Αρχαϊκά και παγκόσμια ονόματα της Μυθολογίας

• ΑΒΓΚΑΡ ΙΕ’ Βασιλιάς της Έδεσσας (Μεσοποταμία), πρώτο μισό του Ι. αιώνα.
• ΑΒΕΣΤΑ Συλλογή μυθολογικών και θρησκευτικών κειμένων των αρχαίων λαών της ανατολικής Περσίας. Έγινε το ιερό βιβλίο . της ζωροα-στρικής θρησκείας.
• ΑΒΥΔΟΣ Πόλη της νότιας Αιγύπτου, ένα από τα κέντρα της λατρείας του θεού Όσιρι.
• ΑΓΝΙΣ Θεός του πυρός στη θρησκεία των αρχαίων Ινδών.
• ΑΔΗΣ (ΠΛΟΥΤΟ). Κατά την ελληνική μυθολογία ο θεός του άδη. Το όνομα Άδης σημαίνει ταυτόχρονα τον ίδιο τον άδη.
• ΑΔΜΗΤΟΣ Κατά την ελληνική μυθολογία, γιος του βασιλιά των Φερών της Θεσσαλίας. Στον Άδμητο υπηρέτησε σαν τσοπάνης ο θεός "Απόλλωνας.
• ΑΔΟΝΑΙ (κύριος, ηγεμόνας). Ένα από τα εβραϊκά ονόματα του θεού Ιεχωβά.
• ΑΔΩΝΗΣ (ΑΔΟΝΙΣ) (κύριος, θεός). Ασσυριο-φοινικική θεότητα της βλάστησης.
• ΑΖΑΖΕΛ (ΑΖΑΕΛ). Θεός της ερήμου με μορφή τράγου, στη θρησκεία των αρχαίων εβραίων.
• ΑΖΑΖΗΛ (ΙΜΠΛΙΣ). Άγγελος στη μουσουλμανική θρησκεία πού δεν υποτάχθηκε στον Αλλάχ και γι' αυτό διώχτηκε από τον παράδεισο και. μεταμορφώθηκε σε διάβολο.
• ΑΖΡΑΗΛ Ένας από τους τέσσερις κυριότερους αγγέλους της μουσουλμανικής θρησκείας.
• ΑΖΤΕΚΟΙ Ο πληθυσμός των ινδιάνων του Μεξικού.
• ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ (της Αλεξανδρείας). Ξακουστός κληρικός του IV αιώνα, επίσκοπος της Αλεξανδρείας «εκκλησιαστικός πατέρας».
• ΑΘΗΝΑ Πρωτεύουσα της Ελλάδας. Στην αρχαία Ελλάδα ήταν κράτος — ακρόπολη, η σπουδαιότερη πόλη της Αττικής.
• ΑΘΩΡ Αιγύπτια θεά του ουρανού. Απεικονίζονταν με μορφή αγελάδας ή με κεφαλή αγελάδας.
• ΑΙΑΚΟΣ Στην ελληνική μυθολογία ένας από τους κριτές του άδη.
• ΑΚΒΑΡ (1542—1605). Βασιλιάς της Ινδίας από τη δυναστεία των Μεγάλων Μογγόλων.
• ΑΚΚΑΔΙΑ Αρχαίο δουλοκτητικό κράτος της Μεσοποταμίας (μεταξύ των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη).
• ΑΚΟΣΤΑ, ΖΟΣΕ ΝΤΕ (1539—1600 περίπου). Ιησουίτης ισπανός, ήταν ιερα-πόστολος στο Περού. Το βιβλίο του με τον τίτλο «Περιγραφή της φύσης και των εθίμων των ινδιάνων» κυκλοφόρησε στην Ισπανία το 1590.
• ΑΚΡΙΣΙΟΣ Στην ελληνική μυθολογία, βασιλιάς του Άργους. Του προείπαν ότι θα τον σκοτώσει ο εγγονός του. Γι' αυτό έκλεισε την κόρη του Δανάη μέσα σε μια σπηλιά, αλλά ο Δίας μπήκε μέσα της με τη μορφή χρυσής βροχής και αυτή γέννησε τον Περσέα που αργότερα, κατά λάθος σκότωσε τον παππού του.
• ΑΚΤΑΙΩΝ Στην ελληνική μυθολογία επιδέξιος κυνηγός, που η θεά Άρτεμις μεταμόρφωσε σε ελάφι.
• ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ο ΑΥΣΤΗΡΟΣ. Ρωμαίος αυτοκράτορας (222—235).
• ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ο ΜΕΓΑΣ (356—323 π.Χ.). Ένας από τους πιο μεγάλους στρα-τηλάτες της αρχαιότητας.
• ΑΛΗ Ο τέταρτος Χαλίφης (656 — 661), γαμπρός του Μωάμεθ. Λατρεύεται ιδιαίτερα από τους μουσουλμάνους σιίτες.
• ΑΛΚΜΗΝΗ Στην ελληνική μυθολογία, μάνα του Ηρακλή που τον έκανε με το Δία.
• ΑΛΛΑΧ Στην αραβική γλωσσά σημαίνει θεός, μ' αυτό το όνομα καθιερώθηκε στον ισλαμισμό.
• ΑΜΒΡΟΣΙΑ Στην ελληνική μυθολογία, τροφή των θεών.
• ΑΜΕΝΤ1 Στην κυριολεξία «της δύσης», όρος που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι για να δείξουν τον άλλο κόσμο, το βασίλειο των νεκρών.
• ΑΜΕΝΧΟΤΕΡ ο Γ' (XV αιώνας π.Χ.). Αιγύπτιος φαραώ.
• ΑΜΙΝΑΧ Μητέρα του Μωάμεθ. Σύμφωνα με το θρύλο, της είχαν προείπει ότι θα γεννήσει τον πιο καλό άνθρωπο στον κόσμο.
• ΑΜΠΟΥΜΠΕΚΡ. Πρώτος άραβας χαλίφης (632—634), πνευματικός και λαϊκός ηγέτης των μουσουλμάνων, πεθερός του Μωάμεθ
• ΑΜΦΙΤΡΙΤΗ Θεά των θαλασσών στην ελληνική μυθολογία, σύζυγος του Ποσει-δώνα, του θεού του πελάγου.
• ΑΜΦΙΩΝ Στην ελληνική μυθολογία θρυλικός ήρωας, γιος της Αντιόπης και του Δία.
• ΑΜΩΝ (ΑΜΟΝ-ΡΑ). Στην αρχαία Αίγυπτο, ήταν θεός της πόλης Θήβας. Αργότερα ταυτίστηκε με τον θεό του ήλιου Ρα και έγινε ο υπέρτα-τος θεός της Αιγύπτου, προστάτης του βασιλιά και της βασιλικής εξουσίας.
• ΑΝΑΞΑΓΟΡΑΣ (περίπου 500—428 π,τ.έ.). Υλιστής φιλόσοφος της αρχαίας Ελ-λάδας. Κατηγορήθηκε ότι πρόσβαλε τους θεούς. Γι' αυτό κινδύνε-ψε να τιμωρηθεί σε θάνατο. Αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Αθήνα και πέθανε στην εξορία.
• ΑΝΑΤ (Αστάρτ, Ασεράτ, Αστάρτη). Σύζυγος και αδερφή του θεού του ουρανού Βάαλ, θεά της γονιμότητας και της μητρότητας στην αρ-χαία Συρία και τη Φοινίκη. Η λατρεία της είχε διαδοθεί ανάμεσα στους αρχαίους εβραίους. Είναι ένα από τα πρωτότυπα της χριστι-ανικής «θεομήτορος».
• ΑΝΙΜΙΣΜΟΣ Μια από τις πανάρχαιες μορφές της θρησκείας — πίστη στην ύ-παρξη ψυχών και πνευμάτων που τάχα κυβερνούν τα αντικείμενα και τα φαινόμενα του υλικού κόσμου.
• ΑΝΝΑΣ Αρχιερέας στην Ιερουσαλήμ (6—15).
• ΑΝΝΙΒΑΣ (περίπου 247—183 π.τ.ε.). Μεγάλος Καρχηδόνιος στρατηλάτης.
• ΑΝΟΥ Ασσυρο-βαβυλωνιακός θεός του ουρανού, πατέρας των θεών.
• ΑΝΟΥΒΙΣ Σύμφωνα με τις δοξασίες των αρχαίων Αιγυπτίων, θεός προστάτης του αλλού κόσμου. Εικονιζόταν με τη μορφή τσακαλιού ή άνθρω-που με κεφαλή τσακαλιού.
• ΑΝΟΥΝΝΑΚΙ Ονομασία των δαιμόνων στη Βαβυλώνα.
• ΑΝΤΙΟΧΕΙΑ Σημαντική πόλη στην αρχαιότητα, πρωτεύουσα του βασιλείου των Σελευκιδών.
• ΑΟΥΡΟΡΑ Θεά της αυγής στη ρωμαϊκή μυθολογία.
• ΑΠΙΣ Το «ιερό» βόδι, που οι αρχαίοι αιγύπτιοι προσκυνούσαν σα θεό.
• ΑΠΟΛΛΩΝ Στην ελληνική μυθολογία θεός του ήλιου και του φωτός, προστά-της της επιστήμης, της ποίησης, της μουσικής και του τραγουδιού.
• ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΣ από την Τυάνα. Φιλόσοφος μυστικιστής. Έζησε στο δεύτερο μι-σό του Ι αιώνα της εποχής μας. Τον III αιώνα κυκλοφόρησαν πολ-λοί θρύλοι για τη θαυματουργή γέννησή του, για τη δράση του και τα θαύματα που έκανε.
• ΑΡΑΦ Στη μουσουλμανική θρησκεία — περιοχή πού εκτείνεται ανάμεσα στον παράδεισο και την κόλαση.
• ΑΡΓΟΣ Στην ελληνική μυθολογία φανταστική ύπαρξη που είχε πολλά μά-τια, μερικά απ' αυτά. ξαγρυπνούσαν συνέχεια.
• ΑΡΓΩ Στην ελληνική μυθολογία, το μαγικό καράβι που μ' αυτό ταξίδε-ψαν για την Κολχίδα (σημερινή Υπερκαυκασία) Έλληνες ήρωες. Οι Αργοναύτες αναζητώντας το «χρυσόμαλλο δέρας».
• ΑΡΗΣ (ΜΑΡΤΕ) Στους Ρωμαίους, θεός του πολέμου.
• ΑΡΙΜΑΝ Το ελληνικό όνομα του θεού του κακού και του σκότους (Άνγκρο-Μανίου) της θρησκείας του Ζαρατούστρα.
• ΑΡΤΕΜΙΣ (ΝΤΙΑΝΑ). Στην ελληνική μυθολογία, η θεά του κυνηγιού και της σελήνης. Αργότερα προστάτιδα της γυναικείας αρετής και της γέν-νησης.
• ΑΣΙΤΑ Στους θρύλους για το Βούδα — άγιος και προφήτης που πήγε να προσκυνήσει το Βούδα.
• ΑΣΚΛΗΠΙΟΣ ή ΕΣΚΟΥΛΑΠ. Στη θρησκεία των αρχαίων Ελλήνων, θεός της ιατρικής.
• ΑΣΝΑΜΙΡ Ένας από τους ήρωες της βαβυλωνιακής επικής ποίησης. Τον έ-στειλε ο θεός Έα στον άδη για ν' αναστήσει τη θεά Ίσταρ.
• ΑΣΟΚΑ Ινδός βασιλιάς από τη δυναστεία Μαουρία (272—232 π.τ.ε.). Α-σπάστηκε το βουδισμό και τον διάδωσε με μεγάλο ζήλο.
• ΑΣΟΥΡ Υπέρτατος θεός στη θρησκεία των αρχαίων Ασσυρίων.
• ΑΣΟΥΡΝΑΣΙΡΑΠΑΛ. Ασσύριος βασιλιάς (883—859 π.τ.ε.).
• ΑΣΣΥΡΙΑ Δουλοκτητικό κράτος της αρχαιότητας στον άνω ρου των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη, που υπήρξε από τα τέλη της τρίτης χιλιετηρί-δας π.τ.ε. ως τα τέλη του VII π.τ.ε.
• ΑΣΤΑΡΤΗ Βλέπε Ανάτ, Ίσταρ.
• ΑΣΤΥΑΓΗΣ Βασιλιάς της αρχαίας Μηδίας, που βασίλεψε τον VI αιώνα π.τ.ε.
• ΑΤΛΑΣ Στην ελληνική μυθολογία ένας απ' τους τιτάνες που βάσταζε τον ουρανό με το κεφάλι και τα χέρια του.
• ΑΤΤΑΛΟΣ Βασιλιάς της Περγάμου (ΙΙΙ-ΙΙ αιώνας π.τ.ε.).
• ΑΤΤΙΣ Θεός της βλάστησης και της γεωργίας στη Μικρά Ασία, ένα από τα πρωτότυπα του θρυλικού Ιησού.
• ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ Πρώτος ρωμαίος αυτοκράτορας (27 π.τ.ε. - 14 μ.τ.έ.). Οι κληρικοί ισχυρίζονται ότι τον καιρό της βασιλείας του γεννήθηκε ο Ιησούς Χριστός.
• ΑΦΡΟΔΙΤΗ (ΒΕΝΟΥΣ).* Θεά της καλλονής, του ερωτά και της γονιμότητας, κατά την ελληνική μυθολογία.
• ΑΧΕΡΩΝ Ποταμός του άδη κατά την ελληνική μυθολογία. Πάνω στα νερά του μετέφερνε ο βαρκάρης Χάρων τις ψυχές των νεκρών.
• ΒΑΑΛ — ΒΕΡΙΤ. Ένας από τους θεούς των αρχαίων εβραίων, φύλακας των όρ-κων.
• ΒΑΑΛΑΤ—ΓΕΒΑΛ. Φοινικική θεά, μάνα και σύζυγος του θεού Άδωνη. Ο ναός της βρίσκεται στην πόλη Βύβλο.
• ΒΑΑΛ-ΖΕΒΟΥΒ ή ΒΕΛΖΕΒΟΥΘ («θεός των μυγών»). Θεός των Φιλισταίων, που τον λάτρευαν και οι αρχαίοι Εβραίοι.
• ΒΑΑΛ-ΠΕΟΡ Ένας από τους θεούς των αρχαίων εβραίων (βλ. Βίβλος, «Αριθμοί» XXV, 3).
• ΒΑΒΥΛΩΝΑ Μεγάλη πόλη της αρχαιότητας, πρωτεύουσα του δουλοκτητικού βαβυλωνιακού κράτους (Μεσοποταμία).
• ΒΑΪΝΑΜΟΪΝΕΝ (Βεϊνεμάϊνεν). Θρυλικός ήρωας του καρελο-φινικού έπους «Καλέβαλα».
• ΒΑΙΟΥ Ο θεός του ανέμου και του αέρα στη θρησκεία της αρχαίας Ινδίας.
• ΒΑΚΑΒ Θεός «σωτήρας» που τον λάτρευαν οι Ινδοί, οι αρχαίοι κάτοικοι της χερσονήσου Ουκατάν.
• ΒΑΚΧΟΣ (στους αρχαίους Έλληνες, Διόνυσος). Ο θεός του κρασιού, της αμπελουργίας και της ευθυμίας στους Ρωμαίους.
• ΒΑΣΡΑ Πόλη της νότιας Μεσοποταμίας (ιδρύθηκε το 635).
• ΒΕΛ ή ΒΑΑΛ (ηγεμόνας, κύριος, θεός). Ένας από τους κυριότερους θεούς των Ασσυρίων, των Βαβυλωνίων, των Συρίων και των Φοινίκων. Θεω-ρούνταν κυρίαρχος του σύμπαντος.
• ΒΕΝΟΥΣ (Βλέπε) Αφροδίτη.
• ΒΕΣΤΑ Στους αρχαίους ρωμαίους, θεά των κοπαδιών και προστάτρια της οικογενειακής εστίας.
• ΒΙΘΥΝΙΑ Στην αρχαιότητα, βόρεια περιοχή της Μικράς Ασίας. Τον Ι. αιώνα π.τ.ε. επαρχία της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
• ΒΙΚΤΩΡΙΑ Στους ρωμαίους, θεά της επιτυχίας.
• ΒΙΜΒ1ΣΑΡΑ Βασιλιάς της βόρειας Ινδίας το 243—491 π.τ.ε.
• ΒΙΡΓΙΛΙΟΣ (70—19 π.τ.ε.). Ένας από τους πιο μεγάλους ρωμαίους ποιητές. Συγγραφέας του έπους «Αινειάδα» και άλλων έργων.
• ΒΙΣΝΟΥ Υπέρτατος θεός. Ένας από τους τρεις κύριους θεούς στη θρησκεία των αρχαίων Ινδιών (πριν από τη βραχμανική θρησκεία). Βλέπε Βράχμα.
• ΒΙΤΣΙΛΟΠΟΤΣΙΤΛΙ— Θεός των πανάρχαιων κατοίκων του Μεξικού, που εν-σαρκώνει τον ήλιο και τη γονιμότητα, όντας ταυτόχρονα και θεός του πολέμου.
• ΒΟΥΒΑΣΤ Πόλη της αρχαίας Αιγύπτου, κέντρο της λατρείας της θεάς Βάστ με κεφαλή γάτας εκεί βρίσκεται και το νεκροταφείο των ιερών γα-τιών.
• ΒΟΥΔΑΣ Σύμφωνα με θρύλους, το πραγματικό του όνομα είναι πρίγκιπας Σιδδχάρτα-Γαουτάμα, γιος βασιλιά. Έζησε στη Βορειο-ανατολική Ινδία τον VI-V αιώνα π.τ.ε. Σε ηλικία 29 χρονών εγκατάλειψε το παλάτι και άρχισε να κηρύττει μια νέα διδασκαλία. Από τότε ονο-μάστηκε Βούδας, δηλαδή ο Φωτισμένος.
• ΒΟΥΛΚΑΝ Βλέπε Ήφαιστος.
• ΒΡΑΧΜΑ Υπέρτατος θεός. Δημιουργός του κόσμου και όλων των υπάρξεων στη θρησκεία των αρχαίων Ινδών, που διαδόθηκε στην Ινδία (πριν απ' το βραχμανισμό). Ένας από τα μέλη της τριάδας Βράχμα — Βίσνου — Σίβα.
• ΒΥΒΛΟΣ Πόλη της αρχαίας Φοινίκης.
• ΒΩΥΒΕΝΑΡΓΚ, Λουκ ντε Κλαπιέ (1715 — 1747). Γάλλος μοραλιστής συγγρα-φέας.
• ΓΑΒΡΙΗΛ Αρχάγγελος στην εβραϊκή, τη χριστιανική και τη μουσουλμανική θρησκεία. Είναι ο αγγελιαφόρος του θεού, ο φρουρός του παρα-δείσου και ο οδηγός των ψυχών των νεκρών.
• ΓΑΓΓΗΣ Ποταμός της Ινδίας, που θεωρούνταν ιερός από τους αρχαίους ιν-δούς.
• ΓΑΛΑΤΙΑ Στην αρχαιότητα περιοχή της Μικράς Ασίας. Τον Ι. αιώνα π.τ.ε. ρωμαϊκή επαρχία.
• ΓΑΛΙΛΑΙΑ Περιοχή της βόρειας Παλαιστίνης.
• ΓΕΜΠ Στην αρχαία αιγυπτιακή θρησκεία ο θεός της γης, γιος του Όσιρι.
• ΓΕΝΕΑΡΕΤ (η λίμνη της Γαλιλαίας, της Τιβεριάδος). Λίμνη στη βόρεια Πα-λαιστίνη.
• ΓΗ Θεά της γης, στην αρχαία ελληνική μυθολογία. Γέννησε τον ουρα-νό, βουνά, τις θάλασσες, τους τιτάνες και τους γίγαντες. Ταυτό-χρονα. είναι η προσωποποίηση της γονιμότητας της γης.
• ΓΙΓΑΝΤΕΣ Γίγαντες, στην ελληνική μυθολογία, γιοι της Γης.
• ΓΚΙΛΚΑΜΕΣ Ο κυριότερος ήρωας του σουμεριανού έπους.
• ΓΚΟΓΚ και ΜΑΓΚΟΓΚ. Το όνομα ενός ηγεμόνα και ενός λαού στην Παλαιά Διαθήκη (Ιεζεκιήλ XXXVIII). Σύμφωνα με την προφητεία, ο λαός Μαγκόγκ με επικεφαλής τον ηγεμόνα του, Γκογκ, θα έκανε επι-δρομή στην Παλαιστίνη για να καταστρέψει το Ισραήλ.
• ΓΛΑΥΚΟΣ Θαλασσινή θεότητα στην ελληνική μυθολογία, που είχε το χάρι-σμα να προμαντεύει.
• ΓΟΡΓΟΝΕΣ Θηλυκά φανταστικά τέρατα στην ελληνική μυθολογία που είχαν χάλκινα χέρια, ατσάλινα νύχια και μαλλιά από φίδια.
• ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο Ναζιανζηνός (Γρηγόριος ο Θεολόγος). Κληρικός του IV αιώνα.
• ΔΑΝΑΗ Η μάνα του Περσέα, του θρυλικού ήρωα της ελληνικής μυθολογί-ας.
• ΔΑΝΑΪΔΕΣ Στην ελληνική μυθολογία, οι 50 κόρες του βασιλιά Δαναού του Άργους, που σκότωσαν τους άντρες τους (εκτός από μια). Γι' αυτό καταδικάστηκαν σε αιώνια βασανιστήρια, στον άδη: να γεμίζουν με νερό ένα πιθάρι χωρίς πάτο («Ο πίθος των Δαναΐδων»).
• ΔΑΥΙΔ Χ. αιώνας π.τ.ε.—σκληρός και άσπλαχνος βασιλιάς του αρχαίου δουλοκτητικού εβραϊκού κράτους.
• ΔΕΛΦΟΙ Πόλη και θρησκευτικό κέντρο της αρχαίας Ελλάδας, όπου υπήρχε ο ξακουστός ναός του Απόλλωνα.
• ΔΗΛΟΣ Νησί στο Αιγαίο πέλαγος. Κατά την αρχαιότητα υπήρχε εκεί ένας ναός αφιερωμένος στον Απόλλωνα.
• ΔΗΜΗΤΡΑ Στην ελληνική μυθολογία, θεά της γονιμότητας, προστάτιδα των φυτών και ιδιαίτερα των δημητριακών καρπών.
• ΔΙΚΗ Θεά της δικαιοσύνης στην ελληνική μυθολογία.
• ΔΙΟΔΩΡΟΣ ο Σικελιώτης (περίπου 80—29 π.χ.). Έλληνας ιστορικός της αρ-χαιότητας.
• ΔΙΟΝΥΣΟΣ (βλέπε) Βάκχος.
• ΔΙΟΣΚΟΥΡΟΙ Τ’ αδέρφια Κάστωρ και Πολυδεύκης θρυλικοί ήρωες στην ελλη-νική μυθολογία, παιδιά της Λήδας.
• ΕΑ Θεός των βαβυλωνίων, του νερού και των θαλασσών.
• ΕΔΔΑΙ Αρχαίο σκανδιναβικό φιλολογικό μνημείο, ένα από τα πιο όμορφα έπη της παγκόσμιας φιλολογίας.
• ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ Θεολόγος της περιόδου του πρωτόγονου χριστιανισμού, το II αιώ-να, συγγραφέας του έργου με τον τίτλο: «Πέντε βιβλία ενάντια στους αιρετικούς».
• ΕΙΡΗΝΗ Θεά της ειρήνης κατά τους αρχαίους Έλληνες.
• ΕΚΑΤΗ Στην ελληνική μυθολογία, στην αρχή ήταν θεά της σελήνης, αργό-τερα κυρίαρχος των κακών πνευμάτων, του σκότους της νύχτας των ψυχών των νεκρών και της μαντείας.
• ΕΛ Θεός των αρχαίων εβραίων.
• ΕΛΛΑΔΑ Αρχαία Ελλάδα.
• ΕΛΛΗΝ Έλληνας.
• ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ Συμβατική ονομασία μιας εποχής (IV-I π.Χ.) της ιστορίας των χωρών της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου.
• ΕΛΟΧΙΜ Βιβλικό όνομα του Ιεχωβά στους αρχαίους εβραίους.
• ΕΜΠΟΥΣΑ Όνομα ενός θηλυκού φανταστικού τέρατος. Κατά την ελληνική μυθολογία καταβρόχθιζε τα παιδιά.
• ΕΝΛΙΛ Θεός των Βαβυλωνίων, του ουρανού και της γης.
• ΕΝΝΟΣΙΓΕΥΣ Ψευδώνυμο του θεού Ποσειδώνα
• ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ (341—270 π.χ.). Έλληνας φιλόσοφος της αρχαιότητας, επιφανής υλιστής και αθεϊστής την ελληνιστική εποχή.
• ΕΠΙΤΙΜΙΑ Εκκλησιαστική ποινή (μεταμέλεια).
• ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗΣ (276—193 π.χ.). Έλληνας επιστήμονας της αρχαιότητας μαθη-ματικός, αστρονόμος, γεωγράφος, ήταν ο πρώτος που υπολόγισε την περίμετρο της γης.
• ΕΡΕΒΟΣ Θεός του σκότους στους αρχαίους Έλληνες.
• ΕΡΕΣΚΙΓΚΑΛ Θεά των βαβυλωνίων, αφέντρα του άδη.
• ΕΡΙΝΝΥΕΣ Θεές της εκδίκησης στους αρχαίους Έλληνες.
• ΕΡΜΗΣ (ΜΕΡΚΟΥΡ). Στην ελληνική μυθολογία, αγγελιαφόρος των θεών, προστάτης του εμπορίου, των επικοινωνιών, των ταξιδιωτών και των κλεπτών, των λιβαδιών και των κοπαδιών.
• ΕΡΩΣ Θεός της αγάπης στην ελληνική μυθολογία.
• ΕΣΤΕΡ Θρυλική «ηρωίδα» της Βίβλου, με αυτό το όνομα λατρεύονταν η θεά των βαβυλωνίων Ίσταρ.
• ΕΣΤΙΑ (ΒΕΣΤΑ). Θεά του πυρός και της εστίας στη θρησκεία των αρχαί-ων Ελλήνων.
• ΕΥΜΕΝΙΔΕΣ Βλέπε Εριννύες.
• ΕΥΡΥΝΟΜΗ Θεά στην ελληνική μυθολογία, μια από τις κόρες του Ωκεανού, μάνα των Χαρίτων.
• ΕΥΡΩΠΗ Στην ελληνική μυθολογία, η θρυλική κόρη ενός βασιλιά της Φοι-νίκης, που την ερωτεύθηκε και την έκλεψε ο Δίας.
• ΕΥΦΡΑΤΗΣ Μεγάλος ποταμός πού διασχίζει την Τουρκία, τη Συρία και το Ιράκ.
• ΕΩΝ Στην περίοδο της εμφάνισης του χριστιανισμού τιμούνταν στην Αλεξάνδρεια σαν ιερός γιος της θεάς Κόρης.
• ΖΑΡΑΤΟΥΣΤΡΑ — θρυλικός προφήτης. Σ' αυτόν αποδίδεται η δημιουργία της ζωροαστρικής θρησκείας, που διαδόθηκε στην αρχαιότητα στην Περσία, στο Αζερμπαϊτζάν και στην κεντρική Ασία. Οι θρύλοι σχετικά με τη δράση του περιέχονται στο «Αβέστα»— ιερό βιβλίο της ζωροαστρικής θρησκείας.
• ΖΕΝΤΑΒΕΣΤΑ Βλέπε Αβέστα.
• ΖΕΥΣ Στην ελληνική μυθολογία ο υπέρτατος θεός, ο βασιλιάς των θεών και των ανθρώπων, ο θεός του ουρανού, της βροντής, της αστρα-πής και των βροχών.
• ΖΗΘΟΣ Στην ελληνική μυθολογία, γιος της Αντιόπης και του Δία.
• ΗΒΗ Στην ελληνική μυθολογία, θεά της αιώνιας νεότητας, κόρη του• Δία και της Ήρας. (Στα συμπόσια που γίνονταν στον Όλυμπο αυτή προσέφερνε στους θεούς το πιοτό της αθανασίας).
• ΗΛΙΟΣ Στην ελληνική μυθολογία ο θεός του ήλιου. Κάθε πρωί βγαίνει απ' τον ωκεανό στην ανατολή και οδηγεί στον ουρανό το άρμα του ή-λιου. Το βράδυ βυθίζεται πάλι στον ωκεανό, στη δύση.
• ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ Πόλη της κάτω Αιγύπτου. Κάποτε κέντρο της λατρείας του υπέρτατου θεού Ρα Ατούν, του θεού του ήλιου.
• ΗΡΑ (ΤΣΟΥΝΟΝΑ). Στην ελληνική μυθολογία, βασίλισσα των θεών, αδελφή και σύζυγος του Δία, προστάτρια των γάμων και των γεν-νήσεων.
• ΗΡΑΚΛΗΣ (ΧΕΡΚΟΥΛΕ). Ήρωας της ελληνικής μυθολογίας, γιος του Δία και της Αλκμήνης (βλέπε), έκανε πολλούς ηρωικούς άθλους.
• ΗΡΩΔΗΣ Βασιλιάς της Ιουδαίας, που βασίλεψε από το 40—4 π.τ.ε. Σύμφω-να με τα ευαγγέλια, κατά τη βασιλεία του Ηρώδη γεννήθηκε ο Ιη-σούς Χριστός. Στην πραγματικότητα, ο Ηρώδης πέθανε 4 χρόνια πριν από τη φανταστική χρονολογία της γέννησης του θρυλικού Χριστού.
• ΗΡΩΔΗΣ ο ΑΝΤΙΠΑΣ . Τετράρχης (διοικητής του ενός τετάρτου του βασιλεί-ου του Ηρώδη), γιος του Ηρώδη του Α' που ηγεμόνευσε στη Γαλι-λαία και στην Περέα στα χρόνια μεταξύ 4 π.τ.ε. και 6 μ.τ.έ.
• ΗΣΙΟΔΟΣ Ποιητής της αρχαίας Ελλάδας (VIII-VII αιώνα π.χ.). Έγραψε τα ποιήματα «Θεογονία» (Καταγωγή των θεών) και «Έργα και ημέ-ραι» (Για τη δουλειά στον κάμπο).
• ΗΦΑΙΣΤΟΣ (ΒΟΥΛΚΑΝ). Στην ελληνική μυθολογία, γιος του Δία και. της Ήρας, ο θεός της φωτιάς και ο προστάτης των σιδεράδων.
• ΗΩΣ Θεά της αυγής στους αρχαίους Έλληνες.
• ΘΑΒΩΡ Βουνό της Παλαιστίνης.
• ΘΑΝΑΤΟΣ Θεός στην ελληνική μυθολογία, που εκπροσωπεί το θάνατο.
• ΘΕΙΑ Στην ελληνική μυθολογία μάνα του θεού Ήλιου, κόρη του Ουρα-νού και της Γης.
• ΘΕΜΙΣ Στην ελληνική μυθολογία, φρουρός . των νόμων, της δικαιοσύνης και του δικαίου.
• ΘΕΟΦΙΛΟΣ της ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ — χριστιανός θεολόγος του IV-V αιώνα, πατριάρχης της Αλεξανδρείας.
• ΘΕΟΦΙΛΟΣ της ΑΝΤΙΟΧΕΙΑΣ — χριστιανός συγγραφέας του ΙΙ αιώνα.
• ΘΕΡΤΙΛΙΑΝΟΣ —χριστιανός θεολόγος του ΙΙ-ΙΙΙ αιώνα.
• ΘΕΤΙΣ Στην ελληνική μυθολογία σύζυγος του Ωκεανού, κόρη της Γης και του Ουρανού.
• ΘΡΑΚΗ Στην αρχαιότητα, η ανατολική περιοχή της Βαλκανικής Χερσονή-σου. Στα μέσα του Ι. αιώνα μ.τ.έ. αυτή η χώρα είχε προσαρτηθεί στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία/
• ΘΩΡ Στη σκανδιναβική μυθολογία ο θεός της βροντής και της αστραπής, προστάτης της γεωργίας.
• ΘΩΤ Στην αρχαιότητα, αιγύπτιος θεός της σελήνης, της σοφίας και της γραφής. Απεικονίζονταν με κεφαλή ίβης είτε συχνά με την μορφή παβιανού.
• ΙΑΒΒΟΚ Παραπόταμος του Ιορδάνη.
• ΙΑΒΕ (ΓΙΑΧΒΕ, ΓΙΕΧΩΒΑ) Το όνομα του θεού των αρχαίων εβραίων. Απαγορευόταν στους πιστούς να προφέρουν αυτό το όνομα (βλέπε Ιεχωβά).
• ΙΑΝΟΣ Στους Ρωμαίους, θεός οποιασδήποτε αρχής, των εσόδων και των εξόδων. Απεικονίζονταν με δυο πρόσωπα, στραμμένα προς αντίθε-τες κατευθύνσεις.
• ΙΑΠΕΤΟΣ Στην ελληνική μυθολογία ένας από τους τιτάνες, γιος του Ουρανού και της Γης;
• ΙΑΡΜΟΥΚ Παραπόταμος του Ιορδάνη.
• ΙΕΜΣΕΔ Κατά τους θρύλους, ο βασιλιάς που ανήγγειλε στους δαίμονες ότι θα γεννηθεί ο Ζαρατούστρα, που θα τους καταστρέψει.
• ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ ο «ευτυχής» (περίπου 340—420). Χριστιανός θεολόγος και συγ-γραφέας.
• ΙΕΣΙΒΑ Εβραϊκή θρησκευτική σχολή.
• ΙΕΧΩΒΑΣ Μια από τις ονομασίες του κυριότερου θεού Ιαβέ ή Γιαχβέ στη μωσαϊκή θρησκεία.
• ΙΖΑΝΑΓΚΙ και ΙΖΑΝΑΜΙ — ζευγάρι θεών — αδελφός και αδελφή της θρη-σκείας των σιντοϊστών (Ιαπωνία). Κατά τους θρύλους, αυτοί δη-μιούργησαν τα νησιά, τα αρχιπελάγη και πολλούς άλλους θεούς.
• ΙΖΡΑΗΛ (βασίλειο του Ισραήλ). Αρχαίο δουλοκτητικό κράτος στη βόρεια Παλαιστίνη και την Υπεριορδανία. Αυτό το κράτος υπήρξε από τα τέλη του Χ. αιώνα π.τ.ε. μέχρι τα τέλη του VIII. αιώνα π.τ.ε.
• ΙΛΙ Τοπική θεότητα των αρχαίων εβραίων. Όταν έγινε η συγκέντρωση του πάνθεου γύρω από τον Ιεχωβά, ο Ιλί μετατράπηκε σε «προφή-τη» του. Σύμφωνα με θρύλους έκανε πολλά θαύματα και αναλήφ-θηκε, όταν ακόμα ζούσε, στους ουρανούς.
• ΙΛΜΑΡΙΝΕΝ Ο θρυλικός σιδηρουργός στα καρελο-φινικά έπη.
• ΙΛΜΑΤΑΡ Θεά, μάνα του θρυλικού ήρωα Βάϊνεμάϊνεν στα καρελο-φινικά έπη.
• ΙΜΠΛΙΣ Βλέπε Αζαζήλ.
• ΙΝΑ Θεά της γης και του ουρανού των κατοίκων της Πολυνησίας.
• ΙΝΔΡΑ Ο θεός του ουρανού και της καταιγίδας, στη θρησκεία των αρχαίων Ινδών.
• ΙΝΙΝΝΑ Θεά των ασσυρο-βαβυλωνίων.
• ΙΝΩ Στην ελληνική μυθολογία, θεά της θάλασσας.
• ΙΟΡΔΑΝΗΣ Ποταμός της Παλαιστίνης.
• ΙΟΥΔΑΙΑ Νότια περιοχή της Παλαιστίνης.
• ΙΟΥΣΤΙΝΟΣ (103—166 περίπου). Χριστιανός φιλόσοφος και συγγραφέας που υπεράσπισε το χριστιανισμό έναντι στους Εβραίους, στους ειδω-λολάτρες και απέναντι στην κρατική εξουσία.
• ΙΣΙΣ Θεά της γονιμότητας στους αρχαίους αιγυπτίους. Σύζυγος του Ό-σιρι, μάνα του Ώρου, και σαν τέτοια, προστάτιδα της βασιλικής εξουσίας. Είναι ένα από τα πρωτότυπα της χριστιανικής «θεομήτο-ρος».
• ΙΣΡΑΦΙΑ Ένας από τους τέσσερες κυριότερους αγγέλους της μωαμεθανικής θρησκείας, αγγελιαφόρος της δεύτερης παρουσίας.
• ΙΣΤΑΡ (Ίσταρ— Αστάρτη). Θεά της γονιμότητας και της μητρότητας στο αρχαίο Σουμέριο, στη Βαβυλώνα και στην Ασσυρία, «βασίλισσα του ουρανού», ένα από τα πρωτότυπα της φανταστικής χριστιανι-κής «θεομήτορος» (βλέπε Ανάτ).
• ΙΩ Στην ελληνική μυθολογία, κόρη του βασιλιά του Άργους, που την ερωτεύθηκε ο Δίας. Η Ήρα, η ζηλιάρα σύζυγος του Δία, τη μετα-μόρφωσε σ' αγελάδα και την ανάγκασε να περιπλανιέται στη γη.
• ΙΩΑΝΝΗΣο ΒΑΠΤΙΣΤΗΣ. Σύμφωνα με τις ευαγγελικές διηγήσεις, προάγγελος και πρόδρομος του Ιησού Χριστού.
• ΙΩΝ Στην ελληνική μυθολογία, γιος του. θεού Απόλλωνα, ο θεμελιωτής της φυλής των Ιώνων.
• ΙΩΝΙΑ Στην αρχαιότητα, η δυτική παραλιακή περιοχή της Μικράς Ασίας.
• ΚΑΑΛΜΠΑ Ιερό τέμενος της πόλης Μέκκας.
• ΚΑΪΑΦΑΣ Αρχιερέας στην Ιερουσαλήμ (περίπου 13—36 μ.Χ.).
• ΚΑΛΕΒΑΛΑ Εθνικό καρελο-φινικό έπος.
• ΚΑΛΛΙΟΠΗ Στην αρχαία Ελλάδα, θεά προστάτιδα του τραγουδιού, και της ποί-ησης, μια από τις εννιά μούσες.
• ΚΑΜΕΝΑΙ Στους Ρωμαίους, οι θεές της επιστήμης και της τέχνης, αντιστοι-χούν στις ελληνικές μούσες.
• ΚΑΜΠΑΛΑ Μυστικιστική μωσαϊκή θεωρία του Μεσαίωνα. Εμφανίστηκε και διαδόθηκε στους ΙΧ— XIII αιώνες.
• ΚΑΝΣΑ Σύμφωνα με πανάρχαιο ινδικό έπος, ο κακός βασιλιάς της πόλης Μαθούρα, που ήθελε να σκοτώσει το θεό Κρίονα τη στιγμή κιόλας που γεννιόταν.
• ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑ Παλιά ονομασία μιας ανατολικής περιοχής της Μικράς Ασίας.
• ΚΑΡΧΗΔΩΝ Στην αρχαιότητα, μεγάλη εμπορική πόλη και δουλοκτητικό κράτος στη Βόρεια Αφρική.
• ΚΕΡΒΕΡΟΣ Κακός σκύλος με τρία κεφάλια, σύμφωνα με τους αρχαίους ελλη-νικούς μύθους, φρουρούσε την είσοδο του άδη.
• ΚΕΡΙ Τα πνεύματα του θανάτου στην αρχαία ελληνική θρησκεία.
• ΚΕΤΖΑΛΚΟΑΤΛ Θεότητα των Ατζέκων (του Μεξικού).
• ΚΕΦΡΕΝ Βασιλιάς (φαραώ) της Αιγύπτου, που έχτισε μια από τις τρεις με-γάλες πυραμίδες.
• ΚΗΡΥΚΕΙΟ Το σκήπτρο του θεού Έρμη περιτυλιγμένο από δυο φίδια.
• ΚΙΛΙΚΙΑ Στην αρχαιότητα περιοχή της Μικράς Ασίας.
• ΚΙΝΓΚΣΜΠΟΡΟΥΓΚ, ΕΝΤΟΥΑΡΝΤ (1795-1837). Ιρλανδός συγγραφέας, ο συγγραφέας του έργου «Τα αρχαία μνημεία του Μεξικού».
• ΚΛΗΜΕΝΤΙΟΣ της Ρώμης. Όπως βεβαιώνουν οι καθολικοί κληρικοί, επίσκοπος της Ρώμης στα τέλη του Ι αιώνα.
• ΚΟΪ Στην ελληνική μυθολογία ένας από τους τιτάνες, γιος του Ουρανού και, της Γης.
• ΚΟΡΑΝΙ Ιερό βιβλίο της μουσουλμανικής θρησκείας.
• ΚΟΡΗ Στην ελληνική μυθολογία, κόρη της θεάς Δήμητρας. Την είχε κλέ-ψει ο θεός του άδη, Πλούτωνας. Στην Αλεξάνδρεια, κατά την πε-ρίοδο της εμφάνισης του χριστιανισμού, η Κόρη λατρεύονταν σαν παρθένα που γέννησε το θεό.
• ΚΟΣΜΑΣ και ΔΑΜΙΑΝΟΣ. Χριστιανοί άγιοι, μ' αυτά τα ονόματα οι χριστιανοί στην πραγματικότητα τιμούν τις ελληνο-ρωμαϊκές θεότητες (βλέπε Διόσκουροι).
• ΚΡΙΟΣ Στην ελληνική μυθολογία ένας από τους τιτάνες, γιος του Ουρανού και της Γης.
• ΚΡΙΣΝΑ Λαϊκή θεότητα της θρησκείας των αρχαίων Ινδών, μια από τις ενσαρκώσεις του θεού Βίσκου.
• ΚΡΟΝΙΔΗΣ Γιος του Κρόνου. Ζευς - Κρονίδης—Ζευς ο γιος του Κρόνου.
• ΚΡΟΝΟΣ Στην ελληνική μυθολογία, ο θεός του καιρού ο κυρίαρχος του κόσμου. Ευνούχισε τον πατέρα του Ουρανό και έγινε κυρίαρχος του κόσμου. Με τη σειρά του νικήθηκε από τον ίδιο του το γιο, Δία.
• ΚΥΒΕΛΗ Θεά της Φρυγίας, η μητέρα των θεών, προσωποποίηση της φύσης και της γονιμότητας. Λατρεύονταν στη Μικρά Ασία και, αργότερα, η λατρεία της διαδόθηκε σ' όλον τον αρχαίο κόσμο πρωτότυπο της χριστιανικής «θεομήτορος».
• ΚΥΚΛΩΠΕΣ Γίγαντες με ένα μόνο μάτι, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία.
• ΚΥΠΡΙΑΝΟΣ Χριστιανός συγγραφέας και θεολόγος του III αιώνα..
• ΚΥΠΡΟΣ Νήσος στη Μεσόγειο θάλασσα.
• ΚΥΡΙΛΛΟΣ της Αλεξανδρείας — (πέθανε το 444). Αρχιεπίσκοπος Αλεξανδρείας «εκκλησιαστικός πατέρας».
• ΚΥΡΟΣ Πέρσης βασιλιάς (περίπου 558— 529 π.τ.ε.).
• ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ — (περίπου 274—337) — ρωμαίος αυτοκράτορας. Ανακήρυ-ξε τη χριστιανική θρησκεία, θρησκεία του κράτους και έτσι κέρδισε τη συμπάθεια και την υποστήριξη της πλούσιας χριστιανικής παπαδοκρατίας. Θεωρούνταν η κεφαλή της χριστιανικής εκκλησί-ας, αν και βαφτίστηκε μόλις κατά το τέλος της ζωής του. Ήταν ονομαστός για τη σκληρότητα του. Η εκκλησία τον ανακήρυξε άγιο.
• ΛΑΛΙΤΑ—ΒΙΣΤΑΡΑ Αρχαίο ινδικό ποίημα στο όποιο περιγράφεται η ζωή του Βούδα.
• ΛΑΜΙΑ Κακό πνεύμα στην ελληνική μυθολογία, που καταβρόχθιζε νεαρά αγόρια.
• ΛΑΟ-ΤΖΙ (αιώνες VI— V π.Χ.). Κινέζος φιλόσοφος.
• ΛΑΦΑΡΓΚ, ΠΩΛ (1842—1911). Γάλλος σοσιαλιστής επαναστάτης, σημαίνουσα προσωπικότητα στο παγκόσμιο εργατικό κίνημα. Έγραψε πολλά έργα για τα προβλήματα της θρησκείας.
• ΛΗΔΑ Στην ελληνική μυθολογία, σύζυγος ενός βασιλιά της Σπάρτης. Ή-ταν ονομαστή για την ομορφιά της. Έγινε σύζυγος του Δία. Γέν-νησε τον Κάστωρα και τον Πολυδεύκη.
• ΛΗΘΗ Στην ελληνική μυθολογία, ποταμός της λησμονιάς στον άδη. Αν η ψυχή του νεκρού έπινε νερό απ' αυτό το ποτάμι, λησμονούσε όλο το παρελθόν.
• ΛΗΤΩ Θεά, μάνα του Απόλλωνα.
• ΛΙΛΙΤ Δαίμονας, θηλυκό κακό πνεύμα από τη θρησκευτική λογοτεχνία και τις μωσαϊκές δοξασίες.
• ΛΟΚΙ Θεός της φωτιάς στους αρχαίους ισλανδικούς θρύλους.
• ΛΟΝΤΟΥΡ Στα. σκανδιναβικά έπη ένας από τους κυριότερους θεούς που δημιούργησε, μαζί με το θεό Οντίν τους ανθρώπους.
• ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ Έλληνας συγγραφέας του II αιώνα, επιφανής στοχαστής και άθεος. Ο Ένγκελς τον ονόμασε «Βολταίρο της κλασικής αρχαιότητας».
• ΛΟΥΞΟΡ Πόλη της Αιγύπτου. Εκεί βρίσκονται τα ερείπια ενός αρχαίου θη-βαϊκού ναού.
• 
  
• ΜΑ Κατά τις θρησκευτικές αντιλήψεις των αρχαίων λαών της Μικράς Ασίας, θεά της γης και της γονιμότητας.
• ΜΑΓΕΙΑ (μαντεία) Συστατικό στοιχείο της κάθε θρησκείας. Στην ουσία, η πίστη ότι ο άνθρωπος μπορεί να επηρεάσει τον κόσμο που τον πε-ριβάλλει σύμφωνα με την επιθυμία του, με διάφορες χειρονομίες η λόγια.
• ΜΑΓΟΙ Ιερείς και ιεροκήρυκες των αρχαίων περσών. Στην πραγματικότητα, μάντεις.
• ΜΑΘΟΥΡΑ (σήμερα Μούτρα) Πόλη της Ινδίας όπου, σύμφωνα με τους θρύ-λους, γεννήθηκε ο Κρίσνα.
• ΜΑΚΑΡΙΟΣ (Μιχαήλ Μπουλγκακόφ, 1816—1882) Θεολόγος, ιστορικός της εκκλησίας, μητροπολίτης της Μόσχας.
• ΜΑΝΙΧΑΙΟΙ Οπαδοί του μανιχεϊσμού, θρησκευτικό ρεύμα που εμφανίστηκε τον III αιώνα, στην Περσία. Η ουσία του μανιχεϊσμού είναι η θέση σύμφωνα με την όποια η πάλη ανάμεσα στο καλό και το κακό α-ποτελεί τη βάση του κόσμου ολόκληρου.
• ΜΑΡΑ Κακό πνεύμα στους βουδιστικούς θρύλους. ο διάβολος που έβαλε σε πειρασμό το Βούδα.
• ΜΑΡΙΑ Κατά τους χριστιανούς, η μάνα του Ιησού Χριστού. πολύ πριν απ' τον χριστιανισμό, λατρευόταν με διαφορετικά ονόματα από τους λαούς της αρχαίας Ανατολής, σα θεά της γης και της γονιμότητας.
• ΜΑΡΝΤΟΥΚ Ο κυριότερος θεός προστάτης της Βαβυλώνας και της βαβυλωνιακής αυτοκρατορίας.
• ΜΑΡΣΥΑΣ Στην ελληνική μυθολογία, σάτυρος (κατώτερη θεότητα) όταν ο Απόλλωνας τον νίκησε σε άμιλλα τραγουδιού με φλάουτο, τον έ-δεσε σ' ένα πεύκο και τον έγδαρε.
• ΜΑΥΑ Στο βουδισμό, μάνα του Βούδα.
• ΜΕΔΟΥΣΑ Στην ελληνική μυθολογία, φανταστικό θηλυκό τέρας.
• ΜΕΚΚΑ Πόλη της Σαουδικής Αραβίας, όπου γεννήθηκε ο Μωάμεθ, τόπος προσκυνήματος των μουσουλμάνων.
• ΜΕΛΚΑΡΤ Θεός του ήλιου, κυριότερη θεότητα της πόλης Τύρου της Φοινίκης, προστάτης των θαλάσσιων ταξιδιών.
• ΜΕΜΦΙΣ Πόλη της αρχαίας Αιγύπτου. Τα ερείπια της υπάρχουν ακόμα σή-μερα κοντά στο Κάιρο. Στην περίοδο της αρχαίας αυτοκρατορίας (την III χιλιετηρίδα π.τ.ε.) ήταν πρωτεύουσα της Αιγύπτου.
• ΜΕΡΕΝΠΤΑΧ Αιγύπτιος Φαραώ πού βασίλεψε από το 1251— 1231 π.τ.ε.
• ΜΕΡΚΟΥΡ Βλέπε Έρμης.
• ΜΕΣΟΠΟΤΑΜΙΑ Περιοχή πού βρίσκεται στον κάτω και μέσο ρου των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη.
• ΜΗΤΙΣ Στην ελληνική μυθολογία, θεά, μια από τις γυναίκες του Δία.
• ΜΙΘΡΑΣ Ο θεός του ήλιου στους αρχαίους Πέρσες, που η λατρεία του ήταν πλατειά διαδομένη. Ο Μίθρας ήταν ένα από τα πρωτότυπα του Ιη-σού Χριστού. Η μέρα της γέννησης του Μίθρα υιοθετήθηκε από τους χριστιανούς που, στον IV αιώνα, άρχισαν να τη γιορτάζουν σα μέρα της «γέννησης του Χριστού».
• ΜΙΝΕΡΒΑ (βλέπε) Αθήνα Παλλάδα.
• ΜΙΝΟΥΚΙΟΣ ΦΕΛΙΞ (III αιώνας). Συγγραφέας απολογητής του χριστιανισμού.
• ΜΙΝΩΣ Στην ελληνική μυθολογία, βασιλιάς της Κρήτης.
• ΜΙΡΙΑΜ Στους βιβλικούς θρύλους αδελφή του Μωυσή.
• ΜΙΡΡΧΑ Η μητέρα του Ασσυρο-φοινικικού θεού— σωτήρα Άδωνη.
• ΜΙΧΑΗΛ Ένας από τους κυριότερους αγγέλους της μωσαϊκής, της χριστια-νικής και της μωαμεθανικής θρησκείας.
• ΜΝΗΜΟΣΥΝΗ Θεά της μνήμης, μάνα των μουσών, στην ελληνική μυθολογία.
• ΜΟΙΡΕΣ Θεές της τύχης στην ελληνική μυθολογία.
• ΜΟΡΔΟΧΑΙΟΣ Φανταστικό βιβλικό πρόσωπο για τον οποίο γίνεται λόγος στο βιβλίο της Εσθήρ. Το όνομα και η λατρεία του μπορεί να συνδεθεί με το θεό Μαρντούκ των βαβυλωνίων.
• ΜΟΥΣΕΣ Προστάτριες των επιστημών και των τεχνών στην ελληνική μυθο-λογία.
• ΜΟΥΤ Θεά των αρχαίων Αιγυπτίων, λατρεύονταν στη Θήβα, σαν σύζυγος του θεού Άμωνα.
• ΜΟΥΤΕΜΟΥΑ Η μητέρα του αιγύπτιου φαραώ Αμενχότεπ του Γ’.
• ΜΠΑΝΚΡΟΦΤ, ΤΖΩΡΤΖ (1800— 1891). Αμερικανός ιστορικός, πολιτικός άν-δρας και διπλωμάτης. Έγραψε πολλά βιβλία για την ιστορία της Αμερικής.
• ΜΠΕΡΝΑΡΝΤ, ΣΑΡΑ (1844—1923) Γαλλίδα ηθοποιός.
• ΜΠΕΤΕΑ Πάλη στο βασίλειο του Ισραήλ ονομαστή για τη θρησκευτική ση-μασία.
• ΜΥΘΙΚΟΣ Θρυλικός, φανταστικός.
• ΜΥΘΟΙ Θρύλοι στους οποίους αντανακλάται η αντίληψη των ανθρώπων για τον κόσμο στις μάκρυνες εποχές.
• ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ Το σύνολο των μύθων, η επιστήμη που ασχολείται με τους μύθους.
• ΜΥΚΗΝΕΣ Πόλη της αρχαίας Ελλάδας στην Πελοπόννησο, ένα από . τα κέ-ντρα του κρητικό-μυκηναϊκού πολιτισμού (XVII—XI αιώνες π.τ.ε.).
• ΜΩΑΜΕΘ (570—632 περίπου). Προφήτης της μουσουλμανικής θρησκείας. Οι πιστοί τον λατρεύουν σα θεμελιωτή του ισλαμισμού.
• ΝΑΝΑ Θεά μάνα στη Μικρά Ασία.
• ΝΑΡΑ Στους νόμους του Μάνου «υπέρτατο πνεύμα», ο δημιουργός του νερού.
• ΝΑΡΑΝΤΑ Στην ινδική μυθολογία, σοφός, που μεσολαβούσε ανάμεσα σε θεούς και ανθρώπους, και που προείπε τη γέννηση του θεού Κρίσ-να.
• ΝΕΙΛΟΣ Ένας από τους μεγάλους ποταμούς της Αφρικής. Στις όχθες του βρίσκεται το Κάιρο, η πρωτεύουσα της Αιγύπτου.
• ΝΕΙΤ Στους αρχαίους αιγυπτίους, θεά της πόλης Σάις, θεά— μάνα (γέν-νησε το θεό Σομπέκ), η θεά της γονιμότητας, θεά πολεμική, προ-στάτιδα των κυνηγών.
• ΝΕΚΤΑΡ Θαυματουργό πιοτό στην ελληνική μυθολογία.
• ΝΕΜΕΣΙΣ Θεά της εκδίκησης στους αρχαίους Έλληνες.
• ΝΕΠΤΟΥΝ Θεός των θαλασσών στους ρωμαίους - ο Ποσειδώνας στους Έλλη-νες.
• ΝΕΦΕΡΤΕΜ Στην Αίγυπτο (στη Μέμφιδα) τιμούνται σαν γιος του θεού Πταχ και της συζύγου του Σοχμέτ.
• ΝΕΦΤΙΣ Αιγυπτιακή θεότητα, αδελφή της Ίσιδας και του Όσιρι.
• ΝΗΡΕΥΣ Ένας απ' τους θεούς της θάλασσας στους αρχαίους Έλληνες. γέρος με μαντική δύναμη, που γνωρίζει τα μυστικά του μέλλοντος.
• ΝΗΡΗΙΔΕΣ Θεές της θάλασσας στην ελληνική μυθολογία, κόρες του Νηρέα.
• ΝΙΚΗ Θεά της νίκης στους αγώνες και στην άμιλλα, στους αρχαίους Έλ-ληνες.
• ΝΟΥΤ Θεά του ουρανού στους αρχαίους αιγυπτίους.
• ΝΤΑΖΜΠΟΓΚ Θεός του ήλιου και της φωτιάς, στη θρησκεία των σλάβων της ανατολής.
• ΝΤΑΜΚΙΝΑ Σύζυγος του θεού Έα, ανήκει στη βαβυλωνιακή θεία τριάδα.
• ΝΤΑΝ Πόλη στην αρχαία Παλαιστίνη, ξακουστή για το ιερό της.
• ΝΤΕΒΑΚΗ Κατά τους θρύλους, μάνα του Κρίσνα.
• ΝΤΕΝΤΕΡΑ Σημερινή ονομασία αιγυπτιακής πόλης στην αριστερή όχθη του Νείλου, όπου διατηρήθηκαν τα ερείπια του ναού της θεάς Αθώρ.
• ΝΤΖΑΜΝΑ Ποτάμι των Ινδιών, ο πιο μεγάλος πλωτός παραπόταμος του Γάγγη.
• ΝΤΖΙΝΙ Φανταστικές υπάρξεις, πνεύματα στη μουσουλμανική μυθολογία.
• ΝΤΙΑΝΑ (βλέπε) Άρτεμις.
• ΝΤΟΥΡΑΝΣΑΡΟΥΝ Θρυλικός βασιλιάς, ο κυριότερος εχθρός του Ζαρατού-στρα.
• ΝΤΡΟΥΙΖΙ Ιερείς των αρχαίων κελτών.
• ΝΥΜΦΕΣ Στην ελληνική και ρωμαϊκή μυθολογία, δευτερεύουσες θεές των τρεχούμενων νερών, των πηγών, των δασών, των σπηλαίων, των βουνών και των κάμπων.
• ΝΩΕ Στη βιβλική μυθολογία ένας από τους πατριάρχες, που γλύτωσε από το «μεγάλο κατακλυσμό» και θεμελίωσε την ανθρώπινη γενιά, μετά τον «κατακλυσμό». Τους θρύλους για τον κατακλυσμό του Νώε τους δανείστηκαν οι Εβραίοι από το σουμερικό ποίημα για τον Γκιλγκάμες.
• ΟΒΙΔΙΟΣ (Πούμπλιος — Οβίδιος Νάσο 43 π.τ.ε.— 17 μ.τ.έ.). Ρωμαίος ποιη-τής, συγγραφέας πολλών έργων. Στο κυριότερο έργο του «Μετα-μορφώσεις» αποδίδει με καλλιτεχνική μορφή τους μύθους και τους θρύλους των Ελλήνων και των-Ρωμαίων.
• ΟΙΝΟΠΙΩΝ Γιος του θεού Διόνυσου, στην ελληνική μυθολογία.
• ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ Μάνα του μεγάλου Αλέξανδρου. Ο θρύλος λέει ότι απόχτησε, το γιο της με το Δία.
• ΟΛΥΜΠΙΑΔΕΣ Στην αρχαία Ελλάδα, γιορτές που γίνονταν μια φορά στα τέσ-σερα χρόνια στην Ολυμπία και συνοδεύονταν από αθλητικούς α-γώνες. σύμφωνα με τις Ολυμπιάδες υπολογίζονταν και τα χρόνια. Το 776 π.τ.ε. θεωρείται ο χρόνος της πρώτης Ολυμπιάδας.
• ΟΛΥΜΠΟΣ Ψηλό βουνό της Ελλάδας όπου, σύμφωνα με τις δοξασίες των αρ-χαίων Ελλήνων, ζούσαν οι θεοί.
• ΟΜΑΡ Ο δεύτερος χαλίφης (634— 644).
• ΟΜΗΡΟΣ Θρυλικός αρχαίος έλληνας ποιητής, που θεωρείται ο συγγραφέας των επών «Ιλιάδα» και «Οδύσσεια».
• ΟΜΠΟΣ Πόλη της Αιγύπτου στον ποταμό Νείλο. Στην αρχαιότητα, κέντρο λατρείας του θεού Σομπέκ.
• ΟΝΤΙΝ Ο θεός του άνεμου και της καταιγίδας και αργότερα ο θεός του πολέμου, στους αρχαίους γερμανούς.
• ΟΡΜΟΥΖΝΤ Μεταγενέστερη περσική ονομασία του θεού Αχουραμάζντα, το καλό πνεύμα της θρησκείας του Ζαρατούστρα. Ο Ορμούζντ βρί-σκεται σε αιώνια πάλη με τον Άχριμαν τον κακό.
• ΟΡΦΕΥΣ Στην ελληνική μυθολογία, θρυλικός ποιητής, αοιδός και μουσικός.
• ΟΣΙΡΙΣ Αρχαία αιγυπτιακή θεότητα, ενσάρκωση του νεκρού βασιλιά και αφέντη του άδη, ο θεός της φύσης που πεθαίνει και ανασταίνεται. Ένα από τα πρωτότυπα του Χριστού.
• ΟΣΜΑΝ Ο τρίτος χαλίφης (644— 656).
• ΟΥΚΚΟ Ο θεός του ουρανού στην καρελο-φινική μυθολογία.
• ΟΥΡΑΝΟΣ Ο θεός του ουρανού, ο γιος και σύζυγος της θεάς Γης, στους αρ-χαίους Έλληνες.
• ΟΥΡΙΕΛ Ο άγγελος του φωτός στη μωσαϊκή θρησκεία.
• ΟΥΤΝΑΠΙΣΤΙΜ Στο σουμερικό θρύλο για τον κατακλυσμό (πού αποτέλεσε τη βάση της βιβλικής αφήγησης για τον κατακλυσμό), ο άνθρωπος πού χάρη στις αρετές του, γλύτωσε κατά θαυματουργό τρόπο από το θάνατο τον καιρό του κατακλυσμού. Είναι το πρωτότυπο του βιβλικού Νώε.
• ΠΑΛΛΑΣ ΑΘΗΝΑ (ΜΙΝΕΡΒΑ) Στην ελληνική μυθολογία θεά της σοφίας της επιστήμης και των επαγγελμάτων, του πολέμου και της νίκης. Βγήκε ντυμένη μ' όλη την πανοπλία της από το κεφάλι του Δία.
• ΠΑΝ (ΦΑΟΥΝ). Στους αρχαίους Έλληνες, θεότητα των δασών και των λιβαδιών, προστάτης των κοπαδιών και των ποιμένων.
• ΠΑΝΤΑΒΑ Κατά τους θρύλους, ο λόφος όπου ο Βούδας διάλεξε τόπο διαμονής του.
• ΠΑΠΙΑΣ Επίσκοπος της Ιερόπολης (Μικρά Ασία) το πρώτο μισό του II αιώνα.
• ΠΑΠΣΟΥΚΑΛ Ο γιος του θεού της θάλασσας, Έα, στους Ασσυρο-βαβυλωνίους.
• ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ Οροσειρά της Ελλάδας, εκεί φαντάζονταν οι αρχαίοι Έλληνες, ότι κατοικούσε ο Απόλλωνας. Στους πρόποδες του Παρνασσού ήταν ένας ναός αφιερωμένος σ' αυτόν το θεό.
• ΠΑΤΣΙΑΚΑΜΑΚ «Μεγάλο πνεύμα» στο αρχαίο Περού, δημιουργός του κόσμου.
• ΠΑΦΛΑΓΟΝΙΑ Η βόρεια περιοχή της Μικράς Ασίας.
• ΠΕΡΙΚΗΩΝΗ Μάνα του έλληνα φιλοσόφου της αρχαιότητας Πλάτωνα.
• ΠΕΡΑΙΑ Στην αρχαιότητα, περιοχή της Παλαιστίνης.
• ΠΕΡΓΑΜΟΣ Στην αρχαιότητα, πρωτεύουσα του βασιλείου της Περγάμου, στη βορειοδυτική περιοχή της Μικράς Ασίας.
• ΠΕΡΙΚΛΗΣ (περίπου 49— 429 π.τ.ε.). Μεγάλος πολιτικός άνδρας, Κυβερνήτης του αθηναϊκού δημοκρατικού κράτους.
• ΠΕΡΟΥΝ Κατά τους αρχαίους σλάβους, ο θεός της βροντής και της αστρα-πής.
• ΠΕΡΣΕΥΣ Στην ελληνική μυθολογία, τιτάνας, (ήρωας), γιος του Δία, που τον απόχτησε με τη Δανάη, την κόρη του βασιλιά του Άργους.
• ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ (ΠΡΟΣΕΡΠΙΝΑ). Στην ελληνική μυθολογία, θεά, σύζυγος του Πλούτωνα, του θεού του Άδη, που εξουσίαζε τις ψυχές των νε-κρών.
• ΠΛΑΤΩΝ (427— 347). Ιδεαλιστής φιλόσοφος της αρχαίας Ελλάδας.
• ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ (περίπου 46— 126). Συγγραφέας της αρχαίας Ελλάδας. Έγρα-ψε πολλές βιογραφίες επιφανών κρατικών παραγόντων Ελλήνων και Ρωμαίων.
• ΠΟΜΠΗΙΑ Πόλη της αρχαίας Ιταλίας, κοντά στη Νεάπολη. Το 79 η έκρηξη του ηφαίστειου Βεζούβιου την σκέπασε μ' ένα παχύ στρώμα από στάχτη και λάβα.
• ΠΟΝΤΟΣ Στην αρχαιότητα, η βόρεια περιοχή της Μικράς Ασίας.
• ΠΟΣΕΙΔΩΝ Θεός της θάλασσας, στους αρχαίους Έλληνες.
• ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ Ένας από τους τιτάνες της ελληνικής μυθολογίας. Ο Προμηθέας έκλεψε τη φωτιά απ' τον ουρανό, την έφερε στους ανθρώπους και τους δίδαξε διάφορες τέχνες. Γι' αυτό τιμωρήθηκε σκληρά από το Δία.
• ΠΡΟΣΕΡΠΙΝΑ (βλέπε) Περσεφόνη.
• ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ (481—411 π.τ.ε.). Φιλόσοφος και σοφός της αρχαίας Ελλάδας. Εξορίστηκε από την Αθήνα γιατί ήταν άθεος.
• ΠΡΩΤΕΑΣ Θεός της θάλασσας στην αρχαία μυθολογία, αυτός οδηγεί στη νο-μή τα κοπάδια των θαλάσσιων ζώων. Ξέχωρα απ' το χάρισμα της μαντείας, μπορεί και να μεταμορφώνεται σ' άλλες υπάρξεις, όπως τ' αρέσει.
• ΠΤΑΝ (ΠΤΑ). Θεός του ουρανού στους αρχαίους αιγυπτίους. Λατρεύονταν ιδιαί-τερα στην πόλη Μέμφιδα.
• ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΙ Αιγυπτιακή δυναστεία που βασίλεψε το 305— 30 π.τ.ε.
• ΠΥΘΩΝ Στην ελληνική μυθολογία τεράστιο τέρας, που νικήθηκε από τον Απόλλωνα.
• ΠΥΡΙΦΛΕΓΕΘΩΝ Ποταμός στον Άδη στην ελληνική μυθολογία.
• ΡΑ Θεός του ήλιου στην αρχαία Αίγυπτο.
• ΡΑΔΑΜΑΝΘΥΣ Ένας από τους κριτές του άδη, στην ελληνική μυθολογία.
• ΡΑΦΑΗΛ Ο άγγελος της υγείας και της γιατρειάς στη μωσαϊκή θρησκεία.
• ΡΕΑ Αρχαία ελληνική θεά, αδερφή και σύζυγος του Κρόνου, μανά του Δία και άλλων θεών.
• ΡΕΒΙΛ Α' (1826—1906). Γάλλος διαμαρτυρόμενος θεολόγος, καθηγητής στη θεολογική σχολή του Πανεπιστημίου του Παρισιού.
• ΡΙΓΚΒΕΝΤΑ Ένα μέρος από τις Βέντες.
• ΡΟΥΝΕΣ Άσματα του «Καλέβαλα».
• ΡΟΥΣΒΑΝ Άγγελος των μουσουλμανικών θρύλων, που ανοίγει στις ψυχές τις πόρτες του παραδείσου.
• ΡΩΜΥΛΟΣ και ΡΕΜΟΣ. Σύμφωνα με το ρωμαϊκό θρύλο, θεμελιωτές της πόλης Ρώμης.
• ΣΑΒΑΩΘ (κύριος των ταγμάτων). Ένα από τα ονόματα του θεού των αρχαίων εβραίων, Ιεχωβά.
• ΣΑΒΙΤΡΙ Στην αρχαία ινδική θρησκεία, ο θεός του ήλιου και της ζωής.
• ΣΑΪΣ Πόλη της αρχαίας Αιγύπτου, όπου λατρεύονταν η θεά Νέιτ
• ΣΑΚΙΑ - ΜΟΥΝΙ Μια από τις ονομασίες του Βούδα.
• ΣΑΜΑΕΛ Στην ταλμουδική φιλολογία, αρχηγός των δαιμόνων.
• ΣΑΜΑΡΙΑ Πόλη της αρχαίας Παλαιστίνης, πρωτεύουσα του βασιλείου του Ισραήλ. Το 722 π.τ.ε. καταστράφηκε από τον Ασσύριο βασιλιά Σαργκόν.
• ΣΑΜΠΑΣΙΟΣ Θεός της Φρυγίας ή της Θράκης που ταυτίζεται συχνά με το Διό-νυσο και, μερικές φορές, με το Δία.
• ΣΑΜΠΟΛΙΟΝ, Ζαν Φρανσουά (1790— 1832). Γάλλος επιστήμονας. Αποκρυπτογράφησε αιγυπτιακά ιερογλυφικά και ανακάλυψε τους βασικούς κανόνες της ιερογλυφικής γραφής.
• ΣΑΝΤΑΝ Θεότητα της Μικράς Ασίας.
• ΣΑΠΦΩ Ελληνίδα ποιήτρια (αιών. VII— VI π.τ.ε.).
• ΣΑΡΙΗΛ Στη μωσαϊκή θρησκεία, ο άγγελος πού διοικεί τα «ουράνια τάγματα».
• ΣΑΡΚΩΝ ο Α’ (αιών. XXIV π.τ.ε.). Βασιλιάς της Ακκαδίας.
• ΣΑΤΟΥΡΝ Ο θεός του καιρού στους Ρωμαίους, στην αρχή ο θεός των καλλι-εργειών, ο προστάτης της γεωργίας.
• ΣΒΑΡΟΓΚ Στη δοξασία των ανατολικών σλάβων, ο θεός του Ουρανού, πατέρας του Νταζμπόγκ.
• ΣΕΜΕΛΗ Κόρη του θρυλικού βασιλιά της Θήβας, Κάδμου, μητέρα του θεού Διόνυσου.
• ΣΕΜΙΡΑΜΙΣ Θρυλική ασσυριακή βασίλισσα, στην οποία αποδόθηκαν τα χαρακτηριστικά της θεάς Ίσταρ.
• ΣΕΡΑΠΙΣ Ο θεός της γονιμότητας στην ελληνιστική Αίγυπτο. Ταυτίζονταν με τον Όσιρι και μ' άλλους θεούς. Η λατρεία του ήταν πλατειά δι-αδομένη.
• ΣΕΤ Θεός της αρχαίας Αιγύπτου, προστάτης της βασιλικής εξουσίας. Σκότωσε τον αδερφό του Όσιρι που αναστήθηκε από το γιο του Ώρο. Αργότερα, ο θεός του κακού.
• ΣΙΑΜΑΣ Στην αρχαία βαβυλωνιακή θρησκεία, ο θεός του ήλιου.
• ΣΙΒΑ Θεός των αρχαίων Ινδών (πρωτύτερα βραχμάνας) σκληρός και ταυτόχρονα ευεργέτης, δημιουργός και καταστροφέας, ο προστά-της των μεγάλων κερασφόρων βοδιών, της λογοτεχνίας, της μουσικής και του τραγουδιού.
• ΣΙΝ Βαβυλωνιακός θεός της σελήνης.
• ΣΙΣΥΦΟΣ Στην ελληνική μυθολογία βασιλιάς της Κορίνθου. Για την πονηριά και την ατιμία του καταδικάστηκε από το Δία να μένει στον άδη όπου έπρεπε να μεταφέρνει αιώνια, σ' ένα ψηλό βουνό, μια τερά-στια πέτρα. όταν έφτανε μ' αυτήν στην κορυφή, η πέτρα έπεφτε πάλι κάτω (από δω και η έκφραση «Σισύφιος άθλος», δηλαδή δύ-σκολος και χωρίς αποτέλεσμα).
• ΣΚΙΠΙΩΝ (Πούμπλιος Κορνέλιος Σκιπίων Αιμιλιανός ο νεώτερος, περίπου το 185— 129 π.τ.ε.). Ρωμαίος διοικητής στρατευμάτων.
• ΣΛΑΪΈΡΜΑΧΕΡ, Φρίντριχ Ντανιέλ Έρνστ (1768— 1834). Γερμανός φιλόσοφος, θεολόγος και πολιτικός άντρας.
• ΣΟΛΟΜΩΝ (αιών. Χ π.Χ.). Βασιλιάς του δουλοκτητικού εβραϊκού κράτους κατά την αρχαιότητα.
• ΣΟΜΠΕΚ Αιγύπτιος θεός, που παριστάνονταν με κεφαλή κροκοδείλου.
• ΣΟΥΜΕΡΙΟ Δουλοκτητικό κράτος της αρχαιότητας, στο μέρος όπου ήταν αρ-γότερα η Μεσοποταμία. Ιδρύθηκε τη II χιλιετηρίδα π.Χ.
• ΣΟΥΝΙΤΕΣ Οπαδοί ενός ισλαμικού ρεύματος, που εκτός από το Κοράνι, παρα-δέχονται και το αλάθητο του Σούννα.
• ΣΟΥΝΝΑ Το σύνολο των ιερών μουσουλμανικών παραδόσεων σχετικά με τη δράση του προφήτη Μωάμεθ, που συμπληρώνει τη διδασκαλία του Κορανίου.
• ΣΟΧΜΕΤ Θεά της αρχαίας Αιγύπτου, κόρη του θεού του ήλιου Ρα. Στην Μέμφιδα λατρευόταν σα σύζυγος του θεού Πταχ, σα θεά του πο-λέμου και του καυτερού ήλιου.
• ΣΤΥΓΞ Στην ελληνική μυθολογία, ποταμός του άδη πάνω από τον οποίο περνούσαν οι ψυχές των νεκρών.
• ΣΥΝΕΣΙΟΣ (379— 412). Επίσκοπος της Πτολεμαΐδας στη βόρεια Αφρική, που ανάπτυξε την άποψη ότι ο λαός έχει ανάγκη από μύθους, ενώ οι μορφωμένοι άνθρωποι πρέπει να στρέψουν την προσοχή τους στο φιλοσοφικό περιεχόμενο των μύθων.
• ΣΥΡΙΑ Αρχαίο δουλοκτητικό κράτος στην Εγγύς Ανατολή. Κατά την εμφάνιση του χριστιανισμού, ήταν επαρχία της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
• ΣΩΜΑ Στη θρησκεία της αρχαίας Ινδίας, ποτό πού κατανάλωναν όταν έ-καναν θυσίες. Είναι ταυτόχρονα και το όνομα μιας θεότητας.
• ΤΑΑΡΟΑ Θεός της Πολυνησίας, δημιουργός του κόσμου.
• ΤΑΛΜΟΥΔ Συλλογή μωσαϊκών θρησκευτικών και νομικών κανόνων, σχόλια πάνω στη Βίβλο, θρύλοι και παραμύθια για τον Ιεχωβά και για άλ-λες υπερφυσικές δυνάμεις, καθώς και διάφορες αρχαίες αντιλήψεις για το σύμπαν. Η εκπόνηση του Ταλμούδ κράτησε πολλούς αιώνες (από τον III π.τ.ε. αιώνα μέχρι τον V αιώνα). Ο τρόπος έκφρασης του Ταλμούδ είναι σχολαστικός και μπερδεμένος, η ιδεολογία του είναι αντιδραστική.
• ΤΑΜΜΟΥΖ ή ΝΤΟΥΜΟΥΖΙ Ο βαβυλώνιος «σωτήρας», ο θεός της βλάστη-σης που πεθαίνει κάθε φθινόπωρο και ανασταίνεται την άνοιξη. Ήταν ένα από τα πρωτότυπα του θρυλικού Ιησού Χριστού.
• ΤΑΜΠΟΥ Θρησκευτικές απαγορεύσεις που είχαν διαδοθεί στις πρωτόγονες κοινότητες.
• ΤΑΝΤΑΛΟΣ Στην ελληνική μυθολογία, ο βασιλιάς της Φρυγίας, που θέλοντας να εξακριβώσει αν οι θεοί είναι παντογνώστες, τους κάλεσε σε συμπόσιο και τους έδωσε να φάνε από τη σάρκα του γιου του που τον έσφαξε ο ίδιος. Γι' αυτό καταδικάστηκε σε βασανιστήρια, στον άδη: να υποφέρει αιώνια από την πείνα και τη δίψα, ενώ γύρω-τριγύρω του να είναι άφθονα τρόφιμα και πιοτά (από δω και η έκφραση «μαρτύριο του Ταντάλου»).
• ΤΑΡΣ Στην αρχαιότητα πόλη της Κιλικίας, σήμερα Ταρσός στη νότια Τουρκία.
• ΤΑΡΤΑΡΑ Η κόλαση, δηλαδή ο τόπος βασανιστηρίων των αμαρτωλών, στην ελληνική μυθολογία.
• ΤΑΥΡΟΒΟΛΙΑ Στη λατρεία της Κυβέλης και στη θρησκεία του Μίθρα, η τελετή του ραντίσματος με το αίμα ταύρου που τον θυσίασαν.
• ΤΒΑΣΤΙ Επιδέξιος τεχνίτης, ο δημιουργός του κόσμου στη θρησκεία των αρχαίων Ινδών. Ο πρόγονος της ανθρωπότητας, πατέρας του Άγνι, του θεού της φωτιάς.
• ΤΙΑΜΑΤ Η βαβυλώνια θεά του πρωταρχικού χάους. Την παράσταιναν με μορφή τέρατος είτε φιδιού. Σύμφωνα με το θρύλο, ο θεός Μαρ-ντούκ δημιούργησε τον ουρανό και τη γη από το σώμα της.
• ΤΙΑΡΑ Στην αρχαιότητα, κάλυμμα της κεφαλής (κορώνα) των ηγεμόνων στην Ανατολή και, αργότερα, των παπών της Ρώμης.
• ΤΙΒΕΡΙΑΔΑ Αρχαία πόλη της βόρειας Παλαιστίνης που θεμελίωσε ο εβραίος κυβερνήτης Ηρώδης ο Αντίπας, στις αρχές του Ι αιώνα, προς τιμή του ρωμαίου αυτοκράτορα Τιβέριου.
• ΤΙΒΕΡΙΟΣ (42 π.τ.ε.— 37). Ρωμαίος αυτοκράτορας πού κυβέρνησε από το 14—37.
• ΤΙΓΡΗΣ Ποταμός που διασχίζει το σημερινό έδαφος της Τουρκίας και του Ιράκ.
• ΤΙΤΑΝΕΣ Θρυλικοί γίγαντες στην ελληνική μυθολογία, γιοι του Ουρανού, του θεού του ουρανού και της Γης, της θεάς της γης.
• ΤΟΥΤΜΕΣ ο III (περίπου XV αιώνας π.τ.ε.). Αιγύπτιος φαραώ. στη βασιλεία του ο ναός του θεού Άμωνα απόχτησε μεγάλη σπουδαιότητα.
• ΤΡΙΤΩΝ Θεός της θάλασσας στην ελληνική μυθολογία.
• ΤΣΕΓΚΙΣ ΧΑΝ (Τεμοντσίν) Μογγόλος καταχτητής. Δημιούργησε, στα τέλη του XII και στις αρχές του XIII αιώνα, τη μεγάλη μογγολική αυτοκρατορία.
• ΤΣΕΡΕΣ Ρωμαία θεά της γεωργίας και της γονιμότητας.
• ΤΣΟΥΝΟΝΑ Μια από τις κυριότερες θεές των Ρωμαίων, θεά της σελήνης προ-στάτρια της γέννησης και του γάμου, σύζυγος του Τσούπιτερ (στην ελληνική μυθολογία — Ήρα).
• ΤΣΟΥΠΙΤΕΡ Ο κυριότερος θεός των Ρωμαίων της αρχαιότητας, θεός του ουρα-νού, της αστραπής και της βροντής (στην ελληνική μυθολογία — Ζευς).
• ΤΥΦΩΝ Τρανοδύναμο τέρας με εκατό κεφάλια, στην ελληνική μυθολογία.
• ΤΥΧΗ Θεά της τύχης στην ελληνική μυθολογία.
• ΥΜΕΝΑΙΟΣ Στη θρησκεία των αρχαίων Ελλήνων, ο θεός του γάμου και της συζυγικής ζωής.
• ΥΠΕΡΙΩΝ Ένας από τους τιτάνες της ελληνικής μυθολογίας, γιος του Ουρανού και της Γης.
• ΥΠΝΟΣ Θεός του ύπνου, στους αρχαίους Έλληνες.
• ΦΑΡΑΩ Έτσι προφέρεται σήμερα η αρχαία αιγυπτιακή έκφραση «Περάα», δηλαδή μεγάλο σπίτι (παλάτι). Έτσι ονομαζόταν ο βασιλιάς στην αρχαία Αίγυπτο, για ν' αποφεύγουν να προφέρουν τον τίτλο που θεωρούνταν ταμπού.
• ΦΙΛΙΠΠΟΣ ο Β' (περίπου 382— 336 π.τ.ε.). Βασιλιάς της Μακεδονίας το 359 - 336 π.τ.ε., πατέρας του Μεγάλου Αλέξανδρου.
• ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ Στην ελληνική μυθολογία, ένας από τους ήρωες του τρωικού πολέμου.
• ΦΛΑΒΙΟΣ ΙΩΣΗΠΟΣ Εβραίος ιστορικός και πολιτικός άνδρας (του Ι. αιώνα).
• ΦΟΙΒΟΣ Βλέπε Απόλλων.
• ΦΟΙΝΙΚΗ Κράτος της αρχαιότητας στην Εγγύς Ανατολή.
• ΦΟΥΡΙΕΣ Στους Ρωμαίους, θεές της εκδίκησης.
• ΦΟΥΡΤΟΥΝΑ Θεά της τύχης στους ρωμαίους.
• ΦΡΕΓΙΑ Θεά της γης και της γονιμότητας στην σκανδιναβική μυθολογία.
• ΦΡΕΊΖΕΡ, ΤΖΕΪΜΣ ΤΖΟΡΤΖ (1854— 1941). Ξακουστός εγγλέζος ανθρωπολόγος, συγγραφέας πολλών εργασιών συγκριτικής ιστορίας των θρη-σκειών. Η πιο σπουδαία εργασία του σ' αυτόν τον τομέα είναι ο «Χρυσός κλάδος» (μια σύντομη έκδοση στα ρούσικα κυκλοφόρησε το 1928, στο εκδοτικό «Αθεϊστής».
• ΦΡΥΓΙΑ Αρχαίο όνομα της περιοχής που εκτείνεται βορειοδυτικά της Μικράς Ασίας στην παραλία της θάλασσας του Μαρμαρά. Στα χρό-νια 1000— 800 π.τ.ε. στη Φρυγία υπήρξε ένα δουλοκτητικό κράτος.
• ΧΑΛΔΑΙΟΙ Σημιτική φυλή που, στα τέλη της II χιλιετηρίδας π.τ.ε. εγκαταστάθηκε στα παράλια του Περσικού κόλπου, νότια της Βαβυλώνας.
• ΧΑΜΜΟΥΡΑΠΙ Βασιλιάς των βαβυλώνιων (1792— 1750 π.τ.ε.).
• ΧΑΟΣ Στην ελληνική μυθολογία, η αρχική κατάσταση του σύμπαντος.
• ΧΑΡΙΤΕΣ Θεές της καλλονής, της νεότητας και της ευθυμίας στους Ρωμαίους.
• ΧΑΡΙΤΕΣ Στην ελληνική μυθολογία θεές της χάριτος, της ομορφιάς και της ευθυμίας.
• ΧΑΡΩΝ Βαρκάρης του άδη, στην ελληνική μυθολογία, που περνάει τις ψυχές των νεκρών από τον Αχέροντα.
• ΧΕΝΕΡ Θεός στα σκανδιναβικά έπη.
• ΧΙΜΕΡΟΣ Στην ελληνική μυθολογία, γιος της Αφροδίτης, θεός του πόθου.
• ΧΝΟΥΜ Θεός της αρχαίας Αιγύπτου, δημιουργός των ανθρώπων. Απεικονι-ζόταν με κεφάλι προβάτου.
• ΧΟΝΣΟΥ Ο θεός της σελήνης στους αρχαίους αιγυπτίους.
• ΧΟΥΜΠΟΛΝΤ Α’ — (1769 -1859). Σπουδαίος γερμανός φυσιοδίφης και εξερευνητής.
• ΩΚΕΑΝΟΣ Ένας από τους θεούς των θαλασσών, στους αρχαίους Έλληνες.
• ΩΡΙΩΝ Στην ελληνική μυθολογία, θρυλικός κυνηγός που τον μεταμόρφωσε σε αστερισμό η θεά Άρτεμις.
• ΩΡΟΣ Στην αιγυπτιακή μυθολογία γιος του Όσιρι και της Ίσιδας. Ήταν ένας από τους πιο αρχαίους θεούς, ο προστάτης των κυβερνητών. Οι αρχαίοι κυβερνήτες της Αιγύπτου είχαν και τον τίτλο Ώρος.

ΠΗΓΗ: arkoleon.blogspot.c