπημα των δεικτών να είναι περίπου στο ίδιο σημείο στις δύο μύτες, δηλαδή να υπάρχουν όσο το δυνατόν λιγότερες διαφορές μεταξύ των δύο κινήσεων.
Γιατί όμως πέφτει σε αυτό το «παιδικό» λάθος ο εγκέφαλος, ώστε να πιστεύει πραγματικά ότι η μύτη μας έχει πλέον μήκος μισό μέτρο;
Όπως είναι φυσικό, εξαιτίας της τόσο μεγάλης ομοιότητας των δύο αυτών χτυπημάτων, του χτυπήματος που προκαλεί ο δείκτης σας στη μύτη του Νίκου και του χτυπήματος που δέχεται η μύτη σας από το δείκτη του Γιώργου, ο εγκέφαλος τα συγχέει μεταξύ τους.
Μάλιστα, επειδή τα χτυπήματα αυτά είναι απόλυτα συγχρονισμένα, ο εγκέφαλος ακολουθεί τον εξής παράλογο συλλογισμό: «Και οι δύο κινήσεις είναι απόλυτα συγχρονισμένες, ποια η πιθανότητα αυτό να είναι απλά μία σύμπτωση; Μηδαμινή, άρα το δάχτυλο μου χτυπάει τη μύτη μου. Από την άλλη όμως το χέρι μου βρίσκεται μισό μέτρο μακριά από το πρόσωπο μου, άρα λογικά και η μύτη μου θα βρίσκεται εκεί»!
Το παραπάνω πείραμα έχει θετικά αποτελέσματα στα μισά, κατά προσέγγιση, άτομα και εύχομαι να έχει και σε εσάς, μιας και η αλλόκοτη αυτή αίσθηση της μύτης μισό μέτρο είναι πραγματικά εντυπωσιακή.
Τότε θα κατανοήσετε πλήρως ότι η άποψη που έχει ο εγκέφαλος για το σώμα σας, δηλαδή η άποψη που έχετε εσείς για το σώμα σας(η οποία μάλιστα έχει δημιουργηθεί κατά τη διάρκεια τόσων δεκαετιών), μπορεί να αναιρεθεί μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα. Τότε θα καταφέρετε να νιώσετε και εσείς ένα μέλος- φάντασμα στο σώμα σας!
[Box 4: Το «φάντασμα» μέσα μας, το βουντού και οι εξωσωματικές εμπειρίες. ]
Αξίζει εδώ να αναφέρω ότι το παραπάνω πείραμα είναι το πιο απλό που βρήκα και το επέλεξα ώστε να είναι εύκολο στην πράξη, επιθυμώντας να το δοκιμάσουν όσο το δυνατόν περισσότεροι αναγνώστες. Υπάρχουν όμως πολύ πιο παράδοξα πειράματα, τα οποία λόγω της παραδοξότητας τους μπορούν να οδηγήσουν σε πραγματικά εντυπωσιακές ανακαλύψεις για τις δυνατότητες του ανθρώπινου νου.
Από τα πιο επαναστατικά πειράματα που συνάντησα είναι ένα μέσω του οποίου μπορούμε να προβάλουμε τις αισθήσεις μας πάνω σε ψεύτικα μέλη(π.χ. ένα ομοίωμα χεριού) ή ακόμα και σε άψυχα αντικείμενα, όπως τραπέζια, καρέκλες, κλπ. Δηλαδή, να χτυπάει κάποιος το τραπέζι και να νιώθουμε το χτύπημα αυτό στο σώμα μας! Τα πειράματα αυτά, που λόγω περιορισμένου χώρου δεν δύναται να αναφερθούν, έχουν παρόμοια αποτελέσματα με το «παραφυσικό» φαινόμενο που φέρει την ονομασία βουντού(προκαλώ πόνο πάνω σε μία ψεύτικη κούκλα- ομοίωμα και πονάει ένας άνθρωπος) ή με τις εξωσωματικές εμπειρίες(π.χ. μπορώ να νιώσω το χέρι μου δέκα μέτρα μακριά από το σώμα μου, ή μπορώ να νιώσω ερεθίσματα έξω από το σώμα μου, σε ένα πλαστικό χέρι ίσως).
Ας μην γελιόμαστε όμως, η μελέτη παρόμοιων περιστατικών από τη σημερινή επιστημονική κοινότητα αποτελεί πεδίο.. άβατο, απαγορευμένο. Η ενασχόληση και μόνο κάποιου επιστήμονα με τέτοιου είδους «παραφυσικά» φαινόμενα είναι αρκετή ώστε να γελοιοποιηθεί από την υπόλοιπη, παραδοσιακά σφιχτόμυαλη, επιστημονική κοινότητα.
Και όμως, παραδείγματα από το κοντινό παρελθόν απέδειξαν ότι η εξέλιξη της γνώσης στηρίζεται σε μεμονωμένες ενέργειες λιγοστών τολμηρών επιστημόνων. Και αυτοί οι άνθρωποι δεν οδήγησαν την εκάστοτε επιστήμη σε νέα πεδία αντίληψης μέσω της μελέτης συμβατικών περιπτώσεων, αλλά τόλμησαν να καταπιαστούν με όσα η υπόλοιπη επιστήμη φοβάται λόγω άγνοιας, τόλμησαν να καταπιαστούν με περιστατικά που τείνουν να χαρακτηριστούν ως.. παραφυσικά.
Silas Weir Mitchell, μεγάλη προσωπικότητα της νευρολογίας. Μεγάλο μέρος των σημερινών
papers στο εν λόγω επιστημονικό πεδίο αναφέρονται σε δικές του έρευνες.
Ζόμπι στον εγκέφαλο!papers στο εν λόγω επιστημονικό πεδίο αναφέρονται σε δικές του έρευνες.
Πέρα όμως από τα «φαντάσματα» που ζουν μέσα στο σώμα μας, ή έστω εκεί που κάποτε ήταν το σώμα μας, υπάρχουν ακόμα πιο παράδοξα φαινόμενα η μελέτη των οποίων οδήγησε και υπόσχεται να οδηγήσει τον άνθρωπο σε νέα πεδία γνώσης σχετικά με τις δυνατότητες του.
Ένα από αυτά είναι και το φαινόμενο «ζόμπι στον εγκέφαλο», το οποίο αν μη τι άλλο αρκετοί άνθρωποι σπεύδουν να το χαρακτηρίσουν παραφυσικό.. και όχι άδικα.
Το παρακάτω περιστατικό είναι χαρακτηριστικό του φαινομένου. Αφορά την Νταϊάνα Φλέτσερ και εξετάστηκε από τον Ντέιβιντ Μίλνερ, νευροψυχολόγο του Πανεπιστημίου του Αγίου Ανδρέα στο Φάιφ της Σκοτίας.
Η Νταϊάνα είχε το εξής ατύχημα: ένα πρωί μπήκε στο μπάνιο να κάνει ντουζ. Ο εξαερισμός όμως του θερμοσίφωνα δεν λειτουργούσε κανονικά, με αποτέλεσμα το προπάνιο που άναβε για να ζεσταίνει το νερό να γεμίσει μονοξείδιο του άνθρακα το μικρό χώρο του μπάνιου.
Η Νταϊάνα έχασε σταδιακά τις αισθήσεις της και έπεσε στο δάπεδο, με ένα φωτεινό ροζ χρώμα στο πρόσωπο της από την μη αναστρέψιμη δέσμευση μονοξειδίου του άνθρακα στην αιμοσφαιρίνη του αίματος της. Η Νταϊάνα ήταν στο πάτωμα επί 20 λεπτά, όταν και την σήκωσε ο άνδρας της που αν δεν είχε επιστρέψει έγκαιρα στο σπίτι η Νταϊάνα θα είχε πεθάνει.
Αν και τελικά ανάρρωσε εξαιρετικά γρήγορα, εντούτοις όταν ξύπνησε από το κώμα στο οποίο είχε πέσει ήταν εντελώς τυφλή. Σιγά σιγά επανάκτησε μέρος της όρασης της, δίχως όμως να μπορεί να αναγνωρίζει πρόσωπα ή ακόμα και απλά αντικείμενα.
Έτσι, όταν απευθύνθηκε στον δόκτωρ Μίλνερ στη Σκωτία, γνωστό για τις πολύχρονες μελέτες του πάνω σε προβλήματα όρασης, αποδείχθηκε ότι ήταν τυφλή με κάθε συμβατική έννοια του όρου. Δεν μπορούσε να διαβάσει τα μεγάλα γράμματα στην ειδική οθόνη που χρησιμοποιούν οι οφθαλμίατροι, ούτε καν να δει πόσα δάχτυλα της έδειχνε ο γιατρός της.
Όμως η εξέταση του δόκτωρ Μίλνερ έκρυβε εκπλήξεις, όπως σύντομα αποδείχθηκε. Όταν ο τελευταίος της έδειξε ένα μολύβι ζητώντας της να του πει τι είναι αυτό, αυτή δεν μπορούσε καν να το διακρίνει. Όταν όμως άπλωσε το χέρι της ώστε να φέρει το μολύβι πιο κοντά, ο Μίλνερ έμεινε άναυδος. Αν κάποιος κοιτούσε τη στιγμή εκείνη την Νταϊάνα δεν θα πίστευε με τίποτα ότι ήταν τυφλή, μιας και έπιασε το μολύβι με τρομερή επιδεξιότητα και με ακρίβεια το έφερε κοντά της.
Ενώ δηλαδή δεν μπορούσε να διακρίνει σχεδόν τίποτα, άπλωσε το χέρι και έπιασε το μολύβι με ακρίβεια που μόνο ένας άνθρωπος με κανονική όραση θα μπορούσε να κάνει!
Αμέσως ο δόκτωρ Μίλνερ προχώρησε σε δεύτερο πείραμα, μη θέλοντας να εξαγάγει βιαστικά συμπεράσματα. Αρχικά έδειξε στην Νταϊάνα μία ευθεία γραμμή και της ζήτησε να του πει αν αυτή είναι ευθεία, πλάγια ή κατακόρυφη. Η Νταϊάνα του απάντησε ότι δεν μπορεί να διακρίνει.
Στη συνέχεια, έφερε μπροστά στην ασθενή ένα γραμματοκιβώτιο και την ρώτησε ξανά να του πει αν η σχισμή του είναι ευθεία, πλάγια ή κατακόρυφη. Πάλι η Νταϊάνα δεν κατάφερε να διακρίνει.
Όταν όμως της έδωσε ένα γράμμα και της ζήτησε να το ταχυδρομήσει, τότε αυτή με τρομερή επιδεξιότητα έφερε το γράμμα κοντά στο γραμματοκιβώτιο και λίγο πριν φθάσει τη σχισμή λύγισε τον καρπό της και παραλλήλισε το γράμμα απόλυτα με τη σχισμή και με ευκολία έβαλε το γράμμα μέσα!
Η ανακάλυψη της διττής φύσης της όρασης.
Αν και τελείως τυφλή, δεν μπορούσε καν να διακρίνει αν μία γραμμή είναι ευθεία, κατακόρυφη ή πλάγια, μπορούσε να εκτελέσει λεπτομερείς κινήσεις που βασίζονται στην όραση. Πως τα κατάφερνε;
Ήταν σαν ένα μικρό ζόμπι μέσα της, το χέρι της, να έπαιρνε τον έλεγχο και να εκτελούσε τις παραπάνω κινήσεις. Και λέω ζόμπι, με την έννοια της μη συνειδητής οντότητας που είναι έτοιμη να εκτελέσει επιδέξιες κινήσεις δίχως τη βοήθεια του υπόλοιπου σώματος.
Μάλιστα, η ικανότητα της Νταϊάνα ήταν σχεδόν παραφυσική, πως αλλιώς θα μπορούσαμε άλλωστε να τη χαρακτηρίσουμε όταν ένα εμφανώς τυφλό άτομο μπορεί να πιάσει με ακρίβεια ένα γράμμα, να το κατευθύνει προς μία σχισμή, να περιστρέψει με επιδεξιότητα τον καρπό του, να παραλληλίσει πλήρως το γράμμα με τη σχισμή και να το ταχυδρομήσει.. και όλα αυτά δίχως να βλέπει τίποτα;
Το παραπάνω αλλόκοτο περιστατικό ήταν η αφορμή ώστε η επιστήμη της νευρολογίας να ανακαλύψει ότι η λειτουργία της όρασης δεν είναι ενιαία.. δηλαδή δεν «βλέπουμε απλά», αλλά χωρίζεται σε δύο υποδιεργασίες: στην όραση του "τι"(με την οποία αναγνωρίζουμε αντικείμενα) και στην όραση του "πως"(με την οποία μπορούμε να εκτελούμε κινήσεις).
Με λίγα λόγια, η Νταϊάνα ήταν τυφλή, με τη συμβατική έννοια του όρου μιας και δεν μπορούσε να αναγνωρίσει σχεδόν τίποτα, όμως μπορούσε με απόλυτη φυσικότητα να εκτελεί πολύπλοκες κινήσεις σαν να έβλεπε ή καλύτερα.. σαν είχε ένα ζόμπι μέσα της.
.
Αν και αρχικά η θεωρία του νευρολόγου Κ. Γκόλντσταϊν έμοιαζε με σενάριο επιστημονικής φαντασίας, εντούτοις μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα επιβεβαιώθηκε.
Η γυναίκα πέθανε λίγο καιρό μετά την επίσκεψη της στην κλινική, όχι από το αριστερό χέρι- δολοφόνο αλλά από ένα δεύτερο εγκεφαλικό. Στην νεκροψία που ακολούθησε επιβεβαιώθηκε οτιδήποτε αρχικά είχε υποθέσει ο νευρολόγος: το μεσολόβιο της ασθενούς είχε υποστεί βλάβη λίγο πριν αρχίσει να εκδηλώνει την παράξενη αυτή συμπεριφορά με αποτέλεσμα να μην υπάρχει επικοινωνία και έλεγχος μεταξύ των δύο ημισφαιρίων. Έτσι, το δεξί ημισφαίριο και το αριστερό της χέρι δεν ελέγχονταν πλέον και ήταν ελεύθερα να κάνουν οτιδήποτε επιθυμούσαν.. δηλαδή να τη σκοτώσουν!
Με αυτό τον τρόπο έγινε μία από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις στην επιστήμη της νευρολογίας.. ο δόκτωρ Κ. Γκόλντσταϊν απέδειξε τη διπλή φύση της εγκεφαλικής λειτουργίας, ότι δηλαδή κάθε ημισφαίριο είναι εξειδικευμένο να επιτελεί συγκεκριμένες λειτουργίες και ότι ελέγχει τα μέλη της αντίθετης πλευράς του σώματος. Μία ανακάλυψη που παρουσίασε πολλές πτυχές της φύσης του εγκεφάλου, ενώ κατάφερε να εξηγήσει πολλές από τις έως τότε ακατανόητες δυνατότητες του ανθρώπινου νου.
Μέλη- φαντάσματα: ένα παγκόσμιο ιατρικό παράδοξο.
Το παραπάνω περιστατικό είναι μόνο ένα παράδειγμα σχετικά με το πώς φαινόμενα που αρχικά χαρακτηρίζονται ως παραφυσικά μπορούν να οδηγήσουν τον άνθρωπο σε νέα πεδία γνώσης και αντίληψης των δυνατοτήτων του.
Ένα ανάλογο φαινόμενο, το οποίο επανειλημμένες φορές χαρακτηρίστηκε ως παραφυσικό, είναι αυτό των «μελών- φαντασμάτων», η μελέτη του οποίου αποτελεί τον καλύτερο οιωνό για την εξέλιξη της νευρολογίας και επομένως της κατανόησης του ανθρώπινου νου.
Ο όρος «μέλος- φάντασμα» πρώτο- χρησιμοποιήθηκε από τον διακεκριμένο γιατρό της Φιλαδέλφεια Σάιλας Γουέιρ Μίτσελ. Αφορά το εξής φαινόμενο: άνθρωποι που έχουν χάσει κάποιο από τα μέλη τους, π.χ. κάποιο χέρι ή πόδι, συνεχίζουν να το αισθάνονται σαν αυτό να υπάρχει ακόμα, ενώ σε πολλές περιπτώσεις ένα υποτιθέμενο χτύπημα στο μέλος- φάντασμα τους προκαλεί πόνο!
[Box 2: Η εμφάνιση του φαινόμενου και διάφορες ερμηνείες. ]
Τα «μέλη- φαντάσματα» ως φαινόμενο έκαναν την εμφάνιση τους την περίοδο που ενώ η γάγγραινα μάστιζε τους τραυματίες πολέμου δεν υπήρχαν αντιβιοτικά για την καταπολέμηση της. Έτσι, οι γιατροί στην προσπάθεια τους να αποτρέψουν την εν λόγω ασθένεια να εξαπλωθεί στο υπόλοιπο σώμα έκοβαν τα μολυσμένα μέλη.
Όταν όμως οι ανάπηροι πλέον στρατιώτες επέστρεφαν στα σπίτια τους, τα μέλη- φαντάσματα γινόντουσαν μόνιμο θέμα συζητήσεων, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που ο ίδιος ο Σ. Γ. Μίτσελ δημοσίευσε πρώτος σχετικό άρθρο σε εκλαϊκευμένο περιοδικό, το Lippincott's Journal, με ψευδώνυμο(μιας και με το πραγματικό του όνομα θα γελοιοποιούνταν).
Αρχικά υπήρχαν πάρα πολλές ερμηνείες για το φαινόμενο. Προς τα τέλη του 20ου αιώνα ακούστηκε η άποψη ότι τα μέλη- φαντάσματα ήταν προϊόν ευσεβούς πόθου, όπως αναφέρει ένα άρθρο στο Canadian Journal of Psychiatry. Δηλαδή, ο ασθενής ήθελε τόσο πολύ το μέλος του πίσω ώστε έφτανε στο σημείο να «δημιουργεί» μόνος του το φάντασμα!
Μία άλλη άποψη, παρασάγγας πιο διαδεδομένη, αναφέρει ότι οι νευρικές ίνες που σε έναν αρτιμελή άνθρωπο καταλήγουν στο χέρι(ή σε οποιοδήποτε άλλο μέλος), μετά τον ακρωτηριασμό συνθλίβονται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να συστρέφονται και να φλεγμαίνουν, να είναι δηλαδή ευερέθιστες. Η κατάσταση αυτή παραπλανάει τον εγκέφαλο και τον κάνει να πιστεύει ότι το κομμένο μέλος είναι στη θέση του.
Αυτή η άποψη, αν και έχει αρκετά αδύναμα σημεία, είναι η πλέον διαδεδομένη στους ιατρικούς κύκλους, μιας και προτείνει μία απλή και βολική λύση.
Περιστατικά με μέλη φαντάσματα έχουν εξεταστεί διεξοδικά από τις αρχές του 19ου αιώνα, στην πληθώρα τους όμως αγνοήθηκαν απλά ως.. κλινικές παραξενιές ή ιατρικά αινίγματα με αποτέλεσμα να περάσουν σταδιακά στη σφαίρα του «παραφυσικού».
Όμως, αν και έχουν καταγραφεί τόσα πολλά περιστατικά, εντούτοις δεν είχαν γίνει σχεδόν καθόλου πειράματα. Αυτό συνέβη διότι οι τότε νευρολόγοι μελετούσαν τα περιστατικά περισσότερο με την αριστοτελική προσέγγιση, δηλαδή δίχως πειράματα, και όχι με τις αρχές που είχε θέσει ο Γαλιλαίος.
[Box 3: Ποια μέλη μπορούν να γίνουν φαντάσματα;]
Τα μέλη- φαντάσματα ποικίλουν: από χέρι και πόδι- φάντασμα που είναι και τα πλέον διαδεδομένα, έως στήθος- φάντασμα(σε γυναίκες μετά από ολική μαστεκτομή), πέος- φάντασμα με στύσεις- φαντάσματα(σε άνδρες μετά από ολική εκτομή του πέους), έως και σκωληκοειδίτιδα- φάντασμα(ασθενής δηλαδή που βίωνε πόνους οξείας σκωληκοειδίτιδας ακόμα και μετά την απομάκρυνση της). Υπάρχουν καταγεγραμμένα έως και περιστατικά για μύτη- φάντασμα ή πρόσωπο- φάντασμα.
Το πόδι που είχε οργασμό!
Μερικά από τα πιο παράδοξα περιστατικά που συνάντησα σχετικά με το φαινόμενο «μέλος- φάντασμα» είναι τα παρακάτω, τα οποία κάνουν λόγο για πόδια- φαντάσματα που βιώνουν έντονο οργασμό. Ας δούμε όμως τα ίδια τα περιστατικά, τα οποία έχουν να μας πουν πολύ περισσότερα..
Το πρώτο περιστατικό κάνει λόγο για μία κοπέλα, μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο νοσοκομείο Μπεθ Ίσραελ, που έχασε το αριστερό της πόδι από το γόνατο και κάτω και από τότε αισθανόταν ένα πόδι- φάντασμα. Όμως το αξιοπερίεργο στην όλη υπόθεση δεν είναι αυτό, αλλά ότι κάθε φορά που είχε σεξουαλική επαφή αισθανόταν τον οργασμό και στο μέλος- φάντασμα της!
Επίσης, παρόμοιο περιστατικό αναφέρει ότι ένας άνδρας, μηχανικός από το Αρκάνσας, είχε χάσει το πόδι του επίσης από το γόνατο και κάτω. Όταν λοιπόν έκανε σεξ ένιωθε ότι το πόδι- φάντασμα είχε επίσης οργασμό και γι' αυτόν τον λόγο ο οργασμός του ήταν κατά πολύ πιο έντονος από οτιδήποτε παλαιότερα, όταν ακόμα είχε το πόδι του.
Οι δύο παραπάνω περιπτώσεις, όσο παράλογο και να ακούγεται αρχικά, δεν είναι αποκυήματα της φαντασίας των ασθενών.. μην βιαστείτε να τους χαρακτηρίσετε τρελούς. Έχουν αντιμετωπιστεί με βάση την επιστήμη της νευρολογίας και έχουν οδηγήσει σε εξαιρετικά συμπεράσματα για τα μυστήρια του εγκεφάλου.
Μαζί τους μάλιστα συνδέονται και τα σεξουαλικά φετίχ που βιώνουμε σχεδόν όλοι μας όταν, π.χ., ο ερωτικός μας σύντροφος μας δαγκώνει ελαφρά το λοβό του αυτιού κατά τη διάρκεια της ερωτικής πράξης ή (για κάποιους πιο απελευθερωμένους) πιπιλάει τα ακροδάχτυλα του ποδιού.
Χάρη δηλαδή στα μέλη- φαντάσματα δόθηκαν εξηγήσεις για τα σεξουαλικά φετίχ του ανθρώπου με τη συνδρομή της νευρολογίας! Τα γεγονότα αυτά μπορούν να μας αποδείξουν πόσο οικτρά λιγοστά γνωρίζουμε για τη φύση του ανθρώπινου εγκεφάλου και άρα για τις δυνατότητες του ανθρώπινου νου.
Η ανάπτυξη του παραπάνω θέματος δεν βρίσκεται ανάμεσα στους σκοπούς του παρόντος κειμένου, οπότε ανάλογα με το ενδιαφέρον σας ίσως παρουσιαστεί σε επόμενο άρθρο. Πάντως, όσοι από εσάς είστε φοιτητές ιατρικής(ή πτυχιούχοι) αρκεί να αναφέρω ότι σχετίζεται με το ανθρωπάριο του Πένφιλντ.
Τα μέλη- φαντάσματα δεν βρίσκονται μόνο στο μυαλό των ασθενών.
Ένα λίγο διαφορετικό περιστατικό σχετικά με τα μέλη- φαντάσματα μπορεί να μας δείξει ότι δεν βρίσκονται μόνο στο εγκέφαλο του εκάστοτε ανθρώπου, αλλά επηρεάζονται και από εξωτερικούς παράγοντες όπως ακριβώς επηρεάζεται και ένα φυσιολογικό χέρι.
Tο παρακάτω περιστατικό είναι καταγεγραμμένο στα αρχεία του ιατρού- διδάκτορα Β. Σ. Ραματσάντραν(V. S. Ramachandran) και αναφέρεται σε έναν ασθενή ονόματι Τζον. Ο τελευταίος είχε χάσει το χέρι του και εμφάνιζε στο σημείο εκείνο ένα μέλος- φάντασμα.
Ο δόκτωρ Ραματσάντραν προχώρησε σε ένα απλό πείραμα: ζήτησε από τον ασθενή να πιάσει ένα φλιτζάνι καφέ με το χέρι- φάντασμα και στη συνέχεια, αφού τον ρώτησε αν το κρατάει ή όχι, το τράβηξε με δύναμη μακριά του. Το αποτέλεσμα αυτής της πράξης ήταν εντυπωσιακό, ο ασθενής αναφώνησε από τον πόνο!
Με λίγα λόγια, δύναται να υποθέσουμε ότι το χέρι- φάντασμα είναι ίσως αποκύημα της φαντασίας του ασθενή, όμως δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε ότι ο πόνος που το μέλος- φάντασμα βιώνει είναι πραγματικός.
Αριστερά, ο ιατρός- διδάκτορας Β. Σ. Ραματσάντραν(V. S. Ramachandran).
Και όμως.. τα πιο παράδοξα ερωτήματα στο παρόν άρθρο δεν έχουν τεθεί ακόμα. Αντιθέτως θα έλεγα!
Πείραμα: ο τρόπος να νιώσετε και εσείς ένα μέλος- φάντασμα στο σώμα σας!
Το γνωρίζω.. η φράση αυτή παραείναι επαναστατική και πιθανόν από αντίδραση και μόνο να την έχετε ήδη χαρακτηρίσει ως «λόγια του αέρα». Και όμως, δεν ψεύδομαι.. το σώμα μας είναι ένα φάντασμα που έχει κατασκευάσει ο εγκέφαλος μας για δική του ευκολία, μία εσωτερική απεικόνιση που πολλές φορές μπορεί να έρχεται σε ευθεία ρήξη με το πραγματικό μας σώμα.
Η ιατρική επιστημονική κοινότητα, στη συντριπτική της πλειοψηφία, δέχεται ότι η εσωτερική αυτή απεικόνιση είναι αποτέλεσμα πολλών δεκαετιών, δηλαδή δημιουργείται από τη στιγμή της γέννησης μας και άρα είναι σχεδόν αδύνατο να αλλάξει.
Και όμως, με ένα απλό πείραμα μπορώ να σας αποδείξω πόσο εύπλαστη είναι η εικόνα του φαντάσματος αυτού, μιας και θα καταφέρουμε να την αλλάξουμε μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα.. Πως; Δίνοντας σας την ευκαιρία να αισθανθείτε και εσείς ένα μέλος- φάντασμα στο σώμα σας!
Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να.. επιμηκύνουμε τη μύτη μας! Διαβάστε με προσοχή το παρακάτω πείραμα και προσπαθήστε να το επαναλάβετε όσο το δυνατόν πιο πιστά. Σας παρακινώ να μπείτε στη διαδικασία να δοκιμάσετε δίνοντας λίγο από το χρόνο σας, μιας και εφόσον το πραγματοποιήσετε με επιτυχία θα βιώσετε κάτι πραγματικά το.. παραφυσικό.
Για το πείραμα αυτό χρειαζόμαστε τρία άτομα: εσάς (που θα σας αναφέρω σε δεύτερο πρόσωπο), τον Νίκο και τον Γιώργο. Καθήστε σε μία καρέκλα και βάλτε τον Νίκο να καθίσει ακριβώς απέναντι σας σε μία άλλη καρέκλα κοιτάζοντας προς την κατεύθυνση που κοιτάζετε και εσείς(έτσι ώστε να βλέπετε την πλάτη του). Κλείστε τα μάτια σας και ζητήστε από το τρίτο άτομο, τον Γιώργο, να πάρει το δείκτη του δεξιού σας χεριού και να «βρει» με αυτόν τη μύτη του Νίκου. Στη συνέχεια, και ενώ κρατάτε διαρκώς τα μάτια σας κλειστά, ζητήστε από τον Γιώργο να χτυπάει τη μύτη του Νίκου με το δείκτη σας ρυθμικά, σαν τα σήματα Μορς. Τώρα, ζητήστε από τον Γιώργο με το δείκτη του αριστερού του χεριού να χτυπάει τη δική σας μύτη στον ίδιο ρυθμό που χτυπάει ο άλλος δείκτης τη μύτη του Νίκου. Τα χτυπήματα των δεικτών στις δύο μύτες πρέπει να είναι εντελώς συγχρονισμένα.
Αν είστε τυχερός, μετά από 30 με 40 δευτερόλεπτα θα έχετε την πραγματικά αλλόκοτη αίσθηση ότι η μύτη σας έχει επιμηκυνθεί τόσο όσο είναι και το μήκος του χεριού σας. Δηλαδή κάτι περισσότερο από μισό μέτρο!
Μάλιστα, όσο πιο απρόβλεπτη και τυχαία είναι η διαδοχή των χτυπημάτων(μα πάντα συγχρονισμένη μεταξύ των δύο χεριών) τόσο πιο έντονη και εντυπωσιακή θα είναι και η ψευδαίσθηση. Επίσης, προσπαθήστε το χτύπημα των δεικτών να είναι περίπου στο ίδιο σημείο στις δύο μύτες, δηλαδή να υπάρχουν όσο το δυνατόν λιγότερες διαφορές μεταξύ των δύο κινήσεων.
Γιατί όμως πέφτει σε αυτό το «παιδικό» λάθος ο εγκέφαλος, ώστε να πιστεύει πραγματικά ότι η μύτη μας έχει πλέον μήκος μισό μέτρο;
Όπως είναι φυσικό, εξαιτίας της τόσο μεγάλης ομοιότητας των δύο αυτών χτυπημάτων, του χτυπήματος που προκαλεί ο δείκτης σας στη μύτη του Νίκου και του χτυπήματος που δέχεται η μύτη σας από το δείκτη του Γιώργου, ο εγκέφαλος τα συγχέει μεταξύ τους.
Μάλιστα, επειδή τα χτυπήματα αυτά είναι απόλυτα συγχρονισμένα, ο εγκέφαλος ακολουθεί τον εξής παράλογο συλλογισμό: «Και οι δύο κινήσεις είναι απόλυτα συγχρονισμένες, ποια η πιθανότητα αυτό να είναι απλά μία σύμπτωση; Μηδαμινή, άρα το δάχτυλο μου χτυπάει τη μύτη μου. Από την άλλη όμως το χέρι μου βρίσκεται μισό μέτρο μακριά από το πρόσωπο μου, άρα λογικά και η μύτη μου θα βρίσκεται εκεί»!
Το παραπάνω πείραμα έχει θετικά αποτελέσματα στα μισά, κατά προσέγγιση, άτομα και εύχομαι να έχει και σε εσάς, μιας και η αλλόκοτη αυτή αίσθηση της μύτης μισό μέτρο είναι πραγματικά εντυπωσιακή.
Τότε θα κατανοήσετε πλήρως ότι η άποψη που έχει ο εγκέφαλος για το σώμα σας, δηλαδή η άποψη που έχετε εσείς για το σώμα σας(η οποία μάλιστα έχει δημιουργηθεί κατά τη διάρκεια τόσων δεκαετιών), μπορεί να αναιρεθεί μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα. Τότε θα καταφέρετε να νιώσετε και εσείς ένα μέλος- φάντασμα στο σώμα σας!
[Box 4: Το «φάντασμα» μέσα μας, το βουντού και οι εξωσωματικές εμπειρίες. ]
Αξίζει εδώ να αναφέρω ότι το παραπάνω πείραμα είναι το πιο απλό που βρήκα και το επέλεξα ώστε να είναι εύκολο στην πράξη, επιθυμώντας να το δοκιμάσουν όσο το δυνατόν περισσότεροι αναγνώστες. Υπάρχουν όμως πολύ πιο παράδοξα πειράματα, τα οποία λόγω της παραδοξότητας τους μπορούν να οδηγήσουν σε πραγματικά εντυπωσιακές ανακαλύψεις για τις δυνατότητες του ανθρώπινου νου.
Από τα πιο επαναστατικά πειράματα που συνάντησα είναι ένα μέσω του οποίου μπορούμε να προβάλουμε τις αισθήσεις μας πάνω σε ψεύτικα μέλη(π.χ. ένα ομοίωμα χεριού) ή ακόμα και σε άψυχα αντικείμενα, όπως τραπέζια, καρέκλες, κλπ. Δηλαδή, να χτυπάει κάποιος το τραπέζι και να νιώθουμε το χτύπημα αυτό στο σώμα μας! Τα πειράματα αυτά, που λόγω περιορισμένου χώρου δεν δύναται να αναφερθούν, έχουν παρόμοια αποτελέσματα με το «παραφυσικό» φαινόμενο που φέρει την ονομασία βουντού(προκαλώ πόνο πάνω σε μία ψεύτικη κούκλα- ομοίωμα και πονάει ένας άνθρωπος) ή με τις εξωσωματικές εμπειρίες(π.χ. μπορώ να νιώσω το χέρι μου δέκα μέτρα μακριά από το σώμα μου, ή μπορώ να νιώσω ερεθίσματα έξω από το σώμα μου, σε ένα πλαστικό χέρι ίσως).
Ας μην γελιόμαστε όμως, η μελέτη παρόμοιων περιστατικών από τη σημερινή επιστημονική κοινότητα αποτελεί πεδίο.. άβατο, απαγορευμένο. Η ενασχόληση και μόνο κάποιου επιστήμονα με τέτοιου είδους «παραφυσικά» φαινόμενα είναι αρκετή ώστε να γελοιοποιηθεί από την υπόλοιπη, παραδοσιακά σφιχτόμυαλη, επιστημονική κοινότητα.
Και όμως, παραδείγματα από το κοντινό παρελθόν απέδειξαν ότι η εξέλιξη της γνώσης στηρίζεται σε μεμονωμένες ενέργειες λιγοστών τολμηρών επιστημόνων. Και αυτοί οι άνθρωποι δεν οδήγησαν την εκάστοτε επιστήμη σε νέα πεδία αντίληψης μέσω της μελέτης συμβατικών περιπτώσεων, αλλά τόλμησαν να καταπιαστούν με όσα η υπόλοιπη επιστήμη φοβάται λόγω άγνοιας, τόλμησαν να καταπιαστούν με περιστατικά που τείνουν να χαρακτηριστούν ως.. παραφυσικά.
Silas Weir Mitchell, μεγάλη προσωπικότητα της νευρολογίας. Μεγάλο μέρος των σημερινών
papers στο εν λόγω επιστημονικό πεδίο αναφέρονται σε δικές του έρευνες.
Ζόμπι στον εγκέφαλο!papers στο εν λόγω επιστημονικό πεδίο αναφέρονται σε δικές του έρευνες.
Πέρα όμως από τα «φαντάσματα» που ζουν μέσα στο σώμα μας, ή έστω εκεί που κάποτε ήταν το σώμα μας, υπάρχουν ακόμα πιο παράδοξα φαινόμενα η μελέτη των οποίων οδήγησε και υπόσχεται να οδηγήσει τον άνθρωπο σε νέα πεδία γνώσης σχετικά με τις δυνατότητες του.
Ένα από αυτά είναι και το φαινόμενο «ζόμπι στον εγκέφαλο», το οποίο αν μη τι άλλο αρκετοί άνθρωποι σπεύδουν να το χαρακτηρίσουν παραφυσικό.. και όχι άδικα.
Το παρακάτω περιστατικό είναι χαρακτηριστικό του φαινομένου. Αφορά την Νταϊάνα Φλέτσερ και εξετάστηκε από τον Ντέιβιντ Μίλνερ, νευροψυχολόγο του Πανεπιστημίου του Αγίου Ανδρέα στο Φάιφ της Σκοτίας.
Η Νταϊάνα είχε το εξής ατύχημα: ένα πρωί μπήκε στο μπάνιο να κάνει ντουζ. Ο εξαερισμός όμως του θερμοσίφωνα δεν λειτουργούσε κανονικά, με αποτέλεσμα το προπάνιο που άναβε για να ζεσταίνει το νερό να γεμίσει μονοξείδιο του άνθρακα το μικρό χώρο του μπάνιου.
Η Νταϊάνα έχασε σταδιακά τις αισθήσεις της και έπεσε στο δάπεδο, με ένα φωτεινό ροζ χρώμα στο πρόσωπο της από την μη αναστρέψιμη δέσμευση μονοξειδίου του άνθρακα στην αιμοσφαιρίνη του αίματος της. Η Νταϊάνα ήταν στο πάτωμα επί 20 λεπτά, όταν και την σήκωσε ο άνδρας της που αν δεν είχε επιστρέψει έγκαιρα στο σπίτι η Νταϊάνα θα είχε πεθάνει.
Αν και τελικά ανάρρωσε εξαιρετικά γρήγορα, εντούτοις όταν ξύπνησε από το κώμα στο οποίο είχε πέσει ήταν εντελώς τυφλή. Σιγά σιγά επανάκτησε μέρος της όρασης της, δίχως όμως να μπορεί να αναγνωρίζει πρόσωπα ή ακόμα και απλά αντικείμενα.
Έτσι, όταν απευθύνθηκε στον δόκτωρ Μίλνερ στη Σκωτία, γνωστό για τις πολύχρονες μελέτες του πάνω σε προβλήματα όρασης, αποδείχθηκε ότι ήταν τυφλή με κάθε συμβατική έννοια του όρου. Δεν μπορούσε να διαβάσει τα μεγάλα γράμματα στην ειδική οθόνη που χρησιμοποιούν οι οφθαλμίατροι, ούτε καν να δει πόσα δάχτυλα της έδειχνε ο γιατρός της.
Όμως η εξέταση του δόκτωρ Μίλνερ έκρυβε εκπλήξεις, όπως σύντομα αποδείχθηκε. Όταν ο τελευταίος της έδειξε ένα μολύβι ζητώντας της να του πει τι είναι αυτό, αυτή δεν μπορούσε καν να το διακρίνει. Όταν όμως άπλωσε το χέρι της ώστε να φέρει το μολύβι πιο κοντά, ο Μίλνερ έμεινε άναυδος. Αν κάποιος κοιτούσε τη στιγμή εκείνη την Νταϊάνα δεν θα πίστευε με τίποτα ότι ήταν τυφλή, μιας και έπιασε το μολύβι με τρομερή επιδεξιότητα και με ακρίβεια το έφερε κοντά της.
Ενώ δηλαδή δεν μπορούσε να διακρίνει σχεδόν τίποτα, άπλωσε το χέρι και έπιασε το μολύβι με ακρίβεια που μόνο ένας άνθρωπος με κανονική όραση θα μπορούσε να κάνει!
Αμέσως ο δόκτωρ Μίλνερ προχώρησε σε δεύτερο πείραμα, μη θέλοντας να εξαγάγει βιαστικά συμπεράσματα. Αρχικά έδειξε στην Νταϊάνα μία ευθεία γραμμή και της ζήτησε να του πει αν αυτή είναι ευθεία, πλάγια ή κατακόρυφη. Η Νταϊάνα του απάντησε ότι δεν μπορεί να διακρίνει.
Στη συνέχεια, έφερε μπροστά στην ασθενή ένα γραμματοκιβώτιο και την ρώτησε ξανά να του πει αν η σχισμή του είναι ευθεία, πλάγια ή κατακόρυφη. Πάλι η Νταϊάνα δεν κατάφερε να διακρίνει.
Όταν όμως της έδωσε ένα γράμμα και της ζήτησε να το ταχυδρομήσει, τότε αυτή με τρομερή επιδεξιότητα έφερε το γράμμα κοντά στο γραμματοκιβώτιο και λίγο πριν φθάσει τη σχισμή λύγισε τον καρπό της και παραλλήλισε το γράμμα απόλυτα με τη σχισμή και με ευκολία έβαλε το γράμμα μέσα!
Η ανακάλυψη της διττής φύσης της όρασης.
Αν και τελείως τυφλή, δεν μπορούσε καν να διακρίνει αν μία γραμμή είναι ευθεία, κατακόρυφη ή πλάγια, μπορούσε να εκτελέσει λεπτομερείς κινήσεις που βασίζονται στην όραση. Πως τα κατάφερνε;
Ήταν σαν ένα μικρό ζόμπι μέσα της, το χέρι της, να έπαιρνε τον έλεγχο και να εκτελούσε τις παραπάνω κινήσεις. Και λέω ζόμπι, με την έννοια της μη συνειδητής οντότητας που είναι έτοιμη να εκτελέσει επιδέξιες κινήσεις δίχως τη βοήθεια του υπόλοιπου σώματος.
Μάλιστα, η ικανότητα της Νταϊάνα ήταν σχεδόν παραφυσική, πως αλλιώς θα μπορούσαμε άλλωστε να τη χαρακτηρίσουμε όταν ένα εμφανώς τυφλό άτομο μπορεί να πιάσει με ακρίβεια ένα γράμμα, να το κατευθύνει προς μία σχισμή, να περιστρέψει με επιδεξιότητα τον καρπό του, να παραλληλίσει πλήρως το γράμμα με τη σχισμή και να το ταχυδρομήσει.. και όλα αυτά δίχως να βλέπει τίποτα;
Το παραπάνω αλλόκοτο περιστατικό ήταν η αφορμή ώστε η επιστήμη της νευρολογίας να ανακαλύψει ότι η λειτουργία της όρασης δεν είναι ενιαία.. δηλαδή δεν «βλέπουμε απλά», αλλά χωρίζεται σε δύο υποδιεργασίες: στην όραση του "τι"(με την οποία αναγνωρίζουμε αντικείμενα) και στην όραση του "πως"(με την οποία μπορούμε να εκτελούμε κινήσεις).
Με λίγα λόγια, η Νταϊάνα ήταν τυφλή, με τη συμβατική έννοια του όρου μιας και δεν μπορούσε να αναγνωρίσει σχεδόν τίποτα, όμως μπορούσε με απόλυτη φυσικότητα να εκτελεί πολύπλοκες κινήσεις σαν να έβλεπε ή καλύτερα.. σαν είχε ένα ζόμπι μέσα της.
ΠΗΓΗ: http://x-files.pblogs.gr/2011/03/h-anakalypsh-ths-diplhs-fyshs-toy-egkefaloy-kaloy-kakoy-by-popak.html
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι απόψεις των αναρτήσεων δεν ταυτίζονται υποχρεωτικά με τις δικές μας.
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.