Ώστε υπήρχαν τεχνικές της ελληνικής μεταφυσικής ανησυχίας;

Αλληγορική απεικόνιση η οποία υπαινίσσεται τις ομοιότητες της ρίζας του μανδραγόρα με το ανθρώπινο σώμα. 6ος αιώνας. Αυτοκρατορική Βιβλιοθήκη της Βιέννης.

Ώστε υπήρχαν τεχνικές της ελληνικής μεταφυσικής ανησυχίας;

Διαβάστε πως στους κλασικούς και ελληνιστικούς χρόνους, η έκσταση και η μανία σχετίζονται από τη μια με τη μεταφυσική, από την άλλη με την ψυχολογική εκφόρτιση, ή πώς η μεταφυσική εκφράζεται με τα μυστήρια που πραγματεύονται τις καταστάσεις της ψυχής, όπως πίστευαν οι αρχαίοι!.. 

ΟΤΑΝ μιλάμε για μεταφυσική (1), μιλάμε για μια θεωρία της φιλοσοφίας που ασχολείται, όπως κι όλες οι φιλοσοφικές θεωρίες, με το πρόβλημα της αρχής της ύπαρξης και των αιτίων αυτής της ύπαρξης. Η μεταφυσική (αντίθετή της η διαλεκτική) θεωρεί ότι πάνω απ’ όλα στέκονται τα δοσμένα κι οι νόμοι της φύσης κι αγνοεί τελείως τη σημασία της εμπειρίας και των ιδιαίτερων συνθηκών που προκύπτουν κάθε φορά. Η ορολογία προήρθε απ' το έργο του Αριστοτέλη "Μετά τα Φυσικά".
Περίπου στο ίδιο κλίμα κινείται και το θέμα του μεταφυσικού στοιχείου. Μεταφυσικός (2) λέγεται αυτός που ανήκει ή αναφέρεται σε ζητήματα μεταφυσικής ή αυτός που ασχολείται με τη μεταφυσική. Μεταφορικά θα λέγαμε μία λέξη: δυσνόητος

Τι λέει το περιοδικό «Αρχαιολογία»

Όποιος ανοίξει το περιοδικό «Αρχαιολογία», τεύχος 20, του Αυγούστου 1986, μεταξύ άλλων θα διαβάσει συνοπτικά τα ακόλουθα:

Ταφικό ανάγλυφο από τα Φάρσαλα της Θεσσαλίας που παρουσιάζει τη Δήμητρα και την Κόρη να κρατούν μανιτάρια. Μουσείο του Λούβρου.

Τεχνικές της ελληνικής μεταφυσικής
Γιώργος Παπαγεωργίου

Η μανία, η υπερβατικότητα του ενθουσιασμού, λέει ο Πλάτων, φέρνει τα μεγαλύτερα αγαθά. Στους κλασικούς και ελληνιστικούς χρόνους, η έκσταση και η μανία σχετίζονται από τη μια με τη μεταφυσική, από την άλλη με την ψυχολογική εκφόρτιση. Η μεταφυσική εκφράζεται με τα μυστήρια που πραγματεύονται τις καταστάσεις της ψυχής. Η ψυχολογική εκφόρτιση εκφράστηκε με τον Διονυσιασμό που έδινε έμφαση στον αισθησιασμό και τη σωματικότητα. Λύσιος, Ελευθερωτής, είναι ένα από τα επίθετα του Διόνυσου. Οι τελετές που ιδρύει ο θεός της μανίας και του κρασιού έχουν εκστασιακή φύση. Μερικά βότανα (δάτουρα, δοσκύαμος, ράμνος, στρύχνος, οσκύαμος) από μόνα τους ή ανακατεμένα στο κρασί προκαλούν παραισθησιογόνα οράματα. Άλλωστε τα Ανθεστήρια, εκστασιακή γιορτή του Διόνυσου όπου γίνεται χρήση τοξικών φυτών, σχετίζονται με οράματα νεκρών. Ο H. Jeanmaire συνδέει τον Βάκχο με την Mahâbharata και τη λατρεία του Σίβα.
Όμως ο Διόνυσος είχε και ένα σχήμα μυστικιστικό-ορφικό. Έτσι πέρασε στα Ελευσίνια και τα άλλα μυστήρια. Άλλωστε τα μυστήρια δεν είναι παρά η μορφή με την οποία πέρασε στις γαιοκτητικές κοινωνίες ο σαμανισμός. Ο Αριστέας, ο Άβαρις, ο Πυθαγόρας, ο Εμπεδοκλής, ο Επιμενίδης είχαν τη δυνατότητα να διαχωρίσουν την ψυχή από το σώμα τους, ενώ οι τρεις τελευταίοι σχετίζονταν με την πρωτόγονη ιατρική και τη βοτανική.
Δήμητρα και Περσεφόνη: είχαν οι θεές των Ελευσινίων μυστηρίων σχέση με τοξικά φυτά; Η ερυσιβώδης όλυρα, παράσιτο του σταριού, του κριθαριού και άλλων δημητριακών, είναι το σκληρώτιον του μύκητα purpurea claviceps. Ένα είδος πρωτόγονου δημητριακού ονομαζόταν αίρα. Ο Αριστοτέλης αναφέρει ότι η οπιούχα παπαρούνα, η αίρα, ο οίνος και ο μανδραγόρας είναι εξίσου μεθυστικά και υπνωτικά. Ο συγγραφέας υποστηρίζει πως τα ιερά των μυστηρίων ήταν κάποιο μίγμα ψυχοδηλωτικών βοτάνων ή μανιταριών που με την τοξικότητά τους έφερναν τον άνθρωπο στο κατώφλι του θανάτου και στον γαλήνιο κόσμο των οραμάτων. Η θεωρία των ψυχοδηλωτικών μπορεί να εξηγήσει τις ψυχικές ικανότητες των προσωκρατικών «σαμάνων φιλοσόφων». Στο Φαίδρο όπου αναλύεται το τέταρτο είδος μανίας, δηλαδή η μύηση στις τελετές, εμφανίζονται συμπτώματα τοξικών ουσιών, εφίδρωση και μεταβολή της θερμοκρασίας.
Στα ρωμαϊκά χρόνια, η θεουργία, μίγμα της ελληνικής και της ανατολίτικης μεταφυσικής, εκφράζεται κυρίως στη νεοπλατωνική σχολή. Οι τεχνικές και η ορολογία των θεουργών δεν άλλαξαν πολύ από την κλασική εποχή. Χρησιμοποιούνται ακόμη οι όροι φάσμα, είδωλο, επόπτης, εξακολουθεί να ισχύει η «σωκρατική» πίστη σε ένα δαιμονικό στοιχείο μέσα μας. Σύμβολο για τις ψυχές γίνεται ο κρατήρας, σκεύος για την ανάμειξη των φαρμάκων. Ο συγγραφέας ετυμολογεί από το «μύκης» τη βοιωτική προσωνυμία της Δήμητρας Μυκαλησσίας και τις Μυκήνες.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. μεταφυσική η· 1. (φιλοσ.) α) κλάδος τής φιλοσοφίας που ασχολείται με την κριτική έρευνα βασικών φιλοσοφικών υποθέσεων και επιχειρεί να προσδιορίσει ό,τι υπάρχει στον βαθμό που υπάρχει· β) (κατά τη μαρξιστική αντίληψη) γενική γνωστική μέθοδος, αντίθετη με τη διαλεκτική και βασισμένη σε μια απλουστευτική αντίληψη τής ανάπτυξης και τής εξέλιξης, μέθοδος η οποία αγνοεί ή υποτιμά την ιδέα τής αυτο-κίνησης και αυτο-ανάπτυξης· 3. γενική και αφηρημένη θεωρία («η μεταφυσική τής γλώσσας»)· 4. (μτφ.) καθετί το δυσνόητο και αφηρημένο. [ΕΤΥΜΟΛ. Ουσιαστικοποιημένος τ. τού θηλ. τού επιθ. μεταφυσικός*. Η λ. μαρτυρείται από το 1766 στον Ευγ. Βούλγαρι. Πολλοί έχουν υποστηρίξει ότι η λ. είναι αντιδάνεια (πρβλ. αγγλ. metaphysics)].Περιοδικό «Αρχαιολογία, Τεύχος 20, Αύγουστος 1986, Mαγεία και μαντική

2. μεταφυσικός -ή, -ό (Α μεταφυσικός, -ή, -όν)· (νεοελλ.) 1. αυτός που ανήκει ή αναφέρεται στη μεταφυσική («μεταφυσική θεωρία»)· 2. (σχετικά με πρόσ.) αυτός που ασχολείται με τη μεταφυσική· 3. (γενικά) αυτός που αναφέρεται σε ζητήματα έξω από τόν κύκλο τής αισθητηριακής εμπειρίας τού ανθρώπου· 4. (μτφ.) ο πολύ αφηρημένος ή δυσνόητος· 5. (το θηλ. ως ουσ.) η μεταφυσική· βλ. μεταφυσική· 6. (το ουδ. πληθ. ως κύριον όν.) Τα Μεταφυσικά· σύγγραμμα τού Αριστοτέλη που έχει τον τίτλο Μετά τα Φυσικά (δηλαδή έργα που ακολουθούν μετά τα Φυσικά έργα του) και στο οποίο ο Σταγειρίτης πραγματεύεται τα πρώτα αίτια και την πρώτη αρχή τών όντων και εκθέτει τις αναζητήσεις του πέρα από τα όρια τής εμπειρίας· 7. (φρ.) «μεταφυσική ζωγραφική· καλλιτεχνικό ρεύμα που εγκαινίασε με τα έργα του το 1910 στην Ιταλία ο ντε Κίρικο· || (αρχ.) (το ουδ. πληθ. ως ουσ.) (κατά τον Μέγα Βασίλειο) «τα τής φυσιολογίας ανώτερα... τα καλούμενα παρά τισι μεταφυσικά». Επίρρ. μεταφυσικώς και -ά· από την πλευρά τής μεταφυσικής ή σύμφωνα με τα διδάγματα τής μεταφυσικής. [ΕΤΥΜΟΛ. Επίθ. σχηματισμένο από τον τίτλο τού έργου τού Αριστοτέλη Μετά τα Φυσικά].

3. Περιοδικό «Αρχαιολογία,Τεύχος 20, Αύγουστος 1986, Mαγεία και μαντική.

πηγή