Όχι δεν θα γίνουμε "λευκές κόλλες" πάνω στις οποίες θα ξαναγραφτεί η ιστορία και ο πολιτισμός μας

Από τα Σεπτεμβριανά του 1955 στον Νεο-Οθωμανισμό του 2010

Του Κωνσταντίνου  Χολέβα

( "Αντίβαρο")

Τά τραγικά γεγονότα τῆς 6ης καί 7ης Σεπτεμβρίου 1955, ἀπό τά ὁποῖα ξεκίνησε ὁ ξεριζωμός καί ἡ συρρίκνωση τοῦ Ἑλληνισμοῦ τῆς Κωνσταντινουπόλεως, δέν ἦσαν ἕνα τυχαῖο καί μεμονωμένο γεγονός. 

Ἦταν αποτέλεσμα μακροχρονίου σχεδιασμοῦ, τόν ὁποῖο τηρεῖ ἀπαρέγκλιτα τό τουρκικό κράτος στά ἐθνικά του θέματα, παρά τή συνεχῆ ἐναλλαγή κυβερνήσεων. Ἀπό τό 1914, ὅταν ἄρχισε ἡ γενοκτονία τῶν Μικρασιατῶν, καί μέ ἀποκορύφωμα τό 1919, ὅταν ἄρχισε ἡ γενοκτονία 350.000 Ἑλλήνων Ποντίων, μέχρι καί σήμερα ἡ πολιτική τοῦ τουρκικοῦ ἐθνικισμοῦ ἔχει δύο σταθερούς ἄξονες:

α) Τή δημιουργία ὁμοιογενοῦς ἐθνικοῦ κράτους μέ τήν ἐξόντωση ἤ ἐκδίωξη τῶν Χριστιανικῶν μειονοτήτων (Ἑλλήνων, Ἀρμενίων, Ἀσσυρίων κἄ.). β) Τήν ἐπέκταση τῆς στρατιωτικῆς, οίκονομικῆς καί πολιτικῆς ἐπιρροῆς τῆς Τουρκίας πρός ὅλες τίς κατευθύνσεις καί κυρίως πρός τόν ἐδαφικό χῶρο τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ἡ εἰσβολή τοῦ Ἀττίλα στήν Κϋπρο τό 1974.

Στήν ἐπίτευξη τῶν τουρκικῶν στόχων δυστυχῶς ἔχει βοηθήσει κατά καιρούς ἡ ἀφέλεια, ἡ ἱστορική ἀμνησία καί ἡ ἐσφαλμένη κρίση τῆς ἑλληνικῆς πλευρᾶς. Κάθε ὑποχώρησή μας δέν ἐκλαμβάνεται ἀπό τήν Ἄγκυρα ὡς φιλική σχέση μεταξύ γειτόνων, ἀλλά ὡς ἔνδειξη ἀδυναμίας. Ἡ Τουρκία εἴτε ὡς Ὀθωμανική εἴτε ὡς Νεοτουρκική εἴτε

ὡς Κεμαλική εἴτε ὡς Νεο-οθωμανική τῆς σημερινῆς περιόδου ἀποθρασύνεται κάθε φορά πού οἱ ἁρμόδιοι γιά τίς τύχες τοῦ Ἑλληνισμοῦ δείχνουν ἀδυναμία καί ὑποχωρητικότητα. Αὐτό μᾶς δείχνει καί ἡ προϊστορία τῶν Σεπτεμβριανῶν τοῦ 1955. Θυμίζω τά ἱστορικά γεγονότα:

Κατά τήν περίοδο 1928-1932 ὁ Ἐλ. Βενιζέλος καλλιέργησε τήν ἑλληνοτουρκική φιλία μέ τόν Κεμάλ Ἀτατούρκ. Ἡ ἀνταμοιβή μας ἦταν τό «βαρλίκ βεργκισί». Δηλαδή κατά τή διάρκεια τοῦ Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου οἱ πολυάριθμοι Ἕλληνες τῆς Πόλης φορολογήθηκαν ὑπέρογκα καί ἄδικα.Ὅποιος δέν μποροῦσε νά πληρώσει ἀπεστέλλετο σέ κάτεργα γιά καταναγκαστικά ἔργα καί πολλοί πέθαναν ἀπό τίς κακουχίες. Τό 1952 ἡ Ἑλλάς σέ ἔνδειξη φιλίας πρός τούς γείτονες ἐπέτρεψε τή λειτουργία τουρκόφωνου Γυμνασίου στή Θράκη μέ τό ὄνομα τοῦ Τούρκου Προέδρου τῆς Δημοκρατίας Τζελάλ Μπαγιάρ καί –κακῶς ὡς ἀπεδείχθη- ἀνάγκασε ὅλους τούς Μουσουλμάνους τῆς Δυτικῆς Θράκης νά μαθαίνουν τήν τουρκική γλῶσσα. Ἡ ἀνταμοιβή μας ἦταν τά Σεπτεμβριανά τοῦ 1955. Ἡ ἱστορία ἔχει καί συνέχεια. Τό 1999, μετά τόν φονικό σεισμό στήν Κωνσταντινούπολη, ὁ λαός μας ἐπέδειξε τή χριστιανική ἀλληλεγγύη του καί κάποιοι ὑπεριασιόδοξοι καλλιέργησαν τήν λεγόμενη «διπλωματία τῶν σεισμῶν» μέ τήν ἐλπίδα νά ἐπιτύχουν βελτίωση τῶν σχέσεων. Ἡ ἀνταμοιβή μας ἦλθε στά ἀμέσως ἑπόμενα χρόνια μέ τίς συνεχεῖς ἀμφισβητήσεις τῶν ἐδαφικῶν, θαλασσίων καί ἐναερίων δικαίων μας, μέ προκλήσεις στή Δ. Θράκη, μέ τήν προβολή τῆς θεωρίας τῶν δύο κρατῶν στήν Κύπρο καί μέ τόν Νέο Ὀθωμανισμό τῶν κ.κ.Ἐρντογάν καί Νταβούτογλου.

Κάτι πού πρέπει πάντα νά προσέχουμε εἶναι ἡ συνήθης τουρκική τακτική τῆς «προβοκάτσιας», δηλαδή τῶν σκηνοθετημένων ἐπεισοδίων. Τόν Σεπτέμβριο τοῦ 1955 ὅλα ἄρχισαν ὅταν ἐξερράγη μία βόμβα στόν αὐλόγυρο τοῦ Τουρκικοῦ Προξενείου στή Θεσσαλονίκη, τό ὁποῖο θεωρεῖται ὡς ἡ οἰκία πού γεννήθηκε ὁ Κεμάλ Ἀτατούρκ. Σέ ἐλάχιστες ὧρες οἱ ἐφημερίδες στήν Κωνσταντινούπολη κυκλοφόρησαν μέ πηχυαίους τίτλους, ἄρα κάποιος τούς εἶχε προειδοποιήσει. Ὁ ὄχλος ἐφοδιάσθηκε μέ ὁμοιόμορφους ξύλινους λοστούς, ἄρα κάποιο συντονιστικό κέντρο ὐπῆρχε πίσω ἀπό τό σπάσιμο τῶν ἑλληνικῶν καταστημάτων, τους βιασμούς και τή θανάτωση τοῦ μοναχοῦ Χρυσάνθου. Ὅπως ἀπεδείχθη τή βόμβα τήν εἶχε βάλει σκοπίμως ἕνας ὑπάλληλος τοῦ Τουρκικοῦ Προξενείου, ὁ ὁποῖος μετά ἀπό λίγες δεκαετίες ἀνταμείφθηκε μέ τή θέση τοῦ Νομάρχη στήν Τουρκία! Ἡ μέθοδος τῆς σκηνοθεσίας ἐπανελήφθη καί τόν Ἰανουάριο τοῦ 1996, ὅταν ἡ δῆθεν τυχαία προσάραξη ἑνός τουρκικοῦ φορτηγοῦ πλοίου ὁδήγησε στήν κρίση τῶν Ἰμίων.

Ἡ τουρκική ἐξωτερική πολιτική χρησιμοποιεῖ ὁρισμένες σταθερές μεθόδους, γι’αὐτό καλό εἶναι νά μελετοῦμε τήν ἄλλη πλευρά καί νά προλαμβάνουμε ὅσα μποροῦμε. Ὡς Χριστιανοί Ὀρθόδοξοι καί δημοκρατικοί πολίτες δέν ἔχουμε μίσος ἤ ἐχθρότητα πρός τόν απλό Τοῦρκο πολίτη. Ἔχουμε ὅμως σοβαρές ἐνστάσεις καί ἀνησυχίες ὅταν διαβάζουμε τίς σαφεῖς καί δημοσιευμένες δηλώσεις τῶν ὀπαδῶν τοῦ Νέου Ὀθωμανισμοῦ, ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖ τήν ἐπίσημη πολιτική τῆς Ἄγκυρας σήμερα. Ὅπως παρατηρεῖ εὔστοχα ὁ Τουρκολόγος Καθηγητής Νεοκλῆς Σαρρῆς οἱ Τοῦρκοι προαναγγέλλουν δημοσίως τά σχέδια καί τίς ἀπειλές τους. Διαβάζουμε, λοιπόν, τά σχέδια τοῦ Ὀθωμανισμοῦ στό βιβλίο τοῦ Τούρκου Ὑπουργοῦ Ἐξωτερικῶν Ἀχμέτ Ντααβούτογλου, τό ὁποῖο μεταφράσθηκε καί στά ἑλληνικά. Λέγεται «Τό Στραηγικό Βάθος-Ἡ Διεθνής θέση τῆς Τουρκίας» καί ἐξεδόθη στήν Ἀθήνα τό 2010 ἀπό τίς ἐκδόσεις ΠΟΙΟΤΗΤΑ. Ἡ ἀρχική ἔκδοση ἔγινε στά τουρκικά τό 2001. ὁ Νταβούτογλου, Πανεπιστημιακός καί Διεθνολόγος πέραν τῆς σημερινῆς του ἰδιότητας, πιστεύει ὅτι ἡ Τουρκία πρέπει νά ἔχει ἔντονη καί πολύμορφη παρουσία στά Βαλκάνια, στόν Καύκασο καί στή Μέση Ἀνατολή, νά ἐνταχθεῖ στήν Εὐρώπη παραμένοντας μία ἡγετική δύναμη στόν Ἰσλαμικό κόσμο, νά διατηρήσει τόν στρατό της στήν Κύπρο ἔστω κι ἄν δέν μείνει οὔτε ἕνας τουρκοκύπριος, νά διδάξει πόσο καλή ἦταν ἡ Ὀθωμανική περίοδος γιά τούς ὑποδούλους λαούς καί νά ἀξιοποιήσει τίς μουσουμανικές κοινότητες καί μειονότητες τῆς περιοχῆς ὥστε νά παρεμβαίνει δυναμικά. Εἶναι χαρακτηριστικό τό ἀπόσπασμα τοῦ Νταβούτογλου, μέ τό ὁποῖο ὁμολογεῖ ὅτι αὐτά πού ἔκαναν στήν Κύπρο θέλουν νά τά ἐπαναλάβουν καί στήν ἑλληνική Θράκη. Γράφει στή σελίδα 200 τά ἑξῆς:

«Οἱ δύο σημαντικοί βραχυπρόθεσμοι καί μεσοπρόθεσμοι στόχοι τῆς ἐξωτερικῆς πολιτικῆς τῆς Τουρκίας στά Βαλκάνια εἶναι ἡ ἰσχυροποίηση τῆς Βοσνίας καί τῆς Ἀλβανίας μέσα σ’ἕνα πλαίσιο σταθερότητας καί ἡ δημιουργία ἑνός διεθνοῦς νομικοῦ πλαισίου πού θά θέσει ὑπό τήν προστασία του τίς ἐθνικές μειονότητες τῆς περιοχῆς. Στό νομικό αὐτό πλαίσιο ἡ Τουρκία πρέπει νά ἐπιδιώκει συνεχῶς τήν ἐξασφάλιση ἐγγυήσεων πού θά τῆς παρέχουν τό δικαίωμα παρέμβασης στά ζητήματα πού ἀφοροῦν τίς μουσουλμανικές μειονότητες τῶν Βαλκανίων. Ἡ νομιμότητα τῆς ἐπέμβασης τῆς Κύπρου (σ.σ. ἐννοεῖ τόν Ἀττίλα τοῦ 1974), πού ἀποτελεῖ ἕνα ἐντυπωσιακό παράδειγμα στή σύγχρονη ἐποχή, κατέστη δυνατή ἐντός ἑνός τέτοιου εἴδους νομικοῦ πλαισίου»!

Αὐτή εἶναι ἡ σκληρή πραγματικότητα καί ἄν θέλουμε νά μήν ἐπαναληφθοῦν τά Σεπτεμβριανά τοῦ 1955 καί ὁ Ἀττίλας τοῦ 1974 ὀφείλουμε νά σταματήσουμε τίς μονομερεῖς ὑποχωρήσεις μας (π.χ. ἀφελληνισμένα σχολικά βιβλία) καί τίς γλυκανάλατες «ἑλληνοτουρκικές προσεγγίσεις» πού ἐνθαρρύνουν τόν Νέο Ὀθωμανισμό.

Σαν σήμερα ( 6 Σεπτεμβρίου)

Τα "Σεπτεμβριανά": Κωνσταντινούπολη, 6-7 Σεπτεμβρίου 1955

Επειδή μερικές επέτειοι καλό είναι να μένουν χαραγμένες στη μνήμη μας... και η 6η Σεπτεμβρίου 1955 είναι μία από αυτές. Με τον όρο «Σεπτεμβριανά» εννοούμε το πογκρόμ που εξαπέλυσε ο τουρκικός όχλος, υπό την καθοδήγηση της κυβέρνησης Μεντερές, εναντίον της πολυπληθούς και ευημερούσας ελληνικής κοινότητας της Κωνσταντινούπολης στις 6 και 7 Σεπτεμβρίου 1955. Αποτέλεσμα, οι 100.000 Έλληνες που ζούσαν εκείνη την περίοδο στην Πόλη να συρρικνωθούν σταδιακά και σήμερα μόλις και μετά βίας να ξεπερνούν τις 2.000.




Το 1955 τη γειτονική μας χώρα κυβερνούσε ο Αντνάν Μεντερές -ένας «πρώιμος Ερντογάν»- και το Δημοκρατικό Κόμμα. Ο Μεντερές έπαιζε αρκετά το μουσουλμανικό χαρτί, προκαλώντας εκνευρισμό στο κεμαλικό κατεστημένο της χώρας. Το αποδεικνύουν και τα χιλιάδες τζαμιά που κτίστηκαν επί πρωθυπουργίας του. Η οικονομική κατάσταση στην Τουρκία δεν ήταν ανθηρή, ενώ ο εθνικιστικός πυρετός ανέβαινε, καθώς οι Ελληνοκύπριοι διεκδικούσαν την ένωση της μεγαλονήσου με την Ελλάδα. Ήταν μια καλή αφορμή για τους τούρκους ηγέτες να αποσπάσουν την κοινή γνώμη από τα προβλήματά της, στρέφοντάς την κατά της ελληνικής μειονότητας που ευημερούσε. Στις 28 Αυγούστου 1955 ο Μεντερές ισχυρίστηκε δημόσια ότι οι Ελληνοκύπριοι σχεδίαζαν σφαγές κατά των Τουρκοκυπρίων.

Η αφορμή για το Πογκρόμ κατά του Ελληνισμού της Πόλης δόθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου, με την έκρηξη ενός αυτοσχέδιου μηχανισμού στο Τουρκικό Προξενείο της...
Θεσσαλονίκης, που στεγαζόταν και στεγάζεται και σήμερα στο σπίτι, όπου γεννήθηκε ο Κεμάλ Ατατούρκ, ο ιδρυτής του σύγχρονου τουρκικού κράτους. Ως δράστης συνελήφθη από τις ελληνικές αρχές ο Οκτάι Εγκίν, ένας μουσουλμάνος σπουδαστής από την Κομοτηνή, που αργότερα περιεβλήθη το φωτοστέφανο του ήρωα. Τιμήθηκε στην Τουρκία και διορίστηκε κυβερνήτης σε επαρχία. Χρόνια αργότερα σε μία συνέντευξή του στην «Ελευθεροτυπία» αρνήθηκε οποιαδήποτε σχέση με το συμβάν και θεώρησε τον εαυτό του θύμα των ελληνικών αρχών.

Από την έκρηξη στο σπίτι του Ατατούρκ προκλήθηκαν μόνο μικρές υλικές ζημίες στις τζαμαρίες του κτιρίου, αλλά οι τουρκικές εφημερίδες εκμεταλλεύτηκαν το γεγονός, μεγαλοποιώντας και διαστρεβλώνοντάς το, κατόπιν κυβερνητικών οδηγιών. Πρωτοσέλιδοι τίτλοι, όπως «Έλληνες τρομοκράτες κατέστρεψαν το πατρικό σπίτι του Ατατούρκ» της «Ισταμπούλ Εξπρές» και δημοσίευση μιας σειράς από παραποιημένες φωτογραφίες του συμβάντος, προκάλεσαν «αυθόρμητες» διαδηλώσεις στην Πλατεία Ταξίμ το απόγευμα της ίδιας μέρας.

Στις 5 το απόγευμα, το μαινόμενο πλήθος των 50.000 ατόμων στράφηκε κατά των ελληνικών περιουσιών στη συνοικία Πέραν. Οι λεηλασίες κράτησαν μέχρι τις πρωινές ώρες της 7ης Σεπτεμβρίου, όταν επενέβη ο Στρατός, καθώς η κατάσταση κινδύνευε να τεθεί εκτός ελέγχου.



Μέχρι τότε, οι αρχές παρέμειναν απαθείς, όταν δεν διευκόλυναν τους πλιατσικολόγους στο έργο (στη φωτογραφία διακρίνεται στρατιώτης πίσω από τους πλιατσικολόγους). Ο μηχανισμός του Δημοκρατικού Κόμματος, που ήλεγχε τα συνδικάτα, έπαιξε καταλυτικό ρόλο στα έκτροπα.



Μεγάλος αριθμός διαδηλωτών μεταφέρθηκε από τη Δυτική Μικρά Ασία δωρεάν, αντί αμοιβής 6 δολαρίων, που ουδέποτε τους δόθηκε. 4.000 ταξί τους μετέφεραν στον χώρο των ταραχών, ενώ φορτηγά του Δήμου της Κωνσταντινούπολης είχαν αναπτυχθεί σε επίκαιρα σημεία της Πόλης, φορτωμένα με τσεκούρια, φτυάρια, ρόπαλα, αξίνες, σφυριά, σιδερένιους λοστούς και μπιτόνια βενζίνης, απαραίτητα σύνεργα για τον όχλο των επιδρομέων, που επέπεσε επί των ελληνικών καταστημάτων με τα συνθήματα «Θάνατος στους γκιαούρηδες», «Σπάστε, γκρεμίστε, είναι γκιαούρης», «Σφάξτε τους έλληνες προδότες», «Κάτω η Ευρώπη» και «Εμπρός να βαδίσουμε κατά της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης». Την οργή του όχλου δεν γλύτωσαν και κάποια καταστήματα αρμενικής και εβραϊκής ιδιοκτησίας.


Ο Πατριάρχης Αθηναγόρας στα ερείπια της Παναγίας του Βελιγραδίου

Άνδρες και γυναίκες βιάστηκαν και σύμφωνα με τη μαρτυρία του γνωστού τούρκου συγγραφέα Αζίζ Νεσίν, πολλοί ιερείς εξαναγκάστηκαν να υποστούν περιτομή, με θύμα ένα αρμένιο παπά. 16 Έλληνες έχασαν τη ζωή τους και 32 τραυματίστηκαν.

Έκτροπα κατά των Ελλήνων δεν έγιναν μόνο στην Κωνσταντινούπολη, αλλά και στη Σμύρνη. Το πρωί της 7ης Σεπτεμβρίου τούρκοι εθνικιστές έκαψαν το ελληνικό περίπτερο στη Διεθνή Έκθεση της Σμύρνης. Στη συνέχεια, κατέστρεψαν το νεόκτιστο εκκλησάκι της Αγίας Φωτεινής, ενώ λεηλάτησαν σπίτια ελλήνων στρατιωτικών, που υπηρετούσαν στο Στρατηγείο του ΝΑΤΟ.


Ο πρωθυπουργός Μεντερές σε δηλώσεις του ισχυρίστηκε ότι το πογκρόμ κατά των Ελλήνων ήταν έργο των κομμουνιστών. Ένας ισχυρισμός που κατέπεσε αυτοστιγμεί και από τις αναφορές των ξένων πρεσβειών στην Άγκυρα προς τις κυβερνήσεις τους, που επισήμαιναν τις μεγάλες ευθύνες των τουρκικών αρχών.

Η κυβέρνηση Παπάγου προσπάθησε να διεθνοποιήσει το θέμα, αλλά χωρίς σημαντικά αποτελέσματα. Αμερικανοί και Βρετανοί δεν ήταν διατεθειμένοι να ασκήσουν πιέσεις στην Τουρκία, πολύτιμο σύμμαχό τους κατά τη διάρκεια του «Ψυχρού Πολέμου». Οι νατοϊκοί σύμμαχοί μας είπαν ξεκάθαρα να ξεχάσουμε το συμβάν.

Μόνο το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών από τους διεθνείς οργανισμούς απαίτησε από την Τουρκία εξηγήσεις για την καταστροφή του 90% των ορθόδοξων ναών στην Κωνσταντινούπολη. Πάντως, τον Αύγουστο του 1995 η αμερικανική Γερουσία με απόφασή της κάλεσε τον Πρόεδρο Κλίντον να ανακηρύξει την 6η Σεπτεμβρίου Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα του Πογκρόμ.

Το Πογκρόμ κατά του Ελληνισμού της Πόλης προκάλεσε:

* τον θάνατο 16 Ελλήνων και τον τραυματισμό 32
* τον θάνατο ενός Αρμένιου
* τον βιασμό 12 Ελληνίδων
* τον βιασμό αδιευκρίνιστου αριθμού ανδρών (εξαναγκάστηκαν να υποστούν περιτομή)
* Την καταστροφή:
– 4.348 εμπορικών καταστημάτων
– 110 ξενοδοχείων
– 27 φαρμακείων
– 23 σχολείων
– 21 εργοστασίων
– 73 εκκλησιών
– περίπου 1000 κατοικιών, όλα ελληνικής ιδιοκτησίας.

Το οικονομικό κόστος των ζημιών ανήλθε σε 150 εκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς, ενώ η ελληνική κυβέρνηση τις υπολόγισε σε 500.000.000 δολάρια. Η οικονομική αιμορραγία και ο φόβος ανάγκασαν χιλιάδες έλληνες ομογενείς να μεταναστεύσουν στην Ελλάδα.

Αργότερα, το τουρκικό κράτος διά του προέδρου Τζελάλ Μπαγιάρ υποσχέθηκε αποζημίωση για την καταστροφή των ελληνικών περιουσιών. Στην καλύτερη των περιπτώσεων δεν ξεπέρασε το 20% των απαιτήσεών τους, με δεδομένο ότι τα περιουσιακά τους στοιχεία είχαν υποτιμηθεί δραματικά.



Πολλές λεπτομέρειες για τα Σεπτεμβριανά ήλθαν στο φως το 1961, κατά τη διάρκεια της δίκης για εσχάτη προδοσία του ανατραπέντος από τους στρατιωτικούς πρωθυπουργού Αντνάν Μεντερές, ο οποίος τελικά δεν γλύτωσε από την αγχόνη.


Πολύτιμα στοιχεία προσκομίζει και το βιβλίο του διαπρεπούς ελληνοαμερικανού βυζαντινολόγου Σπύρου Βρυώνη «The Mechanism of catastrophe: The Turkish Pogrom οf September 6-7, 1955 and the destruction of Greek Community of Istambul (Greekworks.com, New York, 2005).

(αναδημοσίευση από το www.sansimera.gr)
Σημείωση "Εν Κρυπτώ": το συγκλονιστικό βιβλίο του Σπύρου Βρυώνη κυκλοφορεί και στην ελληνική γλώσσα, με τον τίτλο "Ο μηχανισμός της καταστροφής" (εκδόσεις Εστία).

Αναδημοσίευση απο το ιστολόγιο "Εν κρυπτώ"

klassikoperiptosi.blogspot.com