Από την Μεγάλη Ιδέα στο …Χωρίς-Καμία Ιδέα

Τον προσεχή μήνα, στις 13 Σεπτεμβρίου 2012, συμπληρώνονται 90 χρόνια από την Καταστροφή της Σμύρνης. Ενενήντα χρόνια πριν, στην στάχτη και την χόβολη της κοσμοπολίτικης πόλης της Ανατολής δεν εξελίσσονταν απλά ένα τεράστιο ανθρωπιστικό δράμα, αλλά θάβονταν οριστικά και αμετάκλητα τα οράματα του σύγχρονου Ελληνισμού για την πραγμάτωση της Μεγάλης Ιδέας. Η Συνθήκη της Λωζάνης τον Ιούλιο του 1923 επισφράγιζε με τον πλέον δραματικό τρόπο την χάραξη των ανατολικών συνόρων και σηματοδοτούσε μια νέα εποχή για ένα έθνος που, από την στιγμή της συστάσεώς του σε κρατική οντότητα το 1831, πορεύθηκε στον χρόνο με αποκλειστικό γνώμονα την ενσωμάτωση των ελληνικών πληθυσμών της Βαλκανικής και της Μικράς Ασίας υπό μια ενιαία σκέπη.

Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, οι προτεραιότητες του ελληνικού κράτους στράφηκαν στην επούλωση των πληγών που άφησε πίσω της η Μικρασιατική Καταστροφή με την ενσωμάτωση και αποκατάσταση των χιλιάδων ψυχών που πήραν τον δρόμο της προσφυγιάς. Για πρώτη φορά στα χρονικά της, η Ελλάδα βρίσκεται χωρίς σαφές κοινό όραμα για το μέλλον, χωρίς ευδιάκριτη κοινή συνισταμένη. Η απώλεια αυτή ανέπτυξε μοιραία τάσεις εσωστρέφειας στην ελληνική κοινωνία, που επιδεινώθηκαν με την γερμανική Κατοχή και τον Εμφύλιο Πόλεμο και εντάθηκαν αργότερα υπό το ψυχροπολεμικό κλίμα της εποχής, την ανερυθρίαστη ανάμιξη του Παλατιού στην πολιτική σκηνή και την σχεδόν αναπόδραστη κατάλυση της Δημοκρατίας από το Πραξικόπημα των Συνταγματαρχών τον Απρίλιο του 1967. Η εκκωφαντική πτώση της Χούντας στα συντρίμμια της διχοτομημένης Κύπρου αφήνει για μια ακόμη φορά την χώρα να μαζεύει τα κομμάτια της και να προσπαθεί να οραματιστεί το μέλλον της.

Η απαρχή της Μεταπολίτευσης και η εγκαθίδρυση της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας με την καθιέρωση του Προεδρικού Πολιτεύματος συνιστά μια άνευ προηγουμένου ιστορική ευκαιρία για τον σύγχρονο Ελληνισμό. Η Ελλάδα βρίσκεται για πρώτη φορά απηλλαγμένη από την επιρροή του Στέμματος, την κατοχή περιοχών της από αλλότριες δυνάμεις, την άμεσα ορατή απειλή πολέμου, και την εξόφθαλμη ανάμιξη ξένων δυνάμεων. Σε αυτήν την ιστορική συγκυρία, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής θέτει τα θεμέλια για ένα νέο όραμα για τον Ελληνισμό, την Ιδέα της Ευρωπαϊκής Σύγκλισης.  Με την υπογραφή της Ένταξης της χώρας μας στην τότε ΕΟΚ την Άνοιξη του 1981, άνοιγε μια νέα σελίδα, καθοριστικής σημασίας για την πορεία που θα μπορούσε να ακολουθήσει ο τόπος στα χρόνια της Μεταπολίτευσης. Το δυστύχημα όμως παρέμεινε πως το Ευρωπαϊκό Όραμα δεν έγινε ποτέ πραγματικό βίωμα καθ’ ολοκληρίαν του από την ελληνική κοινωνία.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου βρέθηκε μετά τις εκλογές του Οκτωβρίου 1981 να διαχειριστεί την πραγμάτωση του οράματος της Ευρωπαϊκής Σύγκλισης. Για καλή μας τύχη, οι απειλές για έξοδο από την ΕΟΚ και το ΝΑΤΟ παρέμειναν συνθήματα οχλαγωγίας, ωστόσο το πραγματικό διακύβευμα της Ένταξης στην Ευρωπαϊκή Οικογένεια παρέμεινε αρκετά ασαφές στη μέση ελληνική οικογένεια, αν δεν διαπομπεύθηκε ως σκοπιμότητα της αστικής τάξης. Το «Aνήκομεν εις την Δύσιν» θάφτηκε κάτω από τόνους λαϊκισμού, οι αξίες που διέπνεαν την Ευρώπη για αξιοκρατία, ίσες ευκαιρίες, σεβασμός στην έτερη άποψη, αλληλεγγύη και ανάπτυξη παραμελήθηκαν και η ΕΟΚ – και η κατοπινή μετεξέλή της, Ευρωπαϊκή Ένωση – αντιμετωπίστηκαν σαν το Κέρας της Αμάλθειας, ένα ανεξάντλητο πορτοφόλι προερχόμενο από κουτόφραγκους για να χρηματοδοτήσει την αλαζονεία, την διαφθορά, και το υπερτροφικό κράτος. Η τόσο αναγκαία εθνική συμφιλίωση με την πτώση της Δικτατορίας, αντί να γίνει στις βάσεις ενός κοινού οράματος για ισονομία και αξιοκρατία, φαλκιδεύτηκε από αθρόους διορισμούς στο δημόσιο, μαϊμού αναπηρικές συντάξεις και πλασματικές αγροτικές επιδοτήσεις με χρήματα της ΕΕ.

Πίσω από το «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες» κρύφτηκαν όλα τα κόμπλεξ του νεοέλληνα, η περιρρέουσα δήθεν ανωτερότητα απέναντι στους Ευρωπαίους μετουσιώθηκε σε αυθαίρετα επάνω στο κύμα, φακελάκια στα νοσοκομεία, και χιλιάδες παράνομες χωματερές. Από το 1981 και μετά, όλες σχεδόν οι μεταπολιτευτικές κυβερνήσεις αντιμετώπισαν την Ευρώπη με σκεπτικισμό, αρκέστηκαν απλώς να εξαντλούν τα θετικά της Ένταξης στη ΕΕ, τα πακέτα Ντελόρ, ΚΠΣ, και ΕΣΠΑ, τον φθηνό δανεισμό που απέφερε το Ευρώ και το δικαίωμα βέτο στις συνεδριάσεις της Commission, χωρίς ωστόσο να καταστήσουν σαφείς σαφείς τις συμβατικές υποχρεώσεις μας. Οι υποχρεώσεις μας ως κράτος-μέλος αποτυπώθηκαν στη συνείδηση του μέσου πολίτη ως απεργιακό πανώ με αναγραφόμενο το βδελυρό Μάαστριχτ σε κόκκινο φόντο και με ντεκόρ το σφυροδρέπανο. Όλα αυτά τα ιδεώδη που σήμαινε η ένταξή μας στην τότε ΕΟΚ ξεχάστηκαν στο παραλήρημα του Super Paradise και το λίκνισμα της Πάολα.

Η κρίση που βιώνουμε σήμερα δεν είναι μόνον οικονομική, είναι πρωτίστως κρίση παιδείας και πολιτισμού. Ως έθνος οφείλουμε να συμφιλιωθούμε με το παρελθόν μας, να αναψηλαφήσουμε το παρόν μας και να αναρωτηθούμε για το μέλλον μας, σχεδιάζοντας την κοινή μας συνισταμένη προς το Αύριο. Η Μεγάλη Ιδέα ευδόκησε, επειδή υιοθετήθηκε από όλες τις αντίπαλες παρατάξεις από το 1831 και μετά παρά τις πολιτικές διαφορές τους. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, 100 χρόνια πριν, επετεύχθη από τον συντονισμό Βενιζέλου και Στρατηγού Κωνσταντίνου στα πλαίσια της πραγμάτωσης της Μεγάλης Ιδέας παρά τις χασματώδεις διαφορές τους. Σήμερα είναι επιτακτική ανάγκη να συνθέσουμε ένα νέο όραμα, να χτίσουμε την χώρα που θα αντικαταστήσει την Ελλάδα της Αλεξανδράτου επάνω στις αρχές της ισότητας, της αξιοκρατίας, της ισονομίας, και της ισοπολιτείας.

Τριάντα ένα χρόνια μετά την ιστορική υπογραφή της ένταξης στην ΕΟΚ στην Αίγλη του Ζαππείου, διαπιστώνω με θλίψη ότι μπορεί μεν η Ελλάδα να ανήκει(;) στους Έλληνες άλλα σίγουρα δεν ανήκει στην Δύση. Αυτή είναι άραγε η Ελλάδα που θέλουμε;

Χαράλαμπος Ξανθοπουλάκης PDEng

Αρχιτέκτων Λογισμικού

Θεσσαλονίκη

capital.gr

filologos10.wordpress.com

troktiko.eu