Τι κάνει το στρες στα γονίδια και μας αρρωσταίνει;

Οι ειδικοί ανακαλύπτουν τον τρόπο με τον οποίο το στρες πυροδοτεί αλλαγές στα γονίδια που ευθύνονται για πολλές παθήσεις

Σύμφωνα με νέα έρευνα το έντονο ψυχολογικό στρες, που είναι ήδη γνωστό ότι αυξάνει τον κίνδυνο σωματικών και ψυχικών παθήσεων, ίσως επιδρά στον οργανισμό  μεταβάλλοντας τον έλεγχο των γονιδίων.

Η νέα έρευνα που είναι η πρώτη που δείχνει ότι το στρες μεταβάλλει τη μεθυλίωση του DNA και έτσι επηρεάζει τη δραστηριότητα  ορισμένων γονιδίων δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση «Translational Psychiatry». Η μεθυλίωση είναι μια διαδικασία με την οποία ο οργανισμός υπαγορεύει σε κάθε κύτταρο το ρόλο του.

Οι ερευνητές μελέτησαν τα τμήματα των γονιδίων που είναι γνωστό ότι εμπλέκονται στον έλεγχο του βιολογικού στρες. Μία από τις πιο σημαντικές ανακαλύψεις στον τομέα της γενετικής είναι επιγενετική, ή ο «δεύτερος κώδικας» που ρυθμίζει τη δραστηριότητα του γονιδίου.

Η έρευνα δείχνει ότι οι επιγενετικές αλλαγές θα μπορούσαν να εμπλέκονται στην ανάπτυξη ορισμένων χρόνιων ασθενειών όπως ο καρκίνος ή η κατάθλιψη.

Ενώ το γονιδίωμα, δηλ το DNA είναι περισσότερο ή λιγότερο σταθερό όταν το σπέρμα γονιμοποιεί το ωάριο, το επιγονιδίωμα «αποφασίζει» πώς θα ερμηνεύσει το όλο… σχέδιο. Για να το καταλάβετε καλύτερα σκεφτείτε το γονιδίωμα, σαν ένα «εγχειρίδιο οδηγιών» για τη λήψη όλων των πρωτεϊνών που έχει ανάγκη το σώμα μας, και το επιγονιδίωμα σαν τον «εργάτη» που διαβάζει και ερμηνεύει το εγχειρίδιο. Αν ο εργάτης είναι κουρασμένος μπορεί να κάνει λάθη, ή απλώς να ερμηνεύσει τις οδηγίες διαφορετικά.

Τα κύτταρα λειτουργούν με την παραγωγή πρωτεϊνών. Οι πρωτεΐνες που παράγουν εξαρτώνται από τον κυτταρικό τύπο, που καθορίζεται από τα γονίδια, και το περιβάλλον, που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο το επιγονιδίωμα «διαβάζει» τα γονίδια. Ένας τρόπος για να συμβεί αυτό είναι μέσω των ομάδων μεθυλίου (CH3) που είναι προσαρμοσμένες σε τμήματα του DNA: αυτές μπορεί να παραμένουν στη θέση τους για αρκετό διάστημα, ακόμη και μετά τη διαίρεση του κυττάρου.

Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι ψυχολογικό τραύμα στην πρώιμη παιδική ηλικία και  ιδιαίτερα στρεσογόνα γεγονότα σχετίζονται με μακροπρόθεσμες αλλαγές στη μεθυλίωση του DNA.

Αυτό που οι ερευνητές ήθελαν να μάθουν ήταν αν αυτό συμβαίνει επίσης μετά από οξύ ψυχολογικό στρες όπως, για παράδειγμα, αυτό που μπορεί να μας εκδηλωθεί κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης για δουλειά.

Για τη μελέτη τους, εξέτασαν δύο γονίδια: ένα για τον υποδοχέα της ωκυτοκίνης (OXTR), και ένα για τον εγκεφαλικό Νευροτροφικό Παράγοντα  (BDNF).

Το  OXTR αποτελεί μια «θέση σύνδεσης» του κεντρικού νευρικού συστήματος για τον νευροδιαβιβαστή της ωκυτοκίνης που θεωρείται η ορμόνη της αγάπης ή η ορμόνη κατά του στρες.
Το BDNF παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και τον έλεγχο των εγκεφαλικών κυττάρων.

Στην έρευνα συμμετείχαν 76 άτομα  εξήντα ετών που τους υπέβαλλαν σε δύο στρεσσογόνες καταστάσεις: η μία ήταν να λάβουν μέρος σε μια συνέντευξη για δουλειά κατά την οποία έπεσαν θύματα… σαρκασμού και η άλλη να λύσουν αριθμητικά προβλήματα κάτω από αυστηρή επιτήρηση.

Οι συμμετέχοντες έδωσαν δείγματα αίματος πριν από τις εξετάσεις, καθώς επίσης και δύο φορές στη συνέχεια: ένα δέκα λεπτά μετά και ένα ακόμη δείγμα 1,5 ώρα μετά . Έπειτα οι ερευνητές θα μπορούσαν να μετρήσουν την ποσότητα της μεθυλίωσης του DNA στα δύο γονίδια.

Οι ειδικοί διαπίστωσαν από την έρευνα ότι το γονίδιο BDNF παρέμεινε ανεπηρέαστο από τα τεστ που υπέβαλλαν τους συμμετέχοντες. Το γονίδιο OXTR παρουσίασε αλλαγές στη διαδικασία μεθυλίωσης. Υπήρξε μια αύξηση στη μεθυλίωση σε τμήμα του γονιδίου OXTR στη μέτρηση πριν τα τεστ και αυτό υποδηλώνει ότι τα κύτταρα σχηματίζουν λιγότερους υποδοχείς. Στις μετρήσεις που έγιναν μιάμιση ώρα μετά οι ειδικοί διαπίστωσαν ότι η μεθυλίωση στο γονίδιο OXTR έπεσε πολύ  κάτω από τα επίπεδα των μετρήσεων που έγιναν πριν τα τεστ στα οποία υποβλήθηκαν οι συμμετέχοντες και αυτό δείχνει ότι τα κύτταρα παράγουν πάρα πολλούς υποδοχείς.

Οι ερευνητές κατέληξαν μετά από αυτά στο συμπέρασμα:

"Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν μια δυναμική ρύθμιση της μεθυλίωσης του DNA στο OXTR  που μπορεί εν μέρει να αντανακλά τις αλλαγές στη σύνθεση κυττάρων του αίματος.  Οι ειδικοί ισχυρίζονται ότι οι  «Επιγενετικές αυτές αλλαγές μπορεί να δείχνουν μια σημαντική σύνδεση μεταξύ άγχους και των χρόνιων παθήσεων».

lifezone.gr