ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Η (αρχαία) Ολυμπιακή γιορτή αρχίζει…

Τρίτη ημέρα Σκιροφοριώνος του μηνός λήγοντος, Ολυμπιάς έκτη και ενενηκοστή. Βρισκόμαστε στο 396 π.Χ. στην εποχή της 96^ης Ολυμπιάδας, τρία χρόνια μετά τη δίκη και την καταδίκη σε θάνατο τουΣωκράτη (το 399 π.Χ.) και έντεκα χρόνια πριν από τη γέννηση του Αριστοτέλη (το 385 π.Χ.).

Είναι 11 Ιουλίου, λίγο πριν από την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων στην ιερή και απρόσβλητη χώρα της Ολυμπίας…

H επίσημη πομπή έχει ήδη ξεκινήσει από την Ήλιδα με επικεφαλής τους ελλανοδίκες και τους άλλους αξιωματούχους, που ακολούθησαν την Ιερά Οδό, το δρόμο εκείνο που ένωνε την Ήλιδα με το Ιερό της Ολυμπίας. Έκαναν θυσία και καθαρτήρια τελετή στην πηγή Πιέρα για να τους βοηθήσουν οι θεοί στο δύσκολο έργο τους. Όσοι πήραν μέρος στην πομπή διανυκτέρευσαν κοντά στους Λετρίνους, για να ξεκινήσουν το άλλο πρωί, ενώ ήταν χαράματα ακόμα, βαδίζοντας πανηγυρικά προς την κοιλάδα της Ολυμπίας.

Από τα πέρατα του ελληνικού κόσμου φτάνουν θεατές για να προσφέρουν θυσίες στους θεούς και στους ήρωες και να παρακολουθήσουν τους αγώνες της Ολυμπίας. Ξεκινούν από τις άκρες του γνωστού κόσμου, από τον Κιμμέριο Βόσπορο και την Κυρήνη, από τη Μεγάλη Ελλάδα και τις μικρασιατικές πόλεις, για να χαρούν το λαμπρότερο θέαμα της αρχαιότητας.

Οι πιο φτωχοί με τα πόδια, οι πλουσιότεροι έφιπποι ή με άμαξες, ποιητές, φιλόσοφοι, πολιτικοί, τύραννοι, αλλά και απλοί πολίτες και χωρικοί, όλοι συγκεντρώνονται στην κοιλάδα του Αλφειού.

Είναι η ευκαιρία της ζωής τους για να δουν από κοντά ένα θαύμα της ανθρώπινης δημιουργίας, το άγαλμα του Διός στην Ολυμπία. Είναι επίσης μια μοναδική ευκαιρία για ανάδειξη του έργου των ποιητών, για μετάδοση των φιλοσοφικών ιδεών, για τιμές στους στρατηγούς και τους πολιτικούς. Είναι τέλος ευκαιρία για επικοινωνία και ανταλλαγή ιδεών, κάτι που απλόχερα κάνουν οι Έλληνες σε αντίθεση με τους κρυψίνοες Αιγύπτιους. Ανάμεσα στις επιδείξεις που γίνονταν κατά καιρούς στην Ολυμπία ξεχώρισε εκείνη του Ηροδότου, ο οποίος πρώτος διάβασε την ιστορία του στον οπισθόδομο του ναού του Διός. Οι συγγραφείς της αρχαιότητας παραδίδουν ότι μεταξύ του ακροατηρίου του ήταν και ο νεαρός τότε Θουκυδίδης.

Όλοι έχουν το δικαίωμα να παρακολουθήσουν τους αγώνες. Όλοι, ακόμα και οι βάρβαροι και οι δούλοι. Όλοι, εκτός από τις παντρεμένες γυναίκες…

3000 π.Χ.

Στην Αίγυπτο κατά την τρίτη χιλιετία π.Χ. και περισσότερο στη δεύτερη, ήταν γνωστά πολλά αθλητικά παιχνίδια. Σε παραστάσεις τοιχογραφιών και αναγλύφων βλέπουμε άντρες να παλεύουν ή να σηκώνουν βάρη, παράλληλα με άλλες ασκήσεις, με σφαίρες, με ραβδιά και μαχαίρια στην ξηρά ή στον Νείλο σε βάρκες, που μόνο σαν παιχνίδια θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν.

Έτσι διασκέδαζαν οι κατώτερες αλλά κι οι ανώτερες τάξεις, ακόμη κι ο ίδιος ο Φαραώ, του οποίου συχνά εκθειάζονται οι υπερφυσικές ικανότητες στο τόξο, στην ιππασία ή στην πλοήγηση. Όλα αυτά όμως, όπως και τα ανάλογα αθλητικά παιχνίδια στην Ανατολή, δεν έχουν τίποτε ουσιαστικά κοινό με τους ελληνικούς αγώνες, πέρα από τη φυσική έφεση για άσκηση ενός γερού νεανικού σώματος. Μοναδικός στόχος αυτών των επιδείξεων ήταν η διασκέδαση ενός φιλοθεάμονος κοινού και όχι η εξυπηρέτηση κάποιου ιδανικού, αναλόγου με τη μεταγενέστερη ελληνική ολυμπιακή ιδέα.

2000 π.Χ.

Στην Κρήτη, στο πλαίσιο του υψηλού πολιτιστικού επιπέδου που έφτασε το νησί στο πρώτο μισό της δεύτερης χιλιετίας π.Χ. εγγράφονται και οι αθλητικές εκδηλώσεις: όχι μόνο η απλή άσκηση του σώματος για να σχηματιστούν λυγερά κορμιά με λεπτή μέση, αλλά και διάφορες περίπλοκες ασκήσεις που προϋποθέτουν μακριά τεχνική εξάσκηση. Όπως και σε άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις έτσι και στο θέμα του αθλητισμού η Κρήτη βρίσκεται στο μεταίχμιο ανάμεσα στους ανατολικούς λαούς και στην Αίγυπτο από τη μια πλευρά, και στην μυκηναϊκή Ελλάδα από την άλλη.

Στην Κρήτη συναντάμε τις πρώτες ενδείξεις του μετέπειτα αθλητικού πνεύματος. Εκεί τα παιχνίδια που ξέρουμε από την Αίγυπτο και την Ανατολή εξελίσσονται αργά σε διακριβωμένα με κανόνες αθλήματα, που εκτός από την επίδειξη δεξιότητας σχετίζονται και με θρησκευτικές εκδηλώσεις. Παιγνίδια, γυμνάσματα και αθλήματα που είναι γνωστά στην Κρήτη είναι το κυβίστημα, τα ταυροκαθάψια, η πυγμή και η πάλη.

1500 π.Χ.

Στον Μυκηναϊκό πολιτισμό η εξέλιξη των αθλημάτων γίνεται γοργότερη. Τα αθλήματα στίβου κυριαρχούν, η τεχνική τους βελτιώνεται και νέα αθλήματα, πραγματικά αγωνίσματα πια, όπως ο δρόμος και η αρματοδρομία, παρουσιάζονται. Η εξέλιξη αυτή είναι συνάρτηση του γενικότερου χαρακτήρα της κοινωνίας, που έχει εντονότερη πολεμική χροιά. Οι αγώνες στίβου, όπως άλλωστε και το κυβίστημα και τα ταυροκαθάψια περνούν από την Κρήτη και στη Μυκηναϊκή Ελλάδα. Αντίθετα όμως με την Κρήτη, οι μαρτυρίες που έχουμε από τις περιορισμένες και συχνά συνοπτικές μυκηναϊκές παραστάσεις δεν είναι πολλές. Τα αγωνίσματα στίβου δεν διαφοροποιούνται στη μυκηναϊκή Ελλάδα και φαίνεται πως εκτελούνται όπως και στην Κρήτη. Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί πως οι αγώνες στίβου, η πάλη και η πυγμή, κατέκτησαν ολόκληρο τον μυκηναϊκό κόσμο. Μυκηναίοι άποικοι μετέφεραν τα αγωνίσματα αυτά στην Κύπρο, όπου και συναντιούνται στην αγγειογραφία του 13^ουαιώνα π.Χ.

Οι Μυκηναίοι δεν είναι μόνο οι εμπνευστές του αγώνα δρόμου, αλλά κι ενός ακόμη αγωνίσματος της αρματοδρομίας. Υπάρχουν ενδείξεις ότι το άρμα δεν χρησιμοποιήθηκε στη Μυκηναϊκή Ελλάδα μόνο στον πόλεμο ή στο κυνήγι, αλλά ακόμα και στην τέλεση αγώνων. Παραστάσεις αρματοδρομιών φαίνεται πως αποδίδουν ήδη μερικές ανάγλυφες επιτύμβιες στήλες από τις Μυκήνες χρονολογημένες στα μέσα στου 16^ου αιώνα π.Χ., κι ακόμη μια σειρά αγγείων του 14^ου και του 13^ου αιώνα π.Χ. από την ηπειρωτική Ελλάδα τα νησιά και την Κύπρο.

1100 π.Χ.

Ο αθλητισμός και η αντίληψη για την άθληση επηρεάστηκαν από τις γενικές ανακατατάξεις στον ελλαδικό χώρο που οφείλονται στις μετακινήσεις των ελληνικών φύλων τον 11^ο αιώνα π.Χ., δηλαδή στη λεγόμενη “κάθοδο των Δωριέων”. Η παράδοση όμως που είχε εδραιωθεί στα μυκηναϊκά χρόνια όχι μόνο δεν χάθηκε αλλά συνεχίσθηκε, εξελίχθηκε και συμπληρώθηκε στους αιώνες που μεσολάβησαν από το τέλος των μυκηναϊκών χρόνων ως τα υστερογεωμετρικά χρόνια, εποχή των ομηρικών επών. Για αυτούς όμως τους αιώνες οι πληροφορίες μας είναι ελάχιστες και έμμεσες.
Τη συνέχιση και επιβίωση της μυκηναϊκής παραδόσεως ανιχνεύουμε κυρίως στην Ιλιάδα και στην Οδύσσεια -καθώς τα δύο έπη πολλές φορές απηχούν καταστάσεις και συνθήκες παλαιοτέρων εποχών- και στις παραστάσεις γεωμετρικών αγγείων. Άφθονα και συγκεκριμένα πια στοιχεία καθώς και λεπτομέρειες αγώνων έχουμε μόνο για την ομηρική κοινωνία.

1000 π.Χ.

Με τον Όμηρο και τον Ησίοδο ερχόμαστε σε επαφή με μια κοινωνία που ο αθλητισμός έχει εισδύσει σε όλες τις εκδηλώσεις της ζωής, δημόσιας και καθημερινής. Η αγάπη για την άθληση κυριαρχεί παντού: νέοι άνθρωποι χαίρονται την έντονη σωματική προσπάθεια, τρανοί αρχηγοί και ήρωες αγωνίζονται να έρθουν πρώτοι ενώ γύρω ένα πλήθος -λαός ή στρατός- δονείται από ενθουσιασμό παρακολουθώντας τις επιδόσεις τους. Με λίγα λόγια βρισκόμαστε μπροστά σε μια κοινωνία που, παράλληλα με τα ηρωικά της ιδανικά, χαρακτηρίζεται και από ένα γνήσιο αθλητικό πνεύμα.

Η έφεση για την άθληση είναι διάχυτη και στην Ιλιάδα και στην Οδύσσεια. Την συναντάμε στις περιγραφές των αγώνων που έγιναν για να τιμηθεί ο νεκρός Πάτροκλος -τα άθλα επί Πατρόκλω- στους αγώνες που οργάνωσαν οι Φαίακες για να διασκεδάσουν τη θλίψη του Οδυσσέα και σποραδικά σε μερικές άλλες περιπτώσεις. Όλοι οι ομηρικοί ήρωες λαχταρούν να διακριθούν στους αγώνες: κάθε ήρωας είναι και ένας αθλητής που προσπαθεί να ξεπεράσει τους άλλους.

868 π.Χ.

Το πρώτο ιστορικό γεγονός το οποίο αφορά στην Ολυμπία είναι η συναφθείσα σύμβαση μεταξύ του Ηρακλείδου Ιφίτου, ηγεμόνα της Ήλιδας, του επίσης Ηρακλείδου Λυκούργου της Σπάρτης και του Κλεοσθένους της Πίσης. Με την σύμβαση αυτή η Ήλιδα αναγνωρίζεται ως ιερή και απρόσβλητη χώρα και θεσπίζεται η εκεχειρία κατά την ιερομηνία, κατά τον χρόνο δηλαδή της τελέσεως των αγώνων.

Η σύμβαση αυτή περί εκεχειρίας χαράχθηκε κυκληδόν πάνω σε ένα χάλκινο δίσκο και, κατά τον Παυσανία, σωζόταν ακόμη μέχρι των ημερών του (200 μ.Χ.) στο Ηραίο της Ολυμπίας.

Την ιστορικότητα του δίσκου βεβαιώνει και ο Αριστοτέλης).

800 π.Χ.

Η αρχαιότερη ελληνική επιγραφή που έχει σωθεί χαραγμένη επάνω σε ένα μικρό γεωμετρικό αγγείο του 8^ου αιώνα π.Χ. είναι η ακόλουθη:

“ΗΟΣ ΝΥΝ ΟΡΧΕΣΤΟΝ ΠΑΝΤΟΝ ΑΤΑΛΟΤΑΤΑ ΠΑΙΖΕ ΤΟΤΟ [ΔΕΚΑΝ ΜΙΝ]“
Ος νυν ορχεστών πάντων αταλώτατα παίζει, τούτου [...]
“όποιος από τους χορευτές όλους χορεύει πιο ανάλαφρα, αυτός να το πάρει (το αγγείο)”.

Η επιγραφή είναι χαραγμένη πάνω σε ένα αγγείο (οινοχόη) που βρέθηκε στο Δίπυλο του Κεραμεικού κι έχει γραφή “κύκλω επί τα λαιά” (κυκλικώς από τα δεξιά προς τα αριστερά) σε προευκλείδειο αλφάβητο. Στο αλφάβητο αυτό, που χρησιμοποιήθηκε στην Αθήνα ως το 402 π.Χ. δεν δήλωναν με ξεχωριστά γράμματα τα η, ω και ου, ενώ η δασεία ήταν ξεχωριστό γράμμα, το Η.

Πως το μικρό αυτό αγγείο δόθηκε, ίσως μαζί με άλλα, βραβείο σε αγώνα χορού είναι πολύ πιθανό. Βέβαιο πάντως είναι πως το επίγραμμα επαινεί και θαυμάζει ένα χορευτή που ξεχωρίζει από όλους. Σύντομα, φαίνεται, η γνώση της γραφής απλώνεται στον ελληνικό κόσμο και δεν είναι συμπτωματικό πως τα πρώτα δείγματα ασκήσεων γραφής του αλφαβήτου από μαθητές, σύμφωνα με υποδείγματα δασκάλου, τα βρήκαμε πάλι στην Αττική και συγκεκριμένα στον Υμηττό.

776 π.Χ.

Ήδη από την αυγή της ιστορίας, μετά το 776 π.Χ., έτος της πρώτης Ολυμπιάδας, το Ιερό της Ολυμπίας είναι κιόλας πανελλήνιο και το κύρος του απλώνεται γοργά σε Ανατολή και Δύση.

Οι νόμοι και οι κανονισμοί του γίνονται από την πρώιμη αρχαϊκή εποχή πανελλήνια αποδεκτοί και παραμένουν σεβαστοί σε όλη την αρχαιότητα από άτομα και κράτη, ακόμα και από τα ισχυρότερα του αρχαίου κόσμου.

700 π.Χ.

Το κύρος και η ισχύς της Ήλιδας παρουσιάζεται πολύ εξασθενημένο κατά το μεγαλύτερο μέρος του 7^ου π.Χ. αιώνα. Ύστερα από αλλεπάλληλες ατυχείς συγκρούσεις με τους γείτονές της, προς τον Βορρά τους Δυμαίους και προς τον Νότο τους Πισάτες, χάνει η Ήλιδα αρκετά εδάφη που είχε κατακτήσει στους προηγούμενους αιώνες.

Η κηδεμονία του Ιερού περιέρχεται τότε (κατά τον Στράβωνα στην 26^η Ολυμπιάδα, δηλαδή στα 676 π.Χ.) και πάλι στους Πισάτες που με την αρχηγία δραστήριων βασιλέων (Παντολέων – Δαμοφών) και με την υποστήριξη του Φείδωνα του τυράννου τους Άργους, των Αρκάδων και των Μεσσηνίων, κυριαρχούν στη Ηλεία και στο Ιερό της Ολυμπίας.

Ίσως τότε, κάτω από την επίδραση του Άργους προβάλλεται η λατρεία της Ήρας στην Άλτη και αποκτά η θεά το ναό της, τον αρχαιότερο στο Ιερό.

600 π.Χ.

Κατά τις αρχές του 6^ου π.Χ. αιώνα η Ήλιδα ανασυγκροτεί τις δυνάμεις της και προβαίνει σε ευρύτερες πολιτειακές και πολιτικές μεταβολές. Το αυστηρά ολιγαρχικό καθεστώς, αφού παραμέρισε βαθμιαία, ήδη από τον 9^ο αιώνα π.Χ., τη μοναρχία, γίνεται τώρα μετριοπαθέστερο και μεγαλώνει τον αριθμό των μελών του.

Το αξίωμα του Ελλανοδίκη δεν είναι πια κληρονομικό αλλά αιρετό, ανάμεσα σε όλους τους πολίτες της Ήλιδας.

570 π.Χ.

Με ανανεωμένες τις δυνάμεις της η Ήλιδα και με σύμμαχο τη Σπάρτη καταβάλλει οριστικά την Πίσα και αναλαμβάνει και πάλι την κηδεμονία του Ιερού, την οποία από τότε διατήρησε ως το τέλος των Αγώνων.

Ποιός είπε ότι η εκεχειρία των αγώνων ήταν απαραβίαστη όσον αφορά στο έδαφος που τελούνταν οι ίδιοι οι Ολυμπιακοί αγώνες; Οι περιπέτειες συνεχίζονται…

500 π.Χ.

Η πιο ευτυχισμένη, πιο ήρεμη και πλουσιότερη σε πνευματικές επιτεύξεις περίοδος του Ιερού και ολόκληρης της Ηλείας αρχίζει από το 570 π.Χ. και συνεχίζεται και κατά το μεγαλύτερο μέρος του 5^ου π.Χ. αιώνα.

Στην περίοδο αυτή, όταν όλες οι Ελληνικές πόλεις δοκιμάζονταν από διαμάχες, εμφυλίους πολέμους και αναστατώσεις, οι Ήλειοι, με την προστασία του Δία και της ιερής εκεχειρίας, ζούσαν σε ευημερία και γαλήνη ως το τέλος του 5^ου αιώνα π.Χ. Ακόμα και τα δραματικά γεγονότα των Περσικών πολέμων ελάχιστα άγγιξαν την ζωή τους.

425 π.Χ.

Από το τελευταίο τέταρτο του 5^ου αιώνα π.Χ. συντελείται βαθύτατη μεταβολή στη ζωή της χώρας. Οι Ηλείοι παύουν να μένουν ουδέτεροι στις διαμάχες των άλλων ελληνικών πόλεων. Ενεργοί σύμαχοι άλλοτε της Σπάρτης, άλλοτε της Αθήνας και άλλοτε άλλων πόλεων συμμερίζονται και τις συνέπειες των συγκρούσεων των συμμάχων τους.

Εχθρικοί στρατοί εισβάλλουν από τότε συχνά στην ηλειακή χώρα, την λεηλατούν και φτάνουν ως το Ιερό της Ολυμπίας. Κακοδαιμονία και συμφορές δεν είναι τώρα σπάνια φαινόμενα.

364 π.Χ.

Οι Αρκάδες προσπαθούν να ανασυστήσουν το κράτος των Πισατών. Καταλαμβάνουν μάλιστα το Ιερό και οργανώνουν με τους Πισάτες τους αγώνες που συνέπεσαν με τη χρονιά αυτή. Σε λίγο όμως αποσύρονται και η κηδεμονία του Ιερού ξαναγυρίζει στους Ηλείους.

Η Ολυμπιάδα αυτής της χρονιάς χαρακτηρίστηκε σαν να μην έγινε και πήρε, όπως και μερικές ανάλογες το όνομα “ανολυμπιάς”.

338 π.Χ.

Η πολιτική εκμετάλλευση των Αγώνων φτάνει στο αποκορύφωμά της όταν ο Φίλιππος ο Β’ και ο Αλέξανδρος στήνουν το οικογενειακό τους μνημείο, το Φιλίππειο, μέσα στον ιερό χώρο μετά τη μάχη της Χαιρώνειας.

Την ίδια τακτική εφάρμοσαν και οι διάδοχοι του Μ. Αλεξάνδρου, που θέλησαν να ενισχύσουν τη θέση τους στον Ελληνικό κόσμο με πλούσιες χρηματικές χορηγίες και αναθήματα στο ιερό.

146 π.Χ.

Οι Ρωμαίοι εμφανίζονται στην Ολυμπία σαν ελευθερωτές και ειρηνευτές του σπαρασσόμενου ελληνικού κόσμου και για πειστικότερη μάλιστα δικαιολόγηση της ανάμιξής τους στα ελληνικά πράγματα ζητούν και παίρνουν την άδεια να συμμετάσχουν στους αγώνες της Ολυμπίας, αφού προηγουμένως όμως με κατάλληλη προσαρμογή και ερμηνεία των σχετικών ελληνικών μύθων μπόρεσαν να αποδείξουν πως και αυτοί είναι ελληνικής καταγωγής και άρα Έλληνες…

Από το 146 π.Χ., οπότε η κυρίως Ελλάδα υποτάσσεται στο ρωμαϊκό κράτος, χάνει και το κράτος της Ήλιδας οριστικά την ανεξαρτησία του και γίνεται τμήμα της ρωμαϊκής επαρχείας της Αχαΐας. Το Ιερό απολαμβάνει κατά καιρούς τιμές και εύνοιες από μέρους πολλών Ρωμαίων αξιωματούχων και αυτοκρατόρων, από την παλιά όμως ακτινοβολία του δεν μένει πια παρά ένας μακρινός αντίλαλος.

1 π.Χ. – 1 μ.Χ.

Οι αγώνες της Ολυμπίας συνεχίζονται για αιώνες. Ήδη από την Ελληνιστική εποχή και πολύ πριν τη ρωμαϊκή κατάκτηση της Ελλάδας έχουν βέβαια χάσει πολύ από το θρησκευτικό τους υπόβαθρο, συντελούν όμως στην ανάπτυξη μιας νέας ιδέας, της ιδέας της ευρύτερης πανανθρώπινης κοινωνίας, που μιλεί, σκέπτεται και ζει κατά ελληνικό τρόπο.

Ίσως αυτή να ήταν η τότε ελληνική πρόταση για παγκοσμιοποίηση…

200 μ.Χ.

Την εθνική ενότητα του ελληνισμού αντικαθιστά τώρα η ελληνιστική “κοινή”. Αυτή αγκαλιάζει όλους τους τομείς, τη γλώσσα, την τέχνη, τη φιλοσοφία, τις επιστήμες. Η υπερεθνική αυτή ατμόσφαιρα, μαζί με τη διεθνοποίηση των αγώνων, γενικεύεται στον 2^ο αιώνα μ.Χ., όταν οι αυτοκράτορες Σεβήροι παραχωρούν το δικαίωμα του Ρωμαίου πολίτη σε όλους τους κατοίκους της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Από τότε αναφέρονται πολυάριθμοι ολυμπιονίκες με ξενικά ονόματα: Αιγύπτιοι Λύκιοι, Λυδοί, Φοίνικες κ.ά. Αυτός ακριβώς ο υπερεθνικός χαρακτήρας της αγωνιστικής επιζεί στις σύγχρονες ολυμπιάδες που με πρωτοβουλία του Βαρώνου P. de Coubertin ύστερα από διακοπή δεκαπέντε αιώνων οργανώθηκαν και πάλι από το ελεύθερο ελληνικό κράτος, στην Αθήνα, το 1896 μ.Χ.

393 μ.Χ.

Το τέλος του Ιερού έρχεται στα 393 μ.Χ. όταν με το διάταγμα του Θεοδοσίου του Α’ απαγορεύεται η λειτουργία των ειδωλολατρικών ιερών. Τότε απαγορεύθηκε ουσιαστικά και η τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων.

426 μ.Χ.

Με διάταγμα του Θεοδοσίου του Β’ γίνεται η καταστροφή των μνημείων της Άλτης. Το μένος της καταστροφής συμπληρώθηκε με δύο ισχυρότατους σεισμούς, στα 522 και 551 μ.Χ.

500-600 μ.Χ.

Εγκαθίσταται στη Ολυμπία μικρός οικισμός χριστιανών και το εργαστήριο του Φειδία, το μόνο κτίριο που έστεκε ακόμα όρθιο, διαμορφώνεται σε χριστιανική βασιλική.

1829 μ.Χ.

Γίνονται οι πρώτες έρευνες για την αποκάλυψη των μνημείων της Ολυμπίας από την γαλλική αποστολή Expedition de Moree.

1875 μ.Χ.

Αρχή των συστηματικών ανασκαφών στο Ιερό από το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, το οποίο και συνεχίζει τις ανασκαφές στον χώρο της Ολυμπίας από τότε ως τα σήμερα…

Πηγή

technova.gr