Το αρχαίο θέατρο των Φθιωτίδων Θηβών

Ένα επαρχιακό θέατρο, με επιμελημένες όμως κατασκευές, χτισμένο σε μια λοφοπλαγιά δίπλα από το δυτικό τείχος της πόλης, κοντά στην αρχαία αγορά και σε θέση ιδανική, που εξασφάλιζε πολύ καλή ακουστική, λόγω της λίθινης εξ ολοκλήρου κατασκευής του, αλλά και μοναδική θέα στο Κρόκιο Πεδίο και τον Παγασητικό Κόλπο, υπήρξε το αρχαίο θέατρο των Φθιωτίδων Θηβών. Αυτό τουλάχιστον φαίνεται από τα πορίσματα έρευνας, που παρουσίασε η διευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Θεσσαλικών Σπουδών, Β. Αδρύμη-Σισμάνη, στο πλαίσιο εκδήλωσης, που πραγματοποιήθηκε στον Βόλο.

Το θέατρο, με μέγιστη χωρητικότητα 3.000 θεατών θεμελιώθηκε στις αρχές του 3ου αι. π.Χ. Με απόλυτη γνώση του τρόπου που λειτουργεί ο φυσικός φωτισμός ενός ανοικτού θεάτρου, η θέση και ο προσανατολισμός του είχε καθοριστεί με απόκλιση του άξονα της σκηνής από τον μαγνητικό βορρά κατά 90 μοίρες προς τα ανατολικά. Όπως εξηγεί η κ. Σισμάνη, «οι αλλαγές στον φωτισμό και κυρίως η κυριαρχία της σκιάς και του φωτός στην περιοχή της σκηνής και της ορχήστρας είχαν πολύ μεγάλη σημασία για την
επιτυχία της αρχαίας παράστασης σε ένα ανοιχτό ελληνιστικό θέατρο». Μάρτυρας της αισθητικής, της ευμάρειας και της δύναμης της «λαμπροτάτης πόλης» των Θηβών της ρωμαϊκής περιόδου ανακατασκευάστηκε στις αρχές του 3ου αι. μ.Χ., για να λειτουργήσει ως αρένα, όπως έγινε και με άλλα θέατρα (Δημητριάδος, Λάρισας, Μαρώνειας, Θάσου, Φιλίππων) δεδομένων και των προτιμήσεων των Ρωμαίων για αγώνες μονομάχων και θηριομαχίες. Στη συνέχεια, εγκαταλείφθηκε, αφού μέχρι σήμερα στις επιχώσεις του θεάτρου δεν βρέθηκε κανένα εύρημα που να μπορεί να χρονολογηθεί αργότερα από το τέλος του 3ου αι. μ.Χ.

Από το 2004, ο χώρος που καταλαμβάνει το θέατρο, αλλά και η αρχαία πόλη των Φθιωτίδων Θηβών με τα τείχη της και τα νεκροταφεία της, - δημοτική έκταση και έκταση ιδιοκτησίας του ΥΠ.ΠΟ.Τ. - περιλαμβάνονται σε αρχαιολογικές ζώνες απολύτου προστασίας Α και Β, επισκέψιμα μνημεία. Παράλληλα, το Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Θεσσαλικών Σπουδών έχει εκπονήσει για το θέατρο αυτό ειδικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα, με τίτλο "Θεατρικοί περίπατοι", για την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση και είναι πρόθυμο να συνεργαστεί με τους εκπαιδευτικούς για να γνωρίσουν οι μαθητές το μνημείο. Η πρώτη οργανωμένη επίσκεψη έχει προγραμματιστεί για τις 11 Απριλίου, με τους μαθητές της Γ΄ τάξης του 1ου Γυμνασίου, που φέτος διδάσκονται Ευριπίδη.

Υπάρχει όμως πολύ μέλλον ακόμα στη θέση. Κι αυτό γιατί το αρχαίο θέατρο είναι...κρυμμένο μέσα σε κατασκευές μεταγενέστερων φάσεων! Σαν τα κομμάτια ενός γιγάντιου παζλ, τμήματα του θεάτρου είχαν χρησιμοποιηθεί στην κατασκευή νεότερων κτισμάτων ή βρίσκονται διασκορπισμένα μέσα στη θέση. Έτσι, καθώς δεν έχει γίνει και λιθοθηρία, είναι δυνατόν να δούμε ξανά το θέατρο να υψώνεται στις Φθιώτιδες Θήβες.

Σύμφωνα με την κ. Σισμάνη, ζητούμενο αποτελεί πρωταρχικά η εύρεση πόρων για τη συνέχιση της ανασκαφικής έρευνας για το 2011, σε όλη την έκταση του κοίλου στο Κάτω θέατρο. Με το πέρας της πρώτης φάσης θα επιτευχθεί μία ολοκληρωμένη εικόνα του θεάτρου. Σε συνέχεια της φάσης αυτής προέχει η εκπόνηση αρχιτεκτονικής μελέτης που θα περιλαμβάνει επιμέρους στάδια (τοπογραφική - φωτογραμμετρική αποτύπωση του μνημείου, αρχιτεκτονική τεκμηρίωση, δομική αποκατάσταση, κ.λπ.). Όταν ολοκληρωθούν οι ανασκαφικές εργασίες της πρώτης φάσης, μαζί με τις απαραίτητες μελέτες, τότε θα είναι δυνατόν να υποβληθεί ο φάκελος της αναστήλωσης και πλήρους ανάδειξης του θεάτρου για χρηματοδότηση στο ΕΣΠΑ, μαζί με μια πρόταση για τη δημιουργία ενός δικτύου διαδρομών για τη σύνδεση του αρχαίου θεάτρου με τα άλλα ήδη ανασκαμμένα δημόσια κτίρια της πόλης των Φθιωτίδων Θηβών, όπως με την αρχαία αγορά, το ναό της Αθηνάς Πολιάδος, το Ασκληπιείο αλλά και με τα ίδια τα τείχη που σώζονται σε μήκος 8 χιλιομέτρων. Στη συνέχεια, σε δεύτερη φάση, προγραμματίζεται η πλήρης αποκάλυψη των δύο παρόδων, η πλήρης έρευνα όλων των φάσεων του σκηνικού οικοδομήματος, η πλήρης αποκάλυψη του επιθεάτρου (άνω θέατρο - διάζωμα), καθώς και η έρευνα του περιβάλλοντος χώρου του θεάτρου.

«Ελπίζουμε ότι στο μέλλον, αφού επιτευχθεί και η υλοποίηση της προτεινόμενης νέας πρόσβασης από την εθνική οδό Βόλου-Αθηνών, το θέατρο των Φθιωτίδων Θηβών θα είναι δυνατόν νασυνεχίσει την αρχαία λειτουργία του με τον ίδιο τρόπο, φιλοξενώντας παραστάσεις αρχαίου δράματος και άλλες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, παραμένοντας έτσι ένα ζωντανό μνημείο στη φυσική του θέση, άμεσα συνδεδεμένο με το φυσικό του περιβάλλον που παραμένει ακόμη αλώβητο, γόνιμο πλέον και ενεργό στοιχείο της σύγχρονης πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Είναι γνωστός εξάλλου ο διττός χαρακτήρας των αρχαίων θεάτρων που από τη μια πλευρά ψυχαγωγούσαν τους θεατές, ενώ από την άλλη, μέσω του διαλόγου, διαμόρφωναν τις βασικές αρχές της δημοκρατίας», καταλήγει η διευθύντρια του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Θεσσαλικών Σπουδών.

πηγή