Πως ξέσπασε η βασιλική ανταρσία του 1941 στο θωρηκτό ΑΒΕΡΩΦ. Μία άγνωστη ιστορία

γραφει ο Ραφαήλ Διαμαντής

Τον Απρίλιο του 1941 και ενώ οι Γερμανοί πλησίαζαν στην Αθήνα, το Υπουργείο Ναυτικών διέταξε να καταστραφούν τα κλείστρα των πυροβόλων του Θωρηκτού ''Αβέρωφ''και να αυτοβυθισθεί για να μη πέσει στα χέρια των Γερμανών. Επίσης, θεωρήθηκε πολύ ριψοκίνδυνο να βγει από το Ναύσταθμο, καθώς οι δίαυλοι ήταν ναρκοθετημένοι από τα Γερμανικά αεροπλάνα και υπήρχε κίνδυνος, όχι μόνο να βυθισθεί από νάρκη, αλλά να κλείσει και το στενό, εγκλωβίζοντας και άλλα πλοία.

Όμως, κάποιοι αξιωματικοί και μέλη του πληρώματος αρνήθηκαν να τον βυθίσουν και αποφάσισαν να αποπλεύσουν για την Κρήτη μαζί με τα υπόλοιπα Ελληνικά και Αγγλικά πλοία.

Αυτό το γεγονός είναι γνωστό ως η ''Βασιλική Ανταρσία του Αβέρωφ'', στην οποία ηγήθηκε o Αλέξανδρος Διαμαντής (1917-1986) Σημαιοφόρος Μηχανικός (Μ71)* της τάξεως μηχανικών της Σχολής Δοκίμων του 1935. Ήταν τότε ο μηχανικός του μηχανοστασίου του Αβέρωφ. Ο Αλέξανδρος Διαμαντής έχει καταγράψει σημαντικό μέρος της ιστορίας του Αβέρωφ ¹. Ο εν αποστρατεία πλοίαρχος του πολεμικού ναυτικού Στυλιανός Ι. Χαρατσής γνωστός συγγραφέας με πλούσιο ιστορικό έργο (πού αφορά την ιστορία μας του πολεμικού ναυτικού) έχει γράψει μεταξύ των άλλων και ένα δίτομο βιβλίο υπό το τίτλο ''1023 αξιωματικοί και 22 κινήματα'' στα 1985.

Στο βιβλίο αυτό κάνει πολλές αναφορές και με γλαφυρό τρόπο αναπαριστά τα όσα συνέβησαν βασιζόμενος απ'όσα συνέλεξε από πηγές του αρχείου του Πολεμικού Ναυτικού. Ήταν εξαίρετος ιστορικός ερευνητής. Πρόκειται για θαυμάσιο βιβλίο με πλήθος λεπτομερειών ². Αποφασίστηκε όμως τώρα να δημοσιευθεί όλη η αλήθεια του άγνωστου και ξεχασμένου αν θέλετε αυτού γεγονότος με την αληθινή του εκδοχή ^3, 4.

Το Θωρηκτό Αβέρωφ ήταν αγκυροβολημένο στο Ριζάδικο της Ελευσίνος. Στις 26 Απριλίου του 1941 (αλλά είχε ξεκινήσει από τις 17 του ιδίου μηνός) εκδηλώθηκε ανταρσία επί του Θωρηκτού , μετά την απόφαση του Υπουργείου Ναυτικών, να δώσει διαταγή να βυθισθεί το ''Αβέρωφ'' ώστε να μην πέσει στα χέρια των γερμανών εισβολέων. Συμμετείχαν περίπου 19 αξιωματικοί άπαντες προερχόμενοι από τη Σχολή Δοκίμων. Μεταξύ των νεαρών στασιαστών εξαίρεται η συμβολή του Π. Ηλιομαρκάκη φίλου και συμμαθητού κατά μία τάξη μιικρότερου του Αλεξάνδρου Διαμαντή που μετά την απόφαση να παρθεί το πλοίο αύτανδρο και να πλεύσει στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου ώστε να ενωθεί με τους συμμάχους, άνοιξε το οπλοστάσιο του Θωρηκτού Αβέρωφ και μοίρασε τη προηγουμένη ημέρα, τα όπλα στους ναύτες πού από πολλές μαρτυρίες διαφαίνεται ότι τον λάτρευαν για τη δικαιοσύνη του. Όλοι τους τον ακολούθησαν δίχως να διστάσουν. Οι ανώτεροι αξιωματικοί του Αβέρωφ είχαν αντίθετη γνώμη. Ο Ηλιομαρκάκης ενημερώνει τονΠότη Δαμηλάτη Διευθυντή του Πυροβολικού και πλωτάρχη έναν από τους καλύτερους αξιωματικούς πού είχε τη τύχη το Πολεμικό Ναυτικό να έχει στις τάξεις του, για τη πρόθεσή τους να σώσουν έστω και βίαια το πλοίο. Ο Δαμηλάτης προσπάθησε ατυχώς να πείσει το πλήρωμα να ησυχάσει. Ο Ηλιομαρκάκης πήρε το λόγο και πρότεινε σε όσους δεν ήθελαν να επιστρέψουν στις οικογένειές τους.Το πλήρωμα άρχισε να φωνάζει ''Να σωθεί ο Αβέρωφ'' !! Σε μιά τέτοια στιγμή όποιος θελήσει να μεταφράσει τα γεγονότα με λογική θα είναι αφελής.

Ο Ηλιομαρκάκης ανέφερε στον Δαμηλάτη ότι αφού ο ύπαρχος θα επέστρεφε στις 11:00 θα ετοίμαζαν τις μηχανές, αλλά ο υποπλοίαρχος (Μηχανικός) Μ. Χρονόπουλος (Μ30)* πρόσφατα τοποθετημένος στο θωρηκτό και σαν αρχαιότερος μηχανικός εκείνη τη στιγμή δήλωσε ότι αυτές αποτελούν παράτυπες ενέργειες και χωρίς διαταγές είναι αδύνατο να αποπλεύσουν. Τους απείλησε μάλιστα ότι θα έβγαζε τα ασφαλιστικά των λεβήτων και δεν θα ήταν δυνατόν πλέον να σηκώσουν πίεση. Ήλθε μάλιστα σε προστριβή με τον Δαμηλάτη κατηγορώντας τον ότι συνομωτεί με τον Ηλιομαρκάκη και τον Διαμαντή. Τότε ο Ηλιομαρκάκης είπε στον Διαμαντή να αναλάβει την ετοιμασία των μηχανών. Οι λέβητες άρχισαν να υψώνουν πίεση. Η ανταρσία είχε μόλις ξεσπάσει! Τη νύχτα έκανε κρύο και έβρεχε παγωμένη ψιλή βροχή. Στις 10:30 αγγελιοφόρος ειδοποιεί τους αξιωματικούς ότι ο ύπαρχος Παπαβασιλείου τους ήθελε στο γραφείο του Ναυάρχου. Εκεί στράφηκε στον Δαμηλάτη δίδοντάς του την εντολή να πάρει όλα τα μέτρα ασφαλείας για την ανατίναξη του θωρηκτού στα ''βαθέα ύδατα του κόλπου της Ελευσίνος'', την επομένη πρωΐα στις 11:00. Ο Ηλιομαρκάκης και οι άλλοι αξιωματικοί αντέδρασαν.

Στις μία τα μεσάνυχτα ο Αβέρωφ απέπλευσε.. Κατά τη διάρκεια του πλού ο Διαμαντής κάθε πρωΐ παρατηρούσε κατά τη διάρκεια του προγεύματος στη τραπεζαρία των αξιωματικών του Αβέρωφ, ότι η εικόνα του βασιλέως Γεωργίου ήταν στραμμένη προς τα οπίσω. Ο Διαμαντής δυό φορές την αποκατάστησε. Ξάφνου επισημαίνει ποιός ήταν αυτός που την γύριζε ανάποδα. Επρόκειτο περί του Πλωτάρχου Πετρόπουλου, φανατικού βενιζελικού, ο οποίος ήλθε σε οξύτατη προστριβή με τον Διαμαντή. Ο Πετρόπουλος συνοδεύετο από μερικούς άλλους μεγαλύτερους σε βαθμό αξιωματικούς ομοϊδεάτες. Ξάφνου μετά από ειρωνικό σχόλιο του Πετρόπουλου προς τον Διαμαντή, ο τελευταίος τράβηξε το Browining του και αφού επιβίβασε τους αντιφρονούντες αξιωματικούς σε λέμβο τους άφησε στη μέση της θάλασσας (έφτασαν σώοι όλοι στην Αλεξάνδρεια). Προτού επιβιβαστεί ο Πετρόπουλος στη λέμβο είπε στο Διαμαντή απειλητικά: ''Διαμαντή, δεν θα ξαναδείς την Ελλάδα ούτε τη πατρίδα σου την Αιδηψό! Θα φροντίσω ώστε να σε κρεμάσουν!''...

Η βασιλική ανταρσία του Αβέρωφ έγινε από αξιωματικούς εναντίον αξιωματικών, αμφοτέρων πού ήθελαν να πολεμήσουν και σκέφτονταν το πολεμικό ναυτικό. Ήσαν συντονισμένοι όμως σε διαφορετική συχνότητα. Ο παραλογισμός, η αγωνία, η σύγχυση τους είχε καταστήσει ανήμπορους να συνεννοηθούν. Δεν είναι η πρώτη φορά ούτε η τελευταία πού έλληνας κτυπά έλληνα όχι για κάτι διαφορετικό αλλά για τον διαφορετικό τρόπο πού θέλει να το πετύχει. Το γεγονός είναι ότι δίχως τον Αλέξανδρο Διαμαντή, τον Ηλιομαρκάκη, κλπ. ο ''Αβέρωφ'' θα είχε βυθισθεί.

Στη συνέχεια στην Αίγυπτο συνεστάθη ναυτοδικείο με προτροπή των άγγλων (!). Αποτάχθηκε ο Ηλιομαρκάκης, ο Αλέξανδρος Διαμαντής ετέθη σε διαθεσιμότητα γλυτώνοντας την αγχόνη, και ζήτησε παραίτηση το 1948 (και δεν του την έδιναν!). Μέχρι να επανακληθεί στις τάξεις του πολεμικού ναυτικού κατέφυγε στο Χαρτούμ στο Σουδάν παρά την ελληνική παροικία όπου φιλοξενήθηκε από φίλους πού τον τίμησαν ως ήρωα. Αργότερα ο Αλέξανδρος Διαμαντής παρασημοφορήθηκε για τη πράξη του με τον σταυρό πρώτης τάξεως του Σ.Α.Β.Ν..

Κανείς αξιωματικός του Αβέρωφ όμως δεν διώχθηκε, ούτε από το Ναυτικό ούτε από το Νόμο, παρά μόνον από την Νέμεση... Θα πληρώσουν έτσι αργά ή γρήγορα στα κατοπινά χρόνια πού θα έλθουν κάποιο τίμημα άλλος βαρύτερο, άλλος πιό ήπιο.

Από τους συμμετέχοντες στο βασιλικό κίνημα του Αβέρωφ, οι Μπάτσης και Σιμιτζόπουλος θα σκοτωθούν επάνω στην ''Β. Όλγα'' στις 26/9/1943. Ο Βλαχόπουλος θα πνιγεί μαζί με τη σύζυγό του στις 2/5/1945. Ο Πασσάς θα πεθάνει στις 11/12/1960 μετά από ατύχημα κατάδυσης. Ο Καλλιοντζής θα αυτοκτονήσει στις 19/7/1962. Ο άτυχος Ηλιομαρκάκης θα αποταχθεί το 1942 ενώ ο Χρονόπουλος και ο Σαράντης θα αποστρατευθούν αυτεπάγγελτα το 1945. Ο Τσαφόγιαννης θα τραυματιστεί και θα αποστρατευθεί τιθόμενος σε πολεμική διαθεσιμότητα το 1947. Ο Δαμηλάτης θα εξαναγκαστεί σε παραίτηση το 1951. Οι Δροσινός, Ψαλλίδας, Χρυσάνθης, Ρούσης,Μόσχος, Στεργιάκης και Ιωάννου, θα αναγκασθούν να τερματίσουν πρόωρα τη σταδιοδρομία τους το 1967 ως μη αρεστοί ή ύποπτοι στο χουντικό καθεστώς...Ο Σκιαδόπουλος θα κατηγορηθεί ως χουντικός. Θα γλυτώσουν άθικτοι, σαν εξαίρεση του κανόνα, μόνον οΔιαμαντής και ο Πετμεζάς. Ακόμα κι αυτούς πού ανέβηκαν στο δύστυχο θωρηκτό πρίν αποπλεύσει τους ακούμπησε η οργή. Ο Τρίμηςθα σκοτωθεί ανόητα από ατύχημα στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας από πυροβολισμό αιγύπτιου σκοπού των αποθηκών στις 3/7/1941, οΖάρμπας θα χάσει το καράβι του με έξη νεκρούς - τό μόνο πού θα χαθεί από ναυτικό ατύχημα στη Μ. Ανατολή - στις 6/1/1944, οιΖαρόκωστας, Δ. Παναγιωτόπουλος και Κροντήρης θα αποστρατευτούν αυτεπάγγελτα το 1945 και ο Γ. Παναγιωτόπουλος θα χάσει τη σύζυγό του με τραγικό θάνατο, ενώ ο Ψύχας θα πεθάνει από ιατρικό σφάλμα στις 17/3/1969.. Ο Παπαβασιλείου θα ζήσει μέχρι πρόσφατα μέσα σε αιώνιο σκοτάδι στη οδό Ηροδότου. Ο Καββαδίας θα παραμεριστεί στη κρισιμώτερη ώρα του Ναυτικού.

Η Νέμεσις δεν φείδεται ούτε των ηρώων!!!

Έτσι όσοι έμειναν στο πλοίο εθελοντικά το ετοίμασαν για απόπλου και, αφού πληροφορήθηκαν ότι ο δίαυλος ήταν προσωρινά ελεύθερος από νάρκες, απέπλευσαν «εν μέσω αντεγκλήσεων και απειλών» από όσους δεν πίστευαν στην επιτυχία του εγχειρήματος και έφευγαν από το πλοίο.

Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, ο ΑΒΕΡΩΦ απέπλευσε με Κυβερνήτη τον αξιωματικό Πυροβολικού (!) Πλωτάρχη Δαμηλάτη….μέχρι τις Φλέβες, όπου τους πρόλαβε με μια βενζινάκατο, ανέβηκε στο πλοίο και ανέλαβε κυβερνήτης…ο κανονικός κυβερνήτης του πλοίου, ο Πλοίαρχος Βλαχόπουλος. Το πρωί του Μ. Σαββάτου, καταπλέει στην γεμάτη ναυάγια (από τους συνεχείς Γερμανικούς βομβαρδισμούς) Σούδα…ανεφοδιάζεται και την επομένη, ανήμερα του Πάσχα, αποπλέει, μαζί με άλλα Αγγλικά και Ελληνικά πλοία, για Αλεξάνδρεια, όπου φθάνουν την επομένη ημέρα.

Στην συνέχεια αποφασίζεται η αποστολή του ΑΒΕΡΩΦ στον Ινδικό… «παρά τις αντιρρήσεις του πληρώματός του που είχε αρχίσει να συνηθίζει τον πολυτελή βίο της Αλεξάνδρειας», όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ο Πλοίαρχος Κρέμος. Τον Σεπτέμβριο του 1941, συνοδεύει μια νηοπομπή από το Άντεν στη Βομβάη και γίνεται έτσι το πρώτο Ελληνικό πολεμικό πλοίο που φθάνει στην Ινδία μετά…τον Ναύαρχο Νέαρχο και τον στόλο των Μακεδόνων!

Κάτι άγνωστο στους έλληνες ιστορικούς είναι ότι το ''Αβέρωφ'' δέχθηκε ιαπωνική επίθεση από μαχητικά αεροπλάνα τύπου ''Zero'' στον Ινδικό Ωκεανό. Ο Θεός θέλησε να μην δείξουν εκτίμηση γι αυτό το ''σαπιοκάραβο'' οι ιάπωνες..

Οι αξιωματικοί 5 του λεγόμενου ''Βασιλικού Κινήματος ή ''στάσεων'' του Απριλίου 1941'', είναι οι εξής: Θ/Κ ''Γ. ΑΒΕΡΩΦ'' 447 - Πλωτάρχης Πότης Δαμηλάτης Μ30 - Υποπλοίαρχος (Μ) Μ. Χρονόπουλος 618 - Ανθυποπλοίαρχος Δ. Μπάτσης 652 - Σημαιοφόρος Γ. Δροσινός 633 - Σημαιοφόρος Π. Ηλιομαρκάκης 655 - Σημαιοφόρος Γ. Σαράντης 674 - Σημαιοφόρος Γ. Ψαλλίδας 676 - Σημαιοφόρος Α. Χρυσάνθης 675 - Σημαιοφόρος Α. Ρούσης Μ71 - Σημαιοφόρος (Μ) Αλέξανδρος Διαμαντής 687 - Αρχικελευστής Ν. Δόκιμος Ι. Πασσάς 706 - Αρχικελευστής Ν. Δόκιμος Ν. Σιμιτζόπουλος 698 - Αρχικελευστής Ν. Δόκιμος Κ. Τσαφόγιαννης 689 - Αρχικελευστής Ν. Δόκιμος Κ. Μόσχος 683 - Αρχικελευστής Ν. Δόκιμος Λ. Στεργιάκης 703 - Αρχικελευστής Ν. Δόκιμος Κ. Σκιαδόπουλος 697 - Αρχικελευστής Ν. Δόκιμος Γκ. Πετμεζάς 699 - Αρχικελευστής Ν. Δόκιμος Ν. Καλλιοντζής  707 - Αρχικελευστής Ν. Δόκιμος Α. Ιωάννου Η πρώτη φωτογραφία απεικονίζει τον Αλέξανδρο Διαμαντή εν στολή, στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου τη  περίοδο πού ήταν στο  Θωρηκτό Αβέρωφ, στο φωτογραφείο του διάσημου αιγυπτιώτη Βύρωνος Τρεχαντζάκη γνωστού  εκείνη την εποχή με το  ψευδώνυμο Byron. Η δεύτερη φωτογραφίααπεικονίζει τον Αλέξανδρο Διαμαντή με βαθμό σημαιοφόρου  μηχανικού σε  ταυτότητα του πολεμικού ναυτικού της 23/8/1940. Η τρίτη φωτογραφίαδείχνει το εξώφυλλο της ταυτότητας  Η τέταρτη φωτογραφία  δείχνει τον Αλέξανδρο Διαμαντή σε ταυτότητα στρατιωτική τη περίοδο πού το ελληνικό βασιλικό  ναυτικό πήγε με τους  συμμάχους στη Μέση Ανατολή. Πρόκειται για αιγυπτιακή στρατιωτική ταυτότητα για πρόσβαση στα  συμμαχικά λιμάνια. Η πέμτπη φωτογραφία ανφέρεται σε ταυτότητα υπηρεσίας σε συμμαχικό βρεττανικό πλοίο υπό την  επωνυμία Pembroke,  στη Μεγάλη Βρεττανία στα 1943.. Σημειώσεις 1. Οι φωτογραφίες πού παρατίθονται δεν έχουν ποτέ άλλωτε εκδοθεί και προέρχονται όλες  από το προσωπικό  λεύκωμα του Άλεξανδρου Διαμαντή πού ο ίδιος συνέλεξε κατά τη διάρκεια της συμμετοχής  του στον Β' Παγκόσμιο  Πόλεμο και που με τιμά που κατέχω κειμήλιο εκείνης της εποχής αλλά και της  μνημης του. 2. Ο κ. Χαρατσής προ 20 ετών με επισκέφθηκε ζητώντας μου περαιτέρω πληροφορίες  σχετικά με αυτό το γεγονός  βεβαίως με τις φωτογραφίες από το προσωπικό του λεύκωμα του Β' Παγνκοσμίου  Πολέμου το οποίο συντηρώ  ωσάν ''κόρην οφθαλμού''. Αρνήθηκα να το δώσω! Δεν ήθελα επ'ουδενί τρόπο να καρπωθεί  ιστορικά γεγονότα το  Πολεμικό Ναυτικό διότι στα 1948 το Υπουργείο "έπτυσε" τον Αλέξανδρο Διαμαντή  αρνούμενο να του  χορηγήσει σύνταξη επικαλούμενο ότι δεν είχε ''συντάξιμα χρόνια'', όταν ο ίδιος είχε ενεργό  στρατιωτική καρριέρα  από το 1935 έως το 1949. 3. Πρώτο χέρι όπως μου μεταφέρθηκε! 4. Σημειώνεται εδώ παρεπιπτόντως ότι ο Αλέξανδρος Διαμαντής υπηρέτησε ως σημαιοφόρος  μηχανικός στο εύδρομο  Έλλη και ήταν μέσα στο μηχανοστάσιο του, ως μηχανικός του, τη στιγμή πού το ιταλικό υποβρύχιο  Delfino το  τορπίλλησε άνανδρα στο λιμάνι της Τήνου στις 15/8/1940. Ήταν ο Αλέξανδρος Διαμαντής πού  έβγαλε από τη  θάλασσα κατόπιν τα θραύσματα των τριών ιταλικών τορπιλλών κατ'εντολή του Υπάρχου Δούση,  ο οποίος κατόπιν  της αποδείξεως ότι προέρχονταν από ιταλικό πολεμικό, τον εξόρκισε να μην ανοίξει το στόμα  του και το πεί σε  κανέναν. Η Ελληνική Κυβέρνηση τότε, ''έτρεμε'', τις 8 εκατομμύρια ξιφολόγχες - του ιταλικού  στρατού - του  Μουσολίνι, έστω και εάν ο τελευταίος καταμέτρησε σε αυτές και τις χάρτινες ξιφολόγχες των  ανηλίκων νηπίων της  ιταλικής φασιστικής νεολαίας!!! 5. Στούς παραπάνω αξιωματικούς τίθονται κάποιοι αριθμοί μπροστά από τα ονόματά τους.  Πρόκειται για τους  μάχιμους αξιωματικούς και δείχνουν τη θέση τους χρονολογικά στον μεγάλο πίνακα των  αξιωματικών του  Πολεμικού Ναυτικού από γενέσεως του νεοελληνικού κράτους. Φερειπείν ο Πότης  Δαμηλάτης είναι ο 447ος  πλωτάρχης από απαρχής του ελευθέρου ελληνικού κράτους. Με το κεφαλαίο γράμμα -Μ-  είναι οι μηχανικοί του  πολεμικού ναυτικού (άπαντες από τη σχολή δοκίμων). Έτσι επι παραδείγματι με το Μ71  χαρακτηρίζεται ο  Αλέξανδρος Διαμαντής ως ο 71ος μηχανικός του πολεμικού ναυτικού από αρχής  ελληνικού κράτους. ΠΗΓΗ: http://hellasontheweb.org/2010-04-05-22-32-27/2010-04-06-11-49-23