Το μίσος γεννά τον τρόμο

Του Dominique Moisi

Η Ιαπωνία τον Μάρτιο, και η Νορβηγία τον Ιούλιο του 2011, αμφότερες  βίωσαν την καταστροφή. Οποιαδήποτε σύγκριση μεταξύ της μανίας της φύσης, και της παράνοιας ενός Νορβηγού, μπορεί εκ πρώτης όψεως να φαίνεται ασύμβατη. Όμως, και οι δυο χώρες αντέδρασαν με έναν συνδυασμό αρετών και ελαττωμάτων, μόλις βρέθηκαν αντιμέτωπες με τον όλεθρο.

Οι κοινωνίες των χωρών αυτών αντιμετώπισαν τη μοίρα τους με έναν εκπληκτικό τρόπο, και με μια αίσθηση ενότητας, αξιοπρέπειας, και εθνικής συνοχής. Όμως, παρά την αυξημένη συνέγερση των πολιτών τους, οι αρχές ασφαλείας των δυο αυτών χωρών δεν τα πήγαν πολύ καλά. Το αποτέλεσμα θα είναι, οι λαοί των δυο χωρών, να βγουν από τη περιπέτεια που έζησαν, με ένα σαφώς πιο κριτικό πνεύμα απέναντι στις κυβερνήσεις τους. Όπως όλα έδειξαν, οι πολίτες μπόρεσαν και αναπλήρωσαν τα κενά της διοίκησης, μέσω των δικών τους πρωτοβουλιών.

Οι συγκρίσεις όμως σταματάνε εδώ. Η καταστροφή της Fukushima θα μας θυμίζει για πάντα  τη μοναδικότητα της πυρηνικής ενέργειας, που όσο αποδίδει και παραμένει φτηνή θα χρησιμοποιείται, και αν κάτι πάει στραβά, οι συνέπειες της χρήσης της θα είναι άνευ προηγουμένου.

Σε αντίθεση με τα παραπάνω, το μάθημα της Νορβηγίας είναι ότι οι λέξεις μπορούν να σκοτώσουν, και πως η ακροδεξιά ιδεολογία μπορεί να οδηγήσει στον όλεθρο. Φανταστείτε τι θα συνέβαινε αν ένας παράφρων με μια ολοκληρωτική φιλοσοφία, είχε πρόσβαση σε κάποιο πυρηνικό όπλο;

Όταν είχα επισκεφτεί  για πρώτη φορά τη Νορβηγία, εντυπωσιάστηκα από το επίπεδο πολιτισμού της. Θα ήταν το ιδανικό μοντέλο κοινωνίας για μια μετά-δυτική ανθρωπότητα.

Ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία που με εντυπωσίασαν, ήταν το μετριοπαθές και περιορισμένο επίπεδο της κυβερνητικής εξουσίας. Ένα άλλο, η ισότητα των φύλων. Εντυπωσιάστηκα επίσης από την μικρή εισοδηματική ανισότητα που υπήρχε, αλλά και από την ανθρώπινη μεταχείριση των μεταναστών. Που να φανταστώ, πως αυτό το τελευταίο θα τροφοδοτούσε τη δολοφονική μανία ενός νεαρού Νορβηγού;

Οι ψυχοπαθείς μπορεί να εμφανιστούν παντού. Ακόμη και στα πιο πολιτισμένα κράτη. Η εύκολη πρόσβαση σε όπλα, όπως συμβαίνει στις ΗΠΑ, και τα χαλαρά μέτρα ασφαλείας, όπως στη Νορβηγία, ενθαρρύνουν κάποιους φύσει παραβατικούς.

Όσο πιο πολιτισμένη και ευτυχισμένη μια χώρα, τόσο πιο ακραίοι μπορούν να γίνουν οι περιθωριακοί παραβατικοί της τύποι. Έτσι, ένα μετριοπαθές πολιτικό περιβάλλον, εκτός από καλά, μπορεί να φέρει και δεινά. Είναι τρωτό. Κάποιοι βαριούνται μέχρι θανάτου, ζώντας σε ένα ευτυχισμένο και πλούσιο περιβάλλον. Και επειδή τίποτα δεν τους απειλεί άμεσα, γίνονται εμμονικοί με κάποιους φανταστικούς εχθρούς. Δημιουργούν τους δικούς τους δαίμονες.

Στην Νορβηγία μπορούσε κανείς να περπατήσει μπροστά από τα βασιλικά ανάκτορα, και να δει τον βασιλιά της χώρας να παίρνει το μετρό.

Οι Γάλλοι δεν μπορούν να ισχυριστούν το ίδιο. Απαγορεύεται ακόμη και να διασχίσουν το πεζοδρόμιο μπροστά από το προεδρικό τους μέγαρο. Και συνεχώς διαμαρτύρονται για τα όλο και περισσότερα αστυνομικά μέτρα ασφαλείας.

Μπορεί η μεγαλειώδης και πολλές φορές πομπώδης άσκηση πολιτικής εξουσίας της Γαλλίας να μην έχει καμία σχέση με την απλοϊκή αντίστοιχη της Νορβηγίας, αλλά μετά την τραγωδία που έπληξε τους Νορβηγούς, οι Γάλλοι φαίνονται ικανοποιημένοι με την αυξημένη αστυνομική παρουσία στη χώρα τους.

Οι ανοιχτές κοινωνίες απαιτούν και την αντίστοιχη ισχύ. Η έννοια της ισότητας, του σεβασμού, και της ανοχής που επικρατούν στη Νορβηγία, θα μπορούσαν κάλλιστα να συνδυαστούν και με μια πιο αυξημένη εγρήγορση σε θέματα ασφάλειας.

Η τραγωδία του Όσλο συμπίπτει και με την άνοδο του δημαγωγικού λαϊκισμού, που τελευταία κυριαρχεί στη Δύση, μέσω του αμερικανικού κινήματος Tea Party, και των ακροδεξιών ευρωπαϊκών κομμάτων. Και ο λαϊκισμός είναι άμεσο αποτέλεσμα και συνέπεια του φόβου.

Θα ήταν λάθος να αποδώσουμε τα τραγικά γεγονότα της Νορβηγίας απλά και μόνο στην ανάδυση των ακροδεξιών πολιτικών δυνάμεων, αλλά θα ήταν επίσης αφελές να μη το κάνουμε. Όλοι γνωρίζουμε πολύ καλά, πως μέσα από τον συνδυασμό του φόβου, και του μίσους, μπορούν να ξεπηδήσουν ανείπωτοι τρόμοι.

S.A.-Project Syndicate

http://www.project-syndicate.org/commentary/moisi69/English

antinews