Τι σημαίνουν και πως βγήκαν οι φράσεις: "του μπήκαν ψύλλοι στ’ αυτιά" και "του έψησε το ψάρι στα χείλη"

Η φράση «του μπήκαν ψύλλοι στ’ αφτιά», που χρησιμοποιείται για κάποιον που άρχισε να έχει υποψίες για κάτι και η φράση «του έψησε το ψάρι στα χείλη», που λέγεται για κάποιον που ταλαιπωρήθηκε πολύ για κάποια υπόθεση ή από κάποια σχέση, έχουν τις ρίζες τους στο Βυζάντιο. Οι Βυζαντινοί κατά περιόδους έθεταν πολύ αυστηρούς κανόνες, ακόμα και στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων και για τους παραβάτες, υπήρχαν πολλές και «ευφάνταστες» τιμωρίες.

Η τιμωρία του ωτακουστή

Ο αυτοκράτορας Ιουλιανός εξοργιζόταν όταν συνελάμβανε κάποιον να κρυφακούει, δηλαδή να κατασκοπεύει ή απλά να ακούει με στόχο το κουτσομπολιό. Λέγεται ότι ήταν τόσο αυστηρός με αυτό το θέμα, που ήταν σε θέση να συγχωρήσει ακόμα και έναν προδότη, αλλά έναν ωτακουστή, ποτέ! Ο Ιουλιανός έφτασε στο σημείο να συντάξει νόμο, σύμφωνα με τον οποίο όποιος κρυφάκουγε θα έβρισκε φριχτό θάνατο. Η Σύγκλητος όμως, που έπρεπε να δώσει την έγκρισή της για τη θέσπιση του νόμου, τον θεώρησε πολύ αυστηρό και το απέρριψε.

Σύμφωνα με τα μέλη της Συγκλήτου, το να κρυφακούει κανείς ήταν μεν παράπτωμα, αλλά συνέβαινε λόγω της φυσικής ανθρώπινης περιέργειας και άρα δεν ήταν τόσο σοβαρό ώστε να τιμωρείται με θάνατο. Μάλιστα, οι Συγκλητικοί όχι μόνο δεν «πέρασαν» το νόμο του Ιουλιανού, αλλά κατάργησαν και τον υπάρχοντα, σύμφωνα με τον οποίο οι ωτακουστές τιμωρούνταν με καυτό λάδι, που το έριχναν μέσα στο αφτί. Η τιμωρία που τελικά επιβλήθηκε, στην αρχή φάνηκε αστεία στον αυτοκράτορα, αλλά όταν τέθηκε σε εφαρμογή, αποδείχτηκε αρκετά επίπονη. Το καυτό λάδι, αντικαταστάθηκε από ψύλλους. Έβαζαν δηλαδή μέσα στο αφτί εκείνου που είχε κρυφακούσει, ζωντανούς ψύλλους, με αποτέλεσμα ο τιμωρημένος να φτάνει ακόμα και στα όρια της τρέλας.

Δεν είναι γνωστό πώς άλλαξε η χρήση της φράσης από τότε μέχρι σήμερα. Πιθανόν να είναι μια παρανόηση της αληθινής ιστορίας, όπως γίνεται με τη φράση «εξ απαλών ονύχων», που ορισμένοι θεωρούν ότι σημαίνει «μόλις που ακούμπησε», ενώ το ακριβές νόημα είναι: «από την παιδική ηλικία». Τότε, δηλαδή, που τα νύχια είναι απαλά!

Οι αδίστακτοι μοναχοί

Οι Βυζαντινοί είναι πολλοί αυστηροί με την τήρηση των θρησκευτικών παραδόσεων. Η νηστεία ήταν δεδομένη για όλους. Ο λαός συνήθιζε να τρώει λαχανικά, όσπρια και θαλασσινά, ότι δηλαδή τρώνε και σήμερα όσοι νηστεύουν. Για τους καλόγερους τα πράγματα ήταν πιο αυστηρά και σε μερικές περιόδους φανατισμού η πείνα θέριζε τους καλόγερους.



Έτσι, υπήρχαν ορισμένοι που δεν κατάφερναν να τηρήσουν τη νηστεία όλες τις ημέρες. Όποιος πιανόταν να «χαλάει» τη νηστεία, οδηγούνταν στο συμβούλιο των μοναχών, όπου αποφασιζόταν η τιμωρία του. Ένας μοναχός ονόματι Μεθόδιος, κάποια στιγμή συνελήφθη να μη νηστεύει και τιμωρήθηκε με έναν απάνθρωπο τρόπο. Του γέμισαν το στόμα με αναμμένα κάρβουνα και του έβαλαν πάνω ένα ψάρι για να ψηθεί. Λίγο μετά το… ψήσιμο, ο καλόγερος υπέκυψε από τα εγκαύματα. Προφανώς η τιμωρία ήταν μεγαλύτερη αμαρτία από την χαλαρή νηστεία, αλλά στο Βυζάντιο υπήρξαν περίοδοι, ακραιφνούς θρησκευτικής βίας. Η τραγική ιστορία του Μεθόδιου έγινε αφορμή για να καθιερωθεί η φράση: «του έψησε το ψάρι στα χείλη». Δυστυχώς δεν ξέρουμε από ποια πηγή έφθασε στις μέρες μας η ιστορία του μοναχού, αλλά φαίνεται να είναι η επικρατέστερη εκδοχή της φράσης.

πηγη

hellas-now.com