Το πολιτικό αίτημα για το χρέος: Μια αυταπάτη και ένας αποπροσανατολισμός

Γράφουν: Άκης Αδαμόπουλος - Χρήστος Κάτσικας

Το πολιτικό αίτημα για το χρέος, έτσι όπως τοποθετείται από ορισμένες δυνάμεις της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, αντιπροσωπεύει μια αυταπάτη και έναν αποπροσανατολισμό για το λαϊκό κίνημα.


Αυτή η κριτική μας δεν έχει να κάνει με το αν το χρέος, και όσα το συνοδεύουν, είναι μια μεγάλη και χρόνια ανοιχτή πληγή για τον ελληνικό λαό που πρέπει να απαλειφθεί.

Έχει να κάνει με το ότι το αίτημα της μονομερούς διαγραφής του χρέους προτάσσεται σαν ένα κεντρικό άμεσο αίτημα του λαϊκού κινήματος, χωρίς να λογαριάζεται το επίπεδο της ανάπτυξής του και το ποιος κρατά στα χέρια του την πολιτική εξουσία στη χώρα, η οποία αναλαμβάνει να υλοποιήσει αυτό το αίτημα. Ότι, δηλαδή, τοποθετείται για ικανοποίηση μέσα σε όρους κυριαρχίας των δυνάμεων της ντόπιας ολιγαρχίας και του ιμπεριαλισμού στη χώρα, με μια κυβέρνηση στο τιμόνι της, που κινείται «με σεβασμό στους κανόνες» του αστικού συστήματος, της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Έχει να κάνει ακόμα με το ότι υποστηρίζεται και με το επιχείρημα πως μια ικανοποίησή του, υπό συνθήκες αστικής κυριαρχίας, θα ανοίξει «θετικές δυνατότητες» εκπλήρωσης των λαϊκών αιτημάτων και, ουσιαστικά, τον δρόμο για μια φιλολαϊκή πολιτική.

Πίσω από την πρόταξη της διαγραφής του χρέους ως συνταγής, για την ακρίβεια ως μέρους μιας ρεφορμιστικής συνταγής που βλέπει, μέσα στα πλαίσια του αστικού συστήματος, με εθνικοποιήσεις τραπεζών, εργατικό έλεγχο των επιχειρήσεων, έξοδο από την ΟΝΕ κλπ. να βγαίνουμε σε ένα φιλολαϊκό ξέφωτο, κρύβονται πολλαπλές λαθεμένες αντιλήψεις:

- Πρώτο, η αδυναμία να ειδωθεί το χρέος ως ένας ισχυρός βραχίονας της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης, από την οποία δεινοπαθεί ο ελληνικός λαός. Οι θεωρίες ότι η Ελλάδα είναι χώρα ιμπεριαλιστική ή που αρνούνται να τη θεωρήσουν ως εξαρτημένη από τον ιμπεριαλισμό δεν επιτρέπουν να υπάρχει μια καθαρή και πλήρης αντίληψη για τον όχι μόνο οικονομικό αλλά και πολιτικό χαρακτήρα που έχει το χρέος, σαν ένα βασικό εργαλείο μέσα από το οποίο ασκείται ιμπεριαλιστική πολιτική ελέγχου και κηδεμονίας των εξαρτημένων χωρών που εκμεταλλεύονται.
Μέσα από το δανεισμό και το χρέος οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις απομυζούν και υποθηκεύουν με τοκογλυφικές μεθόδους την οικονομία της Ελλάδας, ελέγχουν την αγορά της και τον πλούτο της, μπορούν να παρεμβαίνουν και να κατευθύνουν την πορεία της οικονομικής ανάπτυξής της (όπως αποδείχνουν και τα μνημόνια που συνοδεύουν τα δάνεια με τις «αναδιαρθρώσεις», τις ιδιωτικοποιήσεις και τις «μεταρρυθμίσεις» που υπαγορεύουν στην ελληνική οικονομία) και την εσωτερική πολιτική ζωή της (όπως φανερώνουν και οι πολιτικές εξελίξεις στη χώρα μας, οι αλλαγές κυβερνήσεων κλπ.). Όταν το πρόβλημα του χρέους προς τους ξένους δανειστές (το διεθνές χρηματιστικό κεφάλαιο των ιμπεριαλιστικών κρατών) δεν αντικρίζεται ως μια από τις πλευρές της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης της χώρας, τότε χάνεται και το βάρος που αποκτά η λύση του, καθώς ένα αίτημα διαγραφής, και μάλιστα μονομερούς, του χρέους, που θα είναι σύμφωνο με τα συμφέροντα του λαού και θα εντάσσεται σε μια πραγματική φιλολαϊκή πολιτική προοπτική, συνεπάγεται σύγκρουση με τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, άρα και προϋποθέσεις μεγάλης ανάπτυξης του λαϊκού αντιιμπεριαλιστικού κινήματος και κατάκτηση των πολιτικών όρων (της πολιτικής εξουσίας) που θα δίνουν τη δύναμη για να γίνει πραγματικότητα μια τέτοια λύση και φιλολαϊκή προοπτική.
Όταν αυτό δεν γίνεται αντιληπτό τότε το αίτημα της διαγραφής του χρέους υποβιβάζεται ουσιαστικά σε ένα αίτημα ρεφορμιστικού προγράμματος, το οποίο βλέπει, με σταδιακά βήματα (διαγραφή χρέους- εθνικοποίηση τραπεζών- έξοδο από το ευρώ κ.ο.κ) που μπορούν να υλοποιούνται στα πλαίσια του αστικού συστήματος και από το αστικό σύστημα «με την πίεση και τον εκβιασμό του κινήματος», μια εξελικτική μετάβαση (εξ ου και «μεταβατικό πρόγραμμα») προς μια «αντικαπιταλιστική» - φιλολαϊκή πολιτική..... Μια τέτοια πολιτική λογική πόσο μακριά, άραγε βρίσκεται από εκείνη που λίγα χρόνια πριν διακινούσε ο ΣΥΡΙΖΑ και πόσο άμοιρη είναι του γεγονότος ότι τα αιτήματα του «μεταβατικού προγράμματος», βρήκαν σημεία σύμπτωσης με αιτήματα του ΣΥΡΙΖΑ και συνέβαλαν ή και συνεχίζουν να συμβάλλουν (με «αριστερές συνιστώσες» του) να συνυπάρχουν σε κοινές πρωτοβουλίες για το χρέος;

- Δεύτερο, τι είναι μια διαγραφή του χρέους ή παύση πληρωμών υπό συνθήκες αστικής και ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας της χώρας; Θα είχε όφελος ο ελληνικός λαός, όπως υπονοούν οι υποστηρικτές αυτών των αιτημάτων, γιατί τάχα δε θα είχε να πληρώνει τα ληστρικά δάνεια; Εδώ θα μπορούσε να απαντήσει, κανείς, με το τι συνέβη με τη μερική διαγραφή («κούρεμα») του χρέους (το λεγόμενο PSI) του 2012 όπου λεηλατήθηκαν ασφαλιστικά ταμεία, νοσοκομεία, εκπαιδευτικά ιδρύματα και άλλοι κοινωνικοί πόροι και επιβλήθηκε δεύτερο σκληρό μνημόνιο με ολέθριες συνέπειες για τους εργαζόμενους, τους συνταξιούχους και τον ελληνικό λαό. Ακριβώς, επειδή η διαγραφή του χρέους έγινε από τις κυρίαρχες αστικές δυνάμεις και τα ιμπεριαλιστικά κέντρα, ήταν, δηλαδή, μια διαγραφή χρέους υπό συνθήκες αστικής και ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας, δεν έφερε καμιά ανακούφιση για τον ελληνικό λαό, αλλά το αντίθετο. Ύστερα από αυτό το συμβάν -που πρέπει να το ένιωσαν και σαν «πάθημα» των «θεωριών» τους- οι «αριστεροί» υποστηρικτές της παύσης πληρωμών και της διαγραφής του χρέους αναγκάσθηκαν να κάνουν μια ορισμένη τροποποίηση της αιτηματολογίας τους όπως «διεκδικούμε τη διαγραφή του χρέους και μάλιστα μονομερώς. Κάθε άλλη πρακτική, που προϋποθέτει συμφωνία με τους πιστωτές καταλήγει σε βάρος των λαϊκών συμφερόντων. Διαφωτιστική από την άποψη αυτή είναι η εμπειρία του PSI το 2012». Νομίζουν, προφανώς, ότι έτσι απαντούν και αποτρέπουν το «ατύχημα» που τους έλαχε, όταν διαπίστωσαν με το PSI ότι μια διαγραφή του χρέους που γίνεται από αστική κυβέρνηση, όχι μόνο δεν δίνει κάποια ανάσα στα λαϊκά στρώματα, αλλά καταλήγει σε νέα αντιλαϊκά μέτρα. Η «νέα εκδοχή» τους διεκδικεί να γίνει μονομερής διαγραφή του χρέους, «χωρίς συμφωνία» με τα ιμπεριαλιστικά κέντρα, από την ντόπια μεγαλοαστική τάξη που είναι δεμένη μέσα στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ και έχει συνδέσει την κυριαρχία της πάνω στον ελληνικό λαό με την ξένη εξάρτηση και την πολιτική της υποτέλειας στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, από την κυβέρνηση που βρίσκεται στην υπηρεσία της (όταν οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις τρίζουν τα δόντια και δεν αφήνουν και την παραμικρή μονομερή ενέργεια να κάνει η ελληνική κυβέρνηση, όχι μόνο στην εξωτερική οικονομική πολιτική, όπου την έπιασαν από το λαιμό να υπογράψει την «πλήρη και έγκαιρη» εξόφληση του χρέους, αλλά και στην εσωτερική οικονομική πολιτική), ανάγεται στη σφαίρα της μυθοπλασίας και αποτελεί μια υπεκφυγή για τη δικαιολόγηση του άμεσου αιτήματος της μονομερούς διαγραφής του χρέους.

Αν μιλήσουμε για διαγραφή χρέους, στις σημερινές πολιτικές συνθήκες, αυτή -όπως και το PSI- δεν μπορεί παρά να έχει τη σφραγίδα των λογαριασμών που κάνουν κυρίως τα ιμπεριαλιστικά κέντρα (διατήρηση και ενίσχυση της επιρροής τους σε μια χρεοκοπημένη χώρα με οικονομικά και γεωπολιτικά ανταλλάγματα και οφέλη) και δευτερευόντως η εγχώρια μεγαλοαστική τάξη και οι κυβερνήσεις τους. Δεν θα μπορούσε, κανείς, να αποκλείσει και μια ορισμένη παύση πληρωμών, κάποια στιγμή, όχι σαν αποτέλεσμα πολιτικής και οικονομικής αντίδρασης των κυβερνήσεων της ντόπιας μεγαλοαστικής τάξης στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και τα διεθνή χρηματιστικά κέντρα, αλλά σαν την έσχατη συνέπεια και αδυναμία που μπορεί να έχει η οικονομική χρεοκοπία της Ελλάδας και της πολιτικής αυτών που την κυβερνούν. Αλλά τι μπορεί να αναμένει, κανείς, από τέτοιου είδους διαγραφές χρέους και παύσεις πληρωμών; Μόνο μια πολιτική διαχείρισης της έντασης της κρίσης και των αδιεξόδων της (που εκφράζουν τέτοιες διαγραφές και παύσεις πληρωμών) από την ντόπια μεγαλοαστική τάξη και τις κυβερνήσεις της, η οποία θα οδηγήσει σε πρόσθετα σκληρά μέτρα για τον ελληνικό λαό και σε βάθεμα της ξένης εξάρτησης της Ελλάδας. Θα μπορούσαν να ισχυριστούν οι «αριστεροί» προπαγανδιστές του αιτήματος της άμεσης μονομερούς διαγραφής του χρέους και της άμεσης παύσης πληρωμών ότι δεν περιμένουν από εκεί την ικανοποίηση του αιτήματος που προβάλλουν; Αν είναι έτσι, τότε για ποιο άμεσο πολιτικό αίτημα και για ποιο άμεσο πολιτικό πρόγραμμα κάνουν λόγο; Εκτός και αν θεωρούν την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ «αριστερή κυβέρνηση» και «αριστερή εξουσία» και προσδοκούν απ' αυτήν «ριζοσπαστικές, αντικαπιταλιστικές λύσεις». Ωστόσο, το αίτημα αυτό το διεκδικούσαν και επί κυβερνήσεων ΝΔ-ΠΑΣΟΚ....

- Τρίτο, όσοι υποστηρίζουν να μπει σαν άμεσο αίτημα μάχης μέσα στο κίνημα η μονομερής διαγραφή του χρέους και η παύση πληρωμών, μέσα στους μαζικούς χώρους για να πείσουν να γίνει αυτή η διεκδίκηση αιχμή της σημερινής λαϊκής πάλης, επιδίδονται σε μια παρουσίαση του τι χάνουν οι εργαζόμενοι από το χρέος για να υπογραμμίσουν τι κέρδος θα έχουν από τη διαγραφή του. Λίγο - πολύ λένε ότι μια διαγραφή του χρέους θα βοηθήσει στο να πάρουν οι άνεργοι επιδόματα ανεργίας, να χρηματοδοτηθούν οι τομείς της υγείας, της πρόνοιας, της κοινωνικής ασφάλισης και της παιδείας, να αυξηθούν οι μισθοί κ.ο.κ. Άραγε, ακόμα και αν υποθέταμε ότι μια ελληνική αστική κυβέρνηση έκανε «μονομερή παύση πληρωμών και διαγραφή χρέους», τότε θα περίσσευαν τα χρήματα που πάνε στους δανειστές και θα διοχετεύονταν σε κοινωνικές ανάγκες; Μάλλον αφέλεια, έλλειψη ταξικού κριτηρίου και κατανόησης του τι θα συμβεί σε ένα τέτοιο υποθετικό σενάριο «σύγκρουσης» της εγχώριας μεγαλοαστικής τάξης με τους δανειστές της χώρας. Είναι φανερό, ότι τότε οι πιέσεις που θα δεχτεί η Ελλάδα θα είναι ασφυκτικές και μέσα σ'αυτές, όσο κυβερνά η μεγαλοαστική τάξη, αυτή θα επιχειρήσει να τις αντιρροπήσει στα δικά της συμφέροντα με τη λήψη βαριών αντιλαϊκών μέτρων. Πέρα απ' αυτό, ό,τι δεν θα πηγαίνει στους δανειστές μπορεί να φαντάζεται, κανείς, ότι η κυβερνώσα ολιγαρχία δεν θα τα διοχετεύσει στις επιχειρήσεις της και στις τσέπες της και, μάλιστα, σε συνθήκες μεγάλης χρηματοδοτικής στενότητας, αλλά θα τα δώσει για τις κοινωνικές ανάγκες του λαού; Όσοι υποβάλλουν την ιδέα πως μια παύση πληρωμών της άρχουσας μεγαλοαστικής τάξης στους δανειστές της θα έχει επακόλουθο τη βελτίωση της θέσης των εργαζόμενων σπέρνουν τις χειρότερες ψευδαισθήσεις. Σκορπούν μεγάλη σύγχυση όσον αφορά το ζήτημα, υπό ποιους πολιτικούς όρους η διαγραφή χρέους μπορεί να υλοποιηθεί και να έχει ευεργετικά αποτελέσματα στο λαό, ως κομμάτι μιας συνολικής επαναστατικής πολιτικής και παράγωγο της κατάληψης της πολιτικής εξουσίας από την εργατική τάξη και το λαό, αγνοώντας και την εμπειρία που έχει το αριστερό κίνημα γύρω απ' αυτό.

Τέτοιοι όροι δεν υπάρχουν, σήμερα. Γι' αυτό και η προβολή αυτού του αιτήματος καλλιεργεί ψευδαισθήσεις για την επίλυση των καυτών λαϊκών προβλημάτων και διαδίδει μια ρεφορμιστική αντίληψη που εξωραΐζει το τι μπορεί να γίνει μέσα στα πλαίσια του εξαρτημένου ελληνικού καπιταλισμού. Καλλιεργεί, θα σημειώναμε, με έναν άλλο τρόπο, από εκείνον που εφάρμοσε ο ΣΥΡΙΖΑ με τις υποσχέσεις ότι με εκλογές και «αριστερή κυβέρνηση» θα διαγράψει μνημόνια και χρέος, την αντίληψη για μια συνταγή εύκολης λύσης στο πρόβλημα της ανατροπής της αντιλαϊκής πολιτικής, που μπορεί, τάχα, να προκύψει αν γίνει παύση πληρωμών και διαγραφή του χρέους. Επιπλέον, αποπροσανατολίζει το λαϊκό κίνημα από τους στόχους όπου θα πρέπει να στρέψει την προσοχή του για να ανατρέψει τα παλιά και νέα μνημονιακά μέτρα.

Πηγή
sahiel.gr