Αρχαία ελληνική υπόθεση το … τατουάζ;

Είναι ν’ απορεί κανείς με την ευρύτατη διάδοσης της δερματοστιξίας στη σημερινή εποχή, του λεγόμενου "τατουάζ", και του γεγονότος ότι πολλοί επώνυμοι καλλιτέχνες το χρησιμοποιούν ευρέως ως ένα στοιχείο το οποίο θεωρούν «σημαδιακό» για ένα δικό τους μήνυμα προς τον κόσμο που ζούμε!..

ΑΝΑΝΤΙΡΡΗΤΑ, η δερματοστιξία (1), ως γνωστό, είναι η χάραξη εικόνων, σχεδίων και όλα τα παρόμοια στο σώμα τού ανθρώπου με ένα αιχμηρό όργανο. Ονομάζεται και στιγματισμός ή τατουάζ (tatouage) (2).
Η λέξη τατουάζ, λένε πως κατάγεται από λέξη της παλαιάς γλώσσας της Ταϊτής, όπου η συνήθεια ονομαζόταν «τατάου».
Ανάλογα με το χρώμα του δέρματος που επικρατεί σε μια περιοχή, το τατουάζ μπορεί να γίνει κατά δυο διαφορετικούς τρόπους· αν το δέρμα έχει έντονο χρώμα, συνηθίζονται οι διακοσμητικοί τραυματισμοί, ενώ αν, αντίθετα, το δέρμα είναι ανοικτόχρωμο, συνηθίζεται το πραγματικό τατουάζ με τη χρησιμοποίηση χρωστικών ουσιών. 

Τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για το τατουάζ, που κατά κανόνα χρησιμοποιούνται για τρύπημα, είναι ουσιαστικά δύο: η βελόνα, που πρέπει να εισάγει τη χρωστική ουσία κάτω από την επιδερμίδα, και το σφυράκι, με το οποίο τη χτυπούν για να τρυπήσει το δέρμα.

Το έχουμε ξαναπεί: Το τατουάζ δεν είναι μία σύγχρονη, αλλά παμπάλαια μόδα, που έρχεται από την ελληνική αρχαιότητα. Αυτός και ο λόγος που ορισμένες πασίγνωστες Ελληνίδες, ιδίως καλλιτέχνιδες (ηθοποιοί και τραγουδίστριες), όπως η παραπάνω φωτογραφία, σπεύδουν να κάνουν τατουάζ σε πολλά σημεία του σώματός τους, ακόμη και σε μέρη που δύσκολα τα βλέπει ακόμη και ο … σύντροφός τους!

Από την ελληνική αρχαιότητα!

Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο ιστορικός Ηρόδοτος, οι Αμαζόνες σημάδευαν το σώμα τους κάνοντας δερματοστιξία ή το λεγόμενο "τατουάζ".
Πιο συγκεκριμένα, τον Οκτώβριο του 1994, το περιοδικό «Νational Geographic» κυκλοφόρησε με κύριο θέμα μια μούμια, που βρήκε η επικεφαλής ερευνών του Ινστιτούτου Αρχαιολογίας και Εθνογραφίας του Νοβοσιμπίρσκ Ναταλία Πόλοσμακ. Η μούμια βρέθηκε στο Καζακστάν, στα μέρη όπου εικάζεται η φύτρα των Ινδοευρωπαίων και όπου, στα χρόνια του Ηροδότου, κάλπαζαν οι Μασσαγέτες. Ανήκε σε μια γυναίκα που έφερε στο σώμα της πολεμικά τατουάζ (ο Ηρόδοτος έγραψε πώς οι Αμαζόνες σημάδευαν το κορμί τους για κάθε εχθρό που σκότωναν) και είχε ταφεί μαζί με τον... οπλισμό της.
Από τότε, επτά ακόμη σωροί γυναικών με οπλισμό βρέθηκαν κοντά στη ρωσική πόλη Ποκρόβκα, χρονολογημένοι στην περίοδο 600 ως 200 π.Χ., αλλά και στη... Βρετανία, σε τάφους Σαρματών (Σαυροματών κατά τον Ηρόδοτο) που υπηρετούσαν ως μισθοφόροι στον ρωμαϊκό στρατό. («Το Βήμα», 10 Ιανουαρίου 2010).

Και οι Αιγύπτιοι;

Σύμφωνα με ένα άλλο ρεπορτάζ, που έκανε η εφημερίδα «Τα Νέα» της Τρίτης 22 Σεπτεμβρίου 2009 με θέμα την διαχρονικότητα του «μέικ απ», το οποίο αποδεικνύεται ανεξίτηλο εδώ και 5.000 χρόνια (!!), μεταξύ άλλων αναφέρονται και τα εξής:
«Το αιγυπτιακό μέικ απ βρέθηκε ανέγγιχτo σε αλαβάστρινα βαζάκια μέσα σε τάφους, καθώς η χρήση του δεν περιοριζόταν στις Αιγύπτιες που ήθελαν να βελτιώσουν την εμφάνιση του προσώπου και του σώματός τους αλλά επεκτεινόταν και στις μούμιες. Οι επιστήμονες κατάφεραν να «αποκρυπτογραφήσουν» τη σύνθεσή του και διαπίστωσαν ότι τα βασικά συστατικά του ήταν σίδηρος και ψευδάργυρος. Την ίδια τεχνολογία, που βασίζεται στη μίξη των κατάλληλων υλικών της φύσης, φαίνεται πως εφάρμοζαν και στους χρωματισμούς των κεραμικών και των κοσμημάτων τους.
Το προϊόν, όπως ήταν αναμενόμενο, κίνησε το ενδιαφέρον διεθνούς εταιρείας που δραστηριοποιείται στην κοσμετολογία. Ωστόσο, θα πρέπει πρώτα να περιμένει τα αποτελέσματα των επιστημονικών ερευνών που επικεντρώνονται στις επιπτώσεις από τη μακροχρόνια χρήση του στο ανθρώπινο σώμα. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα συμπεράσματα των ερευνών που πραγματοποιούνται σε εργαστήρια ανά τον κόσμο αφορά τη δυνατότητα των Αιγυπτίων να παράγουν συνθετικές ουσίες τις οποίες χρησιμοποιούσαν καθημερινά για λόγους αισθητικής ή ως φάρμακα. Παράδειγμα αποτελεί μία συνθετική άσπρη ουσία που δημιούργησαν το 3.000 π.Χ. βασιζόμενοι στη νανοτεχνολογία, η οποία εικάζεται ότι χρησιμοποιούνταν στο δέρμα, τα μαλλιά και τα μάτια ως φάρμακο.
Με την ίδια μέθοδο μελετήθηκε και ο ειδικός χρωματισμός του «μπλε των Μάγια», που διασώζεται ακόμη και σήμερα λαμπερό σε κεραμικά του 8ου αιώνα. Το χρώμα χρησιμοποιούνταν σε αγάλματα, σκεύη, ρούχα, καλλυντικά και τατουάζ και η μεγάλη του ανθεκτικότητα μέχρι πρότινος αποτελούσε γρίφο για τους επιστήμονες. Τελικά, διαπιστώθηκε ότι οφειλόταν στη χημική του σύσταση, που τυποποιήθηκε πρόσφατα, και βασιζόταν στη λάσπη και το φυτό ίντιγκο (indigo). «Η κατανόηση της προέλευσης και της χρήσης των υλικών από τους αρχαίους πολιτισμούς τα οποία παρέμεναν σταθερά στον χρόνο μπορεί να μας βοηθήσει να μελετήσουμε ουσίες που μπορεί να χρησιμοποιηθούν σε όλους τους τομείς της σημερινής επιστήμης, από τα πιο απλά μέχρι τα πιο σύνθετα, όπως για παράδειγμα στην κατασκευή αποθηκών για πυρηνικά απόβλητα» εξήγησε ο κ. Ντόριχι.»

Εικόνα από την Santa Maria della Scala, φωτογραφία του δρα Salvatore Siano από την ιστοσελίδα του BBC.

Η σκόνη του χρόνου ως τατουάζ ;

Τελευταία διαβάσαμε την είδηση, ότι Ιταλοί επιστήμονες ξεκίνησαν να εφαρμόζουν πρόσφατα την προσφιλέστερη μέθοδο αφαίρεσης τατουάζ στον καθαρισμό μεσαιωνικών και αναγεννησιακών τοιχογραφιών. Τη μέθοδο, όπου χρησιμοποιείται laser αντί χημικών, εφαρμόζει μια ομάδα με επικεφαλής τον δρα Salvatore Siano στο Ινστιτούτο Εφαρμοσμένης Φυσικής (CNR) στη Φλωρεντία της Ιταλίας.
Υποστηρίζεται ότι η χρήση laser στη συντήρηση είναι γνωστή εδώ και μια δεκαετία, πολύ πριν χρησιμοποιηθεί ουσιαστικά για την αφαίρεση των τατουάζ. Ο δρ Siano και οι συνεργάτες του μάλιστα θυμούνται το εξαιρετικό αποτέλεσμα της εφαρμογής της μεθόδου στο χάλκινο άγαλμα του Δαβίδ, έργου του Donatello, στην Πύλη του Παραδείσου. Η εφαρμογή της μεθόδου στις τοιχογραφίες όμως κρίνεται ως ένα ιδιαίτερα σημαντικό βήμα στην εξέλιξη των μεθόδων συντήρησης εν γένει, καθώς οι τοιχογραφίες αποτελούν ένα εξαιρετικά ευαίσθητο υλικό σε σχέση με άλλα, όπως ο λίθος ή τα μέταλλα. Μέχρι σήμερα, ο καθαρισμός με laser έχει εφαρμοστεί με επιτυχία στις τοιχογραφίες της Sagrestia Vecchia και της Cappella del Manto στην Santa Maria della Scala της Σιένας.
Σε τι όμως υπερτερεί ο καθαρισμός με laser από άλλες μεθόδους συντήρησης;
«Η χρήση χημικών σημαίνει ότι χρησιμοποιούμε κάτι που μπορεί να αντιδρά συνέχεια, ακόμη και μετά από ένα ή δύο χρόνια», εξηγεί ο δρ Siano.
Η δυσκολία όμως έγκειται στην επιλογή του κατάλληλου τύπου laser, και αν αυτό δεν υπάρχει, πρέπει να κατασκευαστεί. Επίσης, έχουν παρατηρηθεί αρνητικά φαινόμενα, όπως αποχρωματισμός, μετά τη χρήση της μεθόδου σε υλικά όπως ο λίθος, και γι αυτό χρειάζονται πάντα έμπειροι χειριστές των ειδικών εργαλείων, καθώς και παραπάνω μελέτη. Πάντως, η ομάδα υποστηρίζει ότι μια νέα γενιά laser έχει ήδη ανακαλυφθεί για την αντιμετώπιση τέτοιων προβλημάτων. Περισσότερα όμως μπορεί να δει κανείς στο άρθρο του δρα Siano και των συνεργατών του που δημοσιεύεται αυτόν τον μήνα στο Journal of the American Chemical Society. (Πηγή: BBC News, 26/02/10)

Με όλα αυτά, είναι ν’ απορεί κανείς με την ευρύτατη διάδοσης της δερματοστιξίας στη σημερινή εποχή, του λεγόμενου "τατουάζ", και του γεγονότος ότι πολλοί επώνυμοι καλλιτέχνες το χρησιμοποιούν ευρέως ως ένα στοιχείο το οποίο θεωρούν «σημαδιακό» για ένα δικό τους μήνυμα προς τον κόσμο που ζούμε!..

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. δερματοστιξία η· η χάραξη εικόνων, σχεδίων κ.τ.ό. στο σώμα τού ανθρώπου με αιχμηρό όργανο, στιγματισμός, τατουάζ.

2. τατουάζ ή τατού, το, Ν· (άκλ.) (ανθρωπολ.) κάθε ανεξίτηλο σήμα, αναγραφή, σχέδιο, που εκτελείται στο δέρμα με τη χρήση βελονών και χρωστικών, αλλ. δερματοστιξία. [ΕΤΥΜΟΛ. < γαλλ. tatouage < αγγλ. tattoo «δερματοστιξία»].

Επιμέλεια –Παρουσίαση:

ΜΑΡΙΑ ΨΙΛΟΠΟΥΛΟΥ
Ηθοποιός-Τραγουδίστρια.

[Στη φωτογραφία μας: Ασημίνα Τζάθα (αριστερά), Μαρία Ψιλοπούλου (δεξιά)]

sakketos