ΤΙ ΕΙΔΟΥΣ ΑΡΤΟΝ ΕΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΕΝ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΜΥΣΤΙΚΟ ΔΕΙΠΝΟ;

Οι τέσσερις Ευαγγελισταί εξιστορούν τον Μυστικό Δείπνο του Ιησού Χριστού, καθώς επίσης και ο Απόστολος Παύλος (Α’ Κορ. ια’ 23-25). Οι τρείς Ευαγγελισταί αναφερόμενοι εις τα είδη του Δείπνου ομιλούν περί άρτου, ο δέ Ευαγγελιστής Ιωάννης (ιγ’ 21-26) ομιλεί περί ψωμίου. Οι πληροφορίες αυτές φανερώνουν ότι πρόκειται περί ενζύμου άρτου, όχι περί άζυμου, δεδομένου ότι οπουδήποτε η Καινή Διαθήκη ομιλεί περί άρτου ή ψωμιού εννοεί ένζυμον άρτον, όχι άζυμον στόν οποίον δέν αλλάζει χαρακτηρισμόν – τόν ονομάζει άζυμον ή άζυμα.

 Πολλές διχογνωμίες διατυπώθηκαν στά χριστιανικά χρόνια περί του είδους τού άρτου που εχρησιμοποίησεν ο Ιησούς κατά τόν Μυστικό Δείπνο, προκειμένου να γίνεται με τον ίδιο άρτο και ο αναμνηστικός Δείπνος –ή Αγία Κοινωνία – Θεία Ευχαριστία. Μπερδεύεται ή αλήθεια από τό γεγονός ότι οι τρείς Συνοπτικοί Ευαγγελισταί αναφερόμενοι στήν ημέρα τού Μυστικού Δείπνου τήν ονομάζουν «πρώτη τών αζύμων», ο δέ Ευαγγελιστής Ιωάννης λέγει: «πρό της εορτής τού Πάσχα». 

Εάν λοιπόν ο Χριστός έκαμε τό Πάσχα Του την πρώτη ημέρα τών αζύμων, σημαίνει, ότι χρησιμοποίησε άζυμον άρτον, διότι από τήν ημέρα αυτή επετρέπετο να χρησιμοποιηθούν τα άζυμα. Η εορτή των αζύμων με το Πάσχα συμπίπτουν πάντοτε τήν ίδια ημέρα – εορτάζονται μαζί, διότι και οι δύο εορτές εθεωρούντο ως μία, όπως λέγει και ο Ευαγγελιστής Λουκάς: κβ’ 1, εκτός του ότι η εορτή των αζύμων παρατείνεται επί επτά ημέρες, ενώ η εορτή του Πάσχα είναι μιά μόνο ημέρα. 

Αλλά γιατί ο Ιωάννης σημειώνει ότι ο Μυστικός Δείπνος έγινε πρό τής εορτής του Πάσχα, ενώ οι άλλοι τρείς Ευαγγελισταί, «τη πρώτη των αζύμων»; Η έρευνά μας θα διαφωτίσει το θέμα και θα διαλύσει την απορία.

Από τα εξιστορούμενα του Ευαγγελιστού Ιωάννου, που λέγει ότι κατά την δίκη του Ιησού οι υπηρέτες που μετέφεραν τον Ιησού από τον Άννα στον Καϊάφα, «ούκ εισήλθον εις το Πραιτώριον (κυβερνείον), ίνα μη μιανθώσιν, αλλ’ ίνα φάγωσι το Πάσχα» (Ιωάννης: ιη’ 28), φαίνεται, ότι«η πρώτη των αζύμων» αναφέρεται στην εσπέρα της παραμονής του Εβραϊκού Πάσχα. Τότε, κατά την συνήθεια των Ιουδαίων, άρχιζαν οι προετοιμασίες προς εκκαθάρισιν παντός ενζύμου, χωρίς όμως και να τίθενται εν χρήσει τά άζυμα, δια τούτω δέ η πρώτη αύτη, Πέμπτη της εβδομάδος, εκκαλείτο πρώτη των αζύμων».

Απ’ όλα τα εξιστορούμενα των Ευαγγελιστών καταλήγομε στο συμπέρασμα ότι τό Πάσχα τότε ήταν την Παρασκευή, αλλά το μετέθεσαν τό Σάββατον. «Περί δε του Σαββάτου, καθ’ ο θα ήρχιζε το Πάσχα λέγει ο Ιωάννης, «Ην γαρ μεγάλη η ημέρα εκείνη του Σαββάτου» (κεφ. ιθ’ 13), ότι δηλαδή το Σάββατον εκείνο δέν ήτο κοινόν, αλλά Σάββατον, καθ’ ο συνέπεσεν η μεγάλη εορτή του Εβραϊκού Πάσχα».

Ο Ιησούς όμως δεν συμμορφώθηκε με την μετάθεση της εορτής. Κατόπιν αυτών οδηγούμεθα στο συμπέρασμα ότι το Πάσχα Του ο Κύριος το έκανε μιά ημέρα πρίν -24 ώρες πρό της εορτής του Νομικού Εβραϊκού Πάσχα. Κατά συνέπειαν δέν χρησιμοποίησε άζυμα, αλλά ένζυμον κανονικόν άρτον, δεδομένου ότι, πρό της κανονικής ενάρξεως του Πάσχα τα άζυμα ήταν απαγορευμένα, δέν επετρέπετο να χρησιμοποιηθούν από κανένα.

Είναι λοιπόν, πολλή εσφαλμένη η γνώμη εκείνων που επιμένουν ότι πρέπει να χρησιμοποιείται άζυμος άρτος κατά την Τελετή της Θείας Ευχαριστίας, διότι δήθεν και ο Ιησούς αυτόν μεταχειρίσθηκε.

Η αρχαία Πράξη της Εκκλησίας δέν προσφέρει καμιά απολύτως πληροφορία.

Ξεκινώντας από τον Μυστικό Δείπνο, όπως εξιστορήσαμε τα πράγματα, βλέπομεν ότι ο Κύριος χρησιμοποίησε άρτον–ψωμίον. Αυτό μας βεβαιώνουν και οι τέσσερεις Ευαγγελισταί.

Προχωρώντας στην πρώτη γενεά των πιστών, την Αποστολική Εκκλησία, βλέπομεν τον Απόστολο Παύλο να ομιλεί περί κοινού άρτου, όχι περί αζύμου:«Τον άρτον ον κλώμεν, ουχί κοινωνία του σώματος του Χριστού εστίν; Ότι εις άρτος (...) εκ του ενός άρτου» κ.λ.π. Και επιβεβαιώνοντας περί του άρτου του Μυστικού Δείπνου λέγει, «ότι ο Κύριος Ιησούς εν τη νυκτί η παρεδίδετο έλαβεν άρτον (...) Α’ Κορ. ι’ 16-17, ια’ 23-28. Περί κοινού άρτου κάνουν λόγο και οι Πράξεις των Αποστόλων κεφ. Β’ 42,46.

Σε καμμιά απολύτως περίπτωση της Καινής Διαθήκης δέν γίνεται σύσταση – λόγος πρός τούς χριστιανούς τής εποχής εκείνης να χρησιμοποιούν άζυμα στήν Τελετή τού Θείου Δείπνου. Στά μέσα του Β’ αιώνος βλέπομε επίσης τόν φιλόσοφο και απολογητή Ιουστίνο να λέγει στήν Α’ απολογία του περί τού θέματος αυτού: «Άρτος (ένζυμος) προσφέρεται και οίνος». Παράλληλα βλέπομεν ότι και η Πράξη της αρχαίας Εκκλησίας, η Ιερά Παράδοση, σιωπά –δέν υπάρχει καμμιά σχετική πληροφορία. Αντιθέτως αναφέρεται το εξής ιστορικόν: «Στις ημέρες του Πάπα Γρηγορίου του Διαλόγου (540-604) μια γυναίκα Ρωμαία ματρώνα εγέλασε, όταν την κοινώνησε ο Πάπας και ονόμασε τον Άγιον άρτον «Σώμα Χριστού». και είπε: Πώς είναι δυνατόν, το ψωμίον που εγώ η ίδια μέ τά χέρια μουεζύμωσα να ονομάζεται Σώμα Χριστού;

Στην Πράξη της Εκκλησίας υπάρχουν πολλές παρόμοιες περιπτώσεις που διαφωτίζουν το θέμα και αναφέρονται σε άρτον ή ψωμίον, ποτέ σε άζυμα. Δέν θα είμεθα σωστοί ερευνηταί σε περίπτωση που δέν λαμβάνομε υπ’ όψη την Πράξη της Αρχεγόνου Εκκλησίας.

Η Ρωμαϊκή Παπική Εκκλησία μέχρι τον 11^ο αιώνα χρησιμοποιούσε ένζυμον κανονικόν άρτον. Αλλ’ όταν μπήκε ο διάβολος μέσα της και απεφάσισε να καινοτομήσει σε όλα τα σημεία που την συνέδεαν με την Ορθόδοξη Εκκλησία εισήγαγε τον άζυμον άρτον επιμένουσα ότι αυτόν εχρησιμοποίησεν ο Κύριος. Έκτοτε χρησιμοποιεί τά άζυμα.

Προχωρούντες προς τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο (354-407) βλέπομε να λέγει: «Ο Κύριος έκαμε και περιτομή, και Σάββατα ετήρησε, και εορτές εόρτασε και άζυμα έφαγε. Αλλά εμείς δέν υποχρεούμεθα σε κανένα από αυτά (...) ούτε τα άζυμα υποχρεούμεθα να εορτάζομαι (...) «ώστε εορτάζομεν (...) εν αζύμοις ειλικρινείας και αληθείας» (PG 48, 866). 

Ερχόμενοι στην εποχή του Επιφανίου (4^ος αιών) παρατηρούμεν ότι κατέκρινε τους αιρετικούς Εβιωνίτες. επειδή χρησιμοποιούσαν άζυμα.

Ο Θεός είχε διατάξει την χρησιμοποίηση των αζύμων στους Εβραίους σε συμβολική μορφή, για να τους δώσει να καταλάβουν δύο πρό πάντων σημεία, τα εξής:

1^ον. Το άμεσον της φυγής. Δέν είχαν καιρό να περιμένουν, αλλά αμέσως να αποχωρήσουν, και,

2^ον. Να μή λάβουν απολύτως τίποτε από την Αίγυπτον, την χώρα της δουλείας, που αφορά τήν ζύμην της ειδωλολατρείας και της κακίας, τίποτε από την ζωήν τους.

Οι χριστιανοί, λοιπόν, που υποτίθεται ότι έχουν ήδη απαλλαγεί απ’ όλα αυτά τα φθοροποιά στοιχεία, οφείλουν να «εορτάζουν εν αζύμοις ειλικρινείας και αληθείας».

Άζυμα χρησιμοποιούν σήμερα οι Ρωμαιο-Καθολικοί, οι Λουθηρανοί, οι λεγόμενοι Μάρτυρες του Ιεχωβά, οι Πεντηκοστιανοί και ορισμένες Ευαγγελικές Εκκλησίες.

Η ευχή μας είναι να προσέξουν τό θέμα, διότι ενώ όλοι τους λένε: «Ότι λέγει η Γραφή»  βλέπομεν ότι στην προκειμένη περίπτωση απέχουν πολύ από την αλήθεια της Αγίας Γραφής.

Από το Περιοδικό «ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΙ ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ» του Στυλιανού Χαραλαμπάκη,

ΑΠΡΙΛΙΟΣ – ΙΟΥΝΙΟΣ 1989, αρ. Τεύχους 63.

πηγή