Η Ουάσινγκτον, η παμπόνηρη Άγκυρα και η υπάκουη Αθήνα.

Του Σάββα Καλεντερίδη

Το 2002-2003 ήταν χρονιά-καμπή στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, αφού τότε η αμερικανική διοίκηση προσπαθούσε να πείσει την αντίστοιχη τουρκική – ή, για την ακρίβεια, το κεμαλικό κατεστημένο, που εκφράζεται κυρίως μέσα από τον στρατό και το βαθύ κράτος – να συμμετέχει ενεργά στην επιχείρηση ανατροπής του Σαντάμ Χουσεΐν και του καθεστώτος του.

Οι πρώτες βολιδοσκοπήσεις των Αμερικανών έγιναν στην κυβέρνηση Ετζεβίτ, η οποία, ως ελεγχόμενη απόλυτα από τον στρατό και το βαθύ κράτος, ήταν κάθετα αντίθετη σε οποιαδήποτε επέμβαση στο Ιράκ, αφού, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Άγκυρας, μια τέτοια επέμβαση θα γκρέμιζε το κράτος-έθνος του Ιράκ και θα άνοιγε ανε­πιστρεπτί τον δρόμο για την ίδρυση κουρδικού κράτους στο Βόρειο Ιράκ. Ακολούθη­σε η άνοδος στην εξουσία του ΑΚΡ και του Αμπντουλάχ Γκιουλ πρώτα και του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη συνέχεια.

Οι κύριες διαπραγματεύσεις μεταξύ ΗΠΑ-Τουρκίας έγιναν με συνομιλητή τον τότε πρωθυπουργό Αμπντουλάχ Γκιουλ από τη μια πλευρά και τον Πολ Γούλφοβιτς από την άλλη.

Σύμφωνα με στοιχεία που είδαν το φως της δημοσιότητας από τις σελίδες της νορβηγικής εφημερίδας «Aftenposten», που στηρίζεται σε ντοκουμέντα που διέρρευσαν στο WikiLeaks, στις συνομιλίες αυτές οι ΗΠΑ πρότειναν στην Άγκυρα βοήθεια 5,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τη συμμετοχή της Τουρκίας στην επιχείρηση ανατροπής του Σαντάμ, ενώ ταυτόχρονα έδωσαν εγγυήσεις για τη μη ίδρυση κουρδικού κράτους. Η αμερικανική πλευρά, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, δήλωσε ξεκάθαρα προς την Άγκυρα ότι «σε περίπτωση που απορρίψετε την αμερικανική πρόταση, δεν μπορούμε να ξέρουμε τι θα γίνει στο Ιράκ», πάντα σε σχέση με την πορεία του Κουρδικού.

Αποκαλυπτικά πρακτικά.

Η νορβηγική εφημερίδα δημοσίευσε τη 18η Φεβρουαρίου 2011 τα πρακτικά των συζητήσεων που έγιναν στις 3 Δεκεμβρίου 2002 μεταξύ του υφυπουργού άμυνας Πολ Γούλ­φοβιτς, του υφυπουργού εξωτερικών Μαρκ Γκρόσμαν και του Τούρκου πρωθυπουργού Γκιουλ. Οι διάλογοι παρουσιάζονται ως εξής:

ΓΟΥΛΦΟΒΓΓΣ: Ο κ. Μπους έστειλε εμένα και τον κ. Γκρόσμαν για να συζητήσουμε πιθανή συμμετοχή της Τουρκίας στην επιχείρηση εναντίον του Ιράκ. Γνωρίζω (αντιλαμβάνομαι) ότι αναλάβατε τα καθήκοντα σας πριν από λίγο διάστημα. Όμως είναι ανάγκη η Τουρκία να λάβει το συντομότερο δυνατό μια απόφαση για το θέμα. Εμείς θέλουμε τη συμμετοχή της Τουρκίας και στη φάση της προετοιμασίας και στη φάση της εκτέλεσης της επιχείρησης. Ζητούμε τα εξής από την τουρκική κυβέρνηση:

-  Να γίνουν συνομιλίες επί των σχεδίων της επιχείρησης μεταξύ των ενόπλων δυνάμεων των δυο χωρών.

-  Να αρχίσουν άμεσα οι επιθεωρήσεις από πλευράς μας στις στρατιωτικές εγκαταστάσεις της Τουρκίας.

-  Να γίνουν οι απαραίτητες προετοιμασίες των στρατιωτικών εγκαταστάσεων της Τουρκίας.

-  Να συμμετέχουν στην επιχείρηση οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις

-  Να γίνει αποδεκτή η συγκρότηση μιας κοινής συμμαχικής δύναμης, στην οποία να είναι δυνατή και η συμμετοχή της Αγγλίας.

-  Πρέπει να λάβουμε άμεσα μια απάντηση από την Τουρκία για την υποστήριξη που απαιτείται (εκ μέρους μας) εναντίον των τρομοκρατών που σταθμεύουν στο Βόρειο Ιράκ. Γιατί αν δεν καταστεί δυνατή η πραγματοποίηση επιχείρησης από Βορρά, ο επιχειρησιακός σχεδιασμός θα προσανατολιστεί για επιχείρηση από Νότο.

- Οι κόκκινες γραμμές της Τουρκίας θεωρούνται κόκκινες γραμμές και για μας. Οι γραμμές αυτές είναι οι εξής:

-  Θα προστατευτεί η εδαφική ακεραιότητα του Ιράκ.

-  Δεν θα επιτραπεί η ίδρυση κουρδικού κράτους.

-  Θα προστατευτούν τα δικαιώματα και η ευημερία των Τουρκομάνων.

-  Το Κιρκούκ και η Μοσούλη θα παραμείνουν στη διοίκηση της Βαγδάτης.

-  Τα πετρέλαια του Ιράκ θα ελέγχονται από την κεντρική διοίκηση του Ιράκ.

Η Τουρκία έχει να κερδίσει πολλά από μια στρατιωτική επιχείρηση εναντίον του Ιράκ. Γνωρίζουμε τις ανησυχίες και τις ενστάσεις της Τουρκίας για τους οικονομικούς κινδύνους που θα υπάρξουν γι’ αυτήν από την επιχείρηση στο Ιράκ. Για τον λόγο αυτό προτείνουμε το εξής πακέτο οικονομικής βοήθειας προς την Τουρκία:

-  Παροχή δύο δισ. δολαρίων εντός δύο ετών από το Ταμείο Οικονομικής Υποστήριξης και από το Ταμείο Στρατιωτικής Βοήθειας Ξένων Χωρών.

-  Παροχή δωρεάν πετρελαίου αξίας ενός δισ. δολαρίων.

-  Παροχή βοήθειας 500.000.000 δολαρίων από τον αμερικανικό στρατό.

-  Παροχή βοήθειας 355.000.000 δολαρίων για τον εκσυγχρονισμό και την τοποθέτηση συστημάτων αεροπορικής άμυνας στις αεροπορικές βάσεις Ιντζιρλίκ και Ικονίου, με την ανακοίνωση της υποστήριξης της Τουρκίας, αν δεν συμμετέχει στον πόλεμο.

Η διάρκεια του πολέμου.

Σε περίπτωση που η Τουρκία απορρίψει την πρόταση μας αυτή, ο πόλεμος μπορεί να διαρκέσει περισσότερο, κάτι που θα αυξήσει το κόστος για τις ΗΠΑ. Επιπλέον, δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για το τι μπορεί να επακολουθήσει στο Βόρειο Ιράκ. Περιμένουμε από σας άμεση απάντηση. Μέχρι τις 6 Δεκεμβρίου…

ΑΜΠΝΤΟΥΛΑΧ ΓΚΙΟΥΛ: Ως το τέλος της εβδομάδας; Η Τουρκία είναι επί δεκαετίες στρατηγικός σύμμαχος των ΗΠΑ. Και η Τουρκία επιθυμεί να εμβαθύνει ακόμη περισσότερο αυτή τη σχέση. Όμως η κυβέρνηση μας έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης πριν από πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Μου έχουν γίνει μόνο δυο ενημερώσεις για το εν λέγω θέμα. Φυσικά είναι ένα θέμα που το παρακολουθούσαμε από πριν, όμως όταν αναλαμβάνεις κυβερνητικά καθήκοντα, τα πράγματα αλλάζουν. Επιπλέον, στις 12 Δεκεμβρίου αναμένεται η κρίσιμη Σύνοδος Κορυφής της Κοπεγχάγης και άλλες εξελίξεις που μας ασκούν πιέσεις, όπως το δημοψήφισμα για το Σχέδιο Ανάν στην Κύπρο.

Το καθεστώς του Ιράκ είναι ένα κακό καθεστώς, ο (ιρακινός) λαός υπέφερε πολλά απ’ αυτό. Δεχόμαστε ότι τα όπλα μαζικής καταστροφής είναι κίνδυνος και για την Τουρκία και για την ευρύτερη περιοχή. Δεν θέλουμε πόλεμο, όμως κατανοούμε και τις δικές σας ανησυχίες. Για να μιλήσουμε δε ξεκάθαρα, για να λάβουμε μια πολιτική απόφαση χρειαζόμαστε περισσότερο χρόνο. Απαιτείται χρόνος για τη διαμόρφωση της κοινής γνώμης.

Μπορεί να πούμε ναι σε όλα τα αιτήματα σας, όμως θα πρέπει να εργαστούμε ακόμη περισσότερο πάνω σ’ αυτό το θέμα, ενώ θα πρέπει να το φέρουμε και στη Βουλή για έγκριση και να εργαστούμε για τη διαμόρφωση της κοινής γνώμης. Η Τουρκία έχει εκατομμύρια ανέργους. Η οικονομία μας είναι εύθραυστη, θα συνεργαστούμε, ναι, θα συνεργαστούμε, όμως ο δικός μου υπουργός Άμυνας και ο υπουργός Εξωτερικών γνωρίζουν λίγα πράγματα για το θέμα. Θα πρέπει να εργαστούμε περισσότερο πάνω σ’ αυτό.

(Παρεμβαίνει ο υφυπουργός Εξωτερικών Ουγούρ Ζιγιάλ και λέει: «Δεν μπορούμε να δώσουμε απάντηση πάνω σ’ αυτό το θέμα πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. τη 12η Δεκεμβρίου, που περιμένουμε να λάβουμε ημερομηνία έναρξης των διαπραγματεύσεων. Αν δεν λάβουμε την ημερομηνία έναρξης των διαπραγματεύσεων, μπορεί να τεθεί σε κίνδυνο η απόφαση μας για συμμετοχή στην επιχείρηση του Ιράκ»).

ΓΚΡΟΣΜΑΝ: Ο πρόεδρος Μπους καταβάλλει σοβαρές προσπάθειες για το θέμα αυτό. Να είστε σίγουροι για την υποστήριξη μας μέχρι τις 12 Δεκεμβρίου για το θέμα αυτό. Και στο θέμα της Κύπρου, θέλουμε να δώσετε ξεκάθαρη υποστήριξη στο Σχέδιο Ανάν.

ΓΚΙΟΥΛ: Πάνω στο θέμα αυτό μιλάμε με τον Ραούφ Ντενκτάς.

ΓΟΥΛΦΟΒΙΤΣ: Τα νούμερα που αναφέραμε για την οικονομική βοήθεια που θα σας προσφέρουμε μην τα ανακοινώνετε στην κοινή γνώμη. Μπορείτε να πείτε ότι οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να παρέχουν βοήθεια στην Τουρκία.

Για όσους δεν θυμούνται τι επακολούθησε, να υπενθυμίσουμε εμείς:

- Η Τουρκία στις 15 Δεκεμβρίου έλαβε την ημερομηνία έναρξης των διαπραγματεύσεων με την EE.

- Οι ΗΠΑ μετέφεραν στρατεύματα με πλοία, τα οποία περίμεναν ανοικτά των Αδάνων και της Μερσίνας την απόφαση της τουρκικής κυβερνήσεως για να αποβιβαστούν στη Μερσίνα και την Αλεξανδρέττα και να ανοίξει το λεγόμενο Βόρειο Μέτωπο.

- Η τουρκική κυβέρνηση, κωλυσιεργώντας και εμπαίζοντας τις ΗΠΑ, έφερε την 1η Μαρτίου του 2003 το θέμα στη Βουλή, η οποία απέρριψε το σχέδιο συμφωνίας Τουρκίας – ΗΠΑ.

- Οι ΗΠΑ αναγκάστηκαν να προσαρμόσουν την επιχείρηση τους ανοίγοντας μόνο το Νότιο Μέτωπο, γεγονός που κόστισε πολλά δισεκατομμύρια δολάρια και εκατοντάδες νεκρούς στον αμερικανικό στρατό, αφού η αντίσταση βόρεια της Βαγδάτης συνεχίστηκε επί χρόνια ακριβώς επειδή δεν είχε ανοίξει το Βόρειο Μέτωπο.

Βγήκαν κερδισμένοι.

Για όσους δε αναρωτιούνται ποιο ήταν το κόστος που πλήρωσε η Τουρκία για τον εξευτελισμό των ΗΠΑ, υπενθυμίζουμε ότι αυξήθηκε η υποστήριξη της Ουάσινγκτον προς την Άγκυρα στο θέμα της Ε.Ε., υποστηρίχτηκαν έμπρακτα οι προσπάθειες της Άγκυρας για την αντιμετώπιση του ΡΚΚ, καθώς και η οικονομική διείσδυση των Τούρκων στο Νότιο Κουρδιστάν (Βόρειο Ιράκ), συνεχίστηκε ή υποστήριξη της Ουάσινγκτον προς την Άγκυρα όσον αφορά τις παράλογες απαιτήσεις και προκλήσεις της στο Αιγαίο, στη Θράκη και την Κύπρο….

Από την άλλη πλευρά, η κυβέρνηση Μπους, για να ανταμείψει την Ελλάδα που παραχώρησε χωρίς καν να διαπραγματευτεί τη βάση της Σούδας στις ΗΠΑ για την παροχή εξαιρετικά κρίσιμης υποστήριξης στην επιχείρηση στο Ιράκ, λίγο αργότερα… αναγνώρισε τα Σκόπια με το όνομα Μακεδονία.

Αυτά προς το παρόν για τις διαπραγματεύσεις Τουρκίας – ΗΠΑ στο θέμα του Ιράκ, μια υπόθεση που προσφέρεται για εξαγωγή συμπερασμάτων και που πρέπει να αποτελέσει μάθημα για εκείνους τους πολιτικούς και διπλωμάτες της Ελλάδος που θεωρούν ότι η μόνιμη συμπεριφορά «καλού και υπάκουου παιδιού» απέναντι σε υπέρτερες δυνάμεις εξυπηρετεί τα εθνικά μας συμφέροντα.

Εφημερίδα: ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΠΗΓΗ: http://gdailynews.wordpress.com