10 καταστροφικά λάθη στον τρόπο σκέψης μας

Το ανθρώπινο μυαλό είναι υπέροχο και ισχυρό, αλλά απέχει πολύ από το τέλειο. Υπάρχουν πολλά κοινά λάθη στην λήψη αποφάσεων και όλοι είμαστε επιρρεπείς στο να τα κάνουμε.

Στον τομέα της ψυχολογίας αυτά είναι γνωστά ως γνωστικές προκαταλήψεις ή λογικά σφάλματα. Συμβαίνουν σε όλους ανεξάρτητα από την ηλικία, το φύλο, την εκπαίδευση ή τη νοημοσύνη.

Κατά τους τελευταίους μήνες έχω γοητευτεί από αυτές τις προκαταλήψεις, έτσι έχω διαβάσει αρκετά βιβλία για αυτό. Σήμερα θέλω να μοιραστώ μαζί σας 10 καταστροφικά λάθη στον τρόπο σκέψης μας. Είναι αυτά που παρατηρώ συχνότερα σε εμένα και τα κοντινά μου πρόσωπα. Ελπίζω να χρησιμοποιήσετε αυτές τις πληροφορίες του άρθρου και να εντοπίσετε αυτές τις καταστροφικές συνήθειες στο δικό σας τρόπο σκέψης και να απαλλαγείτε από αυτές προτού σας στείλουν στον λάθος δρόμο.

1. Αρνητικές αυτοεκπληρούμενες προφητείες. – Μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία είναι μια πρόβλεψη που παρακινεί ένα άτομο να λάβει μέτρα που κάνουν αυτή την πρόβλεψη να γίνει πραγματικότητα. Αυτό το είδος σκέψης συχνά καταστρέφει σχέσεις και κάνει τους ανθρώπους να αποτυγχάνουν στους στόχους τους. Ορίστε δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα: 1) Ένας άντρας πιστεύει ότι η σχέση του με την νέα του κοπέλα «δεν πρόκειται να κρατήσεις». Έτσι, σταματάει να καταβάλλει προσπάθειες, αποτραβιέται συναισθηματικά και ένα μήνα αργότερα, η σχέση αποτυγχάνει. 2) Μια τελειόφοιτη στον τομέα της υγείας πείθει τον εαυτό της ότι «δεν έχει ότι χρειάζεται» για να γίνει γιατρός, έτσι ποτέ δεν ολοκληρώνει τις σπουδές της και ως εκ τούτου, ποτέ δεν γίνεται γιατρός.

2. Λαμβάνοντας εύσημα μόνο για τα θετικά αποτελέσματα. – Αυτό το καταστροφικό μοτίβο σκέψης συμβαίνει όταν παίρνουμε πλήρη πίστωση για τις επιτυχίες μας, αλλά αρνούμαστε την ευθύνη για τις αποτυχίες μας. Ένα τέλειο παράδειγμα μπορεί να βρεθεί στις σχολικές αίθουσες σε όλο τον κόσμο. Όταν οι μαθητές λαμβάνουν έναν καλό βαθμό, συχνά το αποδίδουν στην ευφυΐα τους και την άριστη μαθησιακή τους ικανότητα. Αλλά όταν παίρνουν έναν κακό βαθμό, αποδίδουν την αποτυχία τους σε έναν κακό δάσκαλο, σε κάποιες άδικες ερωτήσεις ή στο «δεν θα μου χρειαστεί πουθενά έτσι και αλλιώς». Για να αναπτυχθεί λοιπόν ένα άτομο συναισθηματικά, πρέπει να είναι πρόθυμο να αναλάβει την πλήρη ευθύνη για όλες τις δράσεις και τα αποτελέσματα – τόσο τις επιτυχίες όσο και τις αποτυχίες.

3. Πιστεύοντας ότι έχεις ανοσία στον πειρασμό. – Έχουμε πολύ λιγότερο έλεγχο στις παρορμητικές μας επιθυμίες από ότι συχνά πιστεύουμε. Σεξ, φαγητό, ναρκωτικά, είναι ακραία παραδείγματα αυτού του γεγονότος. Πολλοί τοξικομανείς πιστεύουν ότι μπορούν να σταματήσουν οποιαδήποτε στιγμή θέλουν, αλλά στην πραγματικότητα απλά κοροϊδεύουν τον εαυτό τους. Αλλά δεν χρειάζεται να είσαι εξαρτημένος για να είσαι ευάλωτος στους πειρασμούς. Πολλοί έξυπνοι άνθρωποι καταλήγουν αυθόρμητα να ενδίδουν σε ένα πειρασμό απλά επειδή είναι ο ευκολότερος τρόπος να τον ξεφορτωθείς. Αν κάποιος θέλει να ξεφορτωθεί την σεξουαλική επιθυμία, ο ευκολότερος τρόπος είναι το σεξ. Αν κάποιος θέλει να απαλλαγεί από την πείνα, ο ευκολότερος τρόπος είναι να φάει. Το να αντισταθείς από την παρορμητική συμπεριφορά μπροστά στο πρόσωπο του πειρασμού δεν είναι εύκολο. Χρειάζεται αρκετό αυτοέλεγχο. Για αυτό πρόσεχε, επειδή όταν έχουμε μια διογκωμένη αίσθηση του ελέγχου των παρορμήσεων μας, τείνουμε να υπερεκθέτουμε τους εαυτούς μας στον πειρασμό.

4. Βγάζοντας ένα συμπέρασμα από ένα μεμονωμένο περιστατικό. – Μια ανακριβής πρώτη εντύπωση είναι ένα αξιοπρεπές παράδειγμα για αυτό. Πρόκειται για την φυσική μας ανθρώπινη τάση  να αξιολογούμε ένα άτομο ή μια κατάσταση από μια πρώτη όψη και στην συνέχεια να υποθέτουμε ότι γνωρίζουμε αρκετά για να έχουμε μια εύλογη κρίση. Αυτό συμβαίνει αρκετά στον κόσμο των επιχειρήσεων και την εργασία. Ένας νέος υπάλληλος μπορεί να εμφανιστεί αργοπορημένος μετά από ένα πρόβλημα με το αυτοκίνητο, αλλά το αφεντικό του υποπτεύεται αμέσως ότι είναι ανεύθυνος, και τον μεταχειρίζεται ως τέτοιο για αρκετές εβδομάδες μετά. Η προφανής λύση εδώ είναι να δούμε την μεγαλύτερη εικόνα πριν ξεκινήσουμε να δείχνουμε με το δάχτυλο και να κάνουμε υποθέσεις.

5. Πιστεύοντας ότι μπορούμε να ελέγξουμε το ανεξέλεγκτο. – Αυτή η λανθασμένη σκέψη εμφανίζεται όταν οι άνθρωποι αρχίζουν να πιστεύουν ότι μπορούν να έχουν κάποιο είδος άμεσης επιρροής ή εξουσίας σχετικά με ένα εξωτερικό γεγονός που είναι εντελώς τυχαίο. Είναι ιδιαίτερα εμφανές στο μυαλό των ερασιτεχνών τζογαδόρων, ειδικά αυτών που είναι πρόσφατα αρκετή τύχη. Για παράδειγμα, αν πέταγες ένα νόμισμα και ζητούσες από κάποιον να μαντέψει κορώνα ή γράμματα, και το έβρισκε δέκα φορές στη σειρά, πιθανόν να άρχιζε να πιστεύει ότι η καλή του τύχη είναι επιβεβαίωση ότι έχει τον έλεγχο πάνω στην έκβαση του κάθε ριξίματος του κέρματος. Αλλά η αλήθεια είναι ότι υπάρχει πάντα μια 50% πιθανότητα η απάντηση του να είναι η σωστή, και οι τελευταίες δέκα απαντήσεις του ήταν καθαρά τύχη.

6. Αγνοώντας πληροφορίες που δεν υποστηρίζουν μια πεποίθηση. – Οι ψυχολόγοι αναφέρονται συνήθως σε αυτό με τον όρο «πόλωση επιβεβαίωσης». Εμείς, ως ανθρώπινα όντα, τείνουμε να αναζητάμε πληροφορίες που επιβεβαιώνουν και υποστηρίζουν τις πεποιθήσεις μας, και έχουμε την τάση να παραβλέπουμε τις πληροφορίες που δεν το κάνουν. Είμαστε επιλεκτικοί στα στοιχεία που επιλέγουμε να συλλέξουμε έτσι ώστε να να μην πρέπει να αμφισβητήσουμε τον τρόπο σκέψης μας, επειδή αυτό είναι το ευκολότερο. Αυτή η καταστροφική παγίδα σκέψης είναι πολύ συχνή και μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην παραγωγικότητα μας όταν λαμβάνουμε μεγάλες αποφάσεις που βασίζονται σε ψευδείς πληροφορίες.

7. Αισιοδοξία αρχάριων. – Η αισιοδοξία του αρχάριου είναι η ανθρώπινη τάση να υποτιμάμε τον χρόνο που χρειάζεται για να ολοκληρωθεί ένα άγνωστο έργο. Συμβαίνει λόγω έλλειψης σχεδιασμού και έρευνας από κάποιον που είναι ενθουσιασμένος για να κάνει κάτι που δεν έχει κάνει ποτέ πριν. Με άλλα λόγια, όταν μας ανατίθεται μια νέα εργασία για την οποία είμαστε αγχωμένοι, αντί να αντί να καθυστερήσουμε το ξεκίνημα για να αξιολογήσουμε με ακρίβεια το επίπεδο δυσκολίας και τους πόρους που απαιτούνται, απλά μαντεύουμε και ξεκινάμε. Έτσι, η προσδοκία μας για τον φόρτο εργασίας βασίζεται στην αισιοδοξία αντί για την εμπειρία του παρελθόντος και αξιόπιστα στοιχεία. Και όλο αυτό μας γυρίζει μπούμερανγκ λίγο αργότερα όταν βρίσκουμε τους εαυτούς μας «πνιγμένους» στην δουλεία για την οποία ήμασταν απροετοίμαστοι.

8. Επαναστατώντας απλά για να αποδείξουμε την προσωπική ελευθερία. – Αν και είναι πιο κοινό στα παιδιά, αυτή η πλάνη σκέψης μπορεί να επηρεάσει άτομα κάθε ηλικίας. Είναι βασικά η επιθυμία ενός ατόμου να κάνει κάτι που του έχουν πει να μην κάνει, από φόβο μήπως του στερηθεί η ελευθερία της επιλογής. Αυτό το άτομο μπορεί να μην θέλει καν να κάνει αυτό για το οποίο επαναστατεί, ωστόσο, απλά το γεγονός ότι υποτίθεται ότι δεν πρέπει να το κάνει τον παρακινεί να το κάνει έτσι και αλλιώς.

9. Κρίνοντας τις ικανότητες κάποιου με βάση μόνο την εμφάνιση του. – Αυτό συμβαίνει χιλιάδες φορές την ημέρα σε όλο τον κόσμο, όταν ένα άτομο υποθέτει κάτι σχετικά με κάποιον άλλο βασιζόμενο στην εμφάνιση του και μόνο. Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να δει έναν ψηλό, καλλωπισμένο άνθρωπο, γύρω στα πενήντα, που φοράει κοστούμι και αμέσως υποθέτει ότι είναι επιτυχημένος και αξιόπιστος, ακόμα και αν δεν υπάρχει ούτε ένα στοιχείο να υποστηρίζει αυτή την υπόθεση. Συμπέρασμα: Δεν μπορείς να κρίνεις ένα βιβλίο από το εξώφυλλο του.

10. Προσπαθώντας να μειώσεις τις απώλειες, κυνηγώντας μια προηγούμενη αποτυχία. – Μερικές φορές αυτός είναι ένας λάθος τρόπος σκέψης που μας δίνει κίνητρο να συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε μια προηγούμενη ανεπιτυχή προσπάθεια. Δικαιολογούμε την απόφαση μας να συνεχίζουμε το ίδιο πράγμα, παρά τα νέα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι το κόστος του να συνεχίσουμε να το κάνουμε είναι μεγαλύτερο από το αναμενόμενο όφελος. Το λογικό πράγμα θα ήταν να αλλάξουμε πορεία δράσης. Ωστόσο, λόγω της προσπάθειας που έχουμε ήδη καταβάλλει, αισθανόμαστε δεσμευμένοι στην προσπάθεια μας, έτσι επενδύουμε ακόμα περισσότερο χρόνο, χρήμα και ενέργεια σε αυτό, με την ελπίδα ότι οι πρόσθετες προσπάθειες μας θα ανατρέψουν το αποτέλεσμα. Αλλά ποτέ δεν θα το κάνουν.

Αν μπορείς να σχετιστείς με κάποιους από αυτούς τους καταστροφικούς τρόπους σκέψης και ενδιαφέρεσαι να μάθεις περισσότερα για αυτό, ρίξε μια ματιά στα παρακάτω βιβλία. Και τα τρία είναι εξίσου ενδιαφέροντα:

Predictably Irrational

Sway: The Irresistible Pull of Irrational Behavior

How We Decide

dailyarticle.gr