Σκοτεινοί χρόνοι ή ελληνικός Μεσαίωνας.

Η περίοδος που ακολούθησε την κατάρρευση του μυκηναϊκού πολιτισμού στην Ελλάδα είναι γνωστή ως Σκοτεινοί χρόνοι ή ελληνικός Μεσαίωνας. Η επιλογή του όρου "ελληνικός Μεσαίωνας" είναι ενδεικτική της μεγάλης ρήξης με το μυκηναϊκό παρελθόν που σημειώθηκε στους αιώνες μεταξύ του 1050 και 900 π.Χ. Η παρακμή του μυκηναϊκού πολιτισμού ξεκίνησε σταδιακά από τα τέλη του 13ου αιώνα π.Χ. Γύρω στο 1200 π.Χ. μαρτυρούνται αρχαιολογικά καταστροφές στα μεγάλα κέντρα της Πελοποννήσου και της κυρίως Ελλάδας, με συνέπεια να ξεκινήσει κύμα μεταναστεύσεων προς τα παράλια της Μικράς Ασίας και εσωτερικών μετακινήσεων προς τη δυτική Ελλάδα. Οι αναστατώσεις αυτές προκάλεσαν τη συρρίκνωση του πληθυσμού στην ενδοχώρα. Η ολοκληρωτική καταστροφή των ανακτόρων στα χρόνια μεταξύ του 1150-1050 π.Χ. σηματοδότησε το τέλος της μυκηναϊκής εποχής, αφού οδήγησε στην οριστική κατάλυση των βασικών πολιτικών και οικονομικών δομών της. Η μετάβαση στη νέα εποχή συνοδεύτηκε από τόσο έντονες αλλαγές, σύμφωνα με τα αρχαιολογικά δεδομένα, ώστε οι Έλληνες των ιστορικών χρόνων -που είχαν διατηρήσει την ανάμνηση του παρελθόντος- συνέδεσαν το τέλος του μυκηναϊκού πολιτισμού με την "κάθοδο των Δωριέων". Κατά τον 11ο αιώνα π.Χ. εισήχθη μεν στην Ελλάδα η χρήση του σιδήρου καθώς και νέα ταφικά έθιμα, αλλά δεν υπάρχουν ασφαλή στοιχεία που να αποδίδουν τις αλλαγές αυτές στην εμφάνιση ενός νέου φύλου. Σύμφωνα πάντως με την ίδια παράδοση, τη "δωρική κατάκτηση" ακολούθησε η "ιωνική μετανάστευση", δηλαδή η μετακίνηση μεγάλου μέρους των αυτόχθονων κατοίκων της κυρίως Ελλάδας προς το Αιγαίο και τη Μικρά Ασία, γεγονός που επιβεβαιώνεται ως ένα βαθμό και από την κατανομή των γλωσσικών ιδιωμάτων στις περιοχές αυτές. Έχουν διατυπωθεί πολλές θεωρίες για τα αίτια της πτώσης του μυκηναϊκού πολιτισμού, ενώ η εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων για την περίοδο που ακολούθησε είναι μάλλον αδύνατη, λόγω της έλλειψης γραπτών πηγών. Η Ελλάδα των Σκοτεινών χρόνων παρουσίαζε μια εικόνα φτώχειας και απομόνωσης σε σύγκριση με την προηγούμενη εποχή, που όμως δεν ήταν ομοιόμορφη για όλες τις περιοχές και κατά τη διάρκεια όλης της περιόδου. Η Αθήνα και η Κρήτη για παράδειγμα φαίνεται ότι επηρεάστηκαν λιγότερο από τις συνθήκες αυτές. Είναι σίγουρο πάντως ότι η γνώση της γραφής χάθηκε, καθώς και το ενδιαφέρον για την εικονιστική τέχνη. Οι οικισμοί και τα ιερά κατασκευάζονταν από ευτελή υλικά και έχουν αφήσει ελάχιστα υλικά κατάλοιπα. Μόνο η κεραμική παρουσίαζε αδιάσπαστη συνέχεια με το μυκηναϊκό παρελθόν, με τη δημιουργία ενός απλουστευμένου εικονογραφικού ρυθμού, του λεγόμενου "υπομυκηναϊκού". Παρά την έλλειψη επαρκών στοιχείων πάντως, είναι σίγουρο πως τα χρόνια αυτά ήταν περίοδος επώασης του γεωμετρικού πολιτισμού που αναδύθηκε από την Ελλάδα των Σκοτεινών χρόνων. Ήδη τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης άρχισαν να διαφαίνονται από τα μέσα του 9ου αιώνα π.Χ., εποχή σταδιακής αποκατάστασης των εμπορικών σχέσεων με την Ανατολή.

πηγή