Εμιλιάνο Ζαπάτα: «Είναι καλύτερα να πεθάνεις όρθιος, παρά να ζεις γονατισμένος». Ο Μεξικανός κτηνοτρόφος που επαναστάτησε κατά των μεγαλοτσιφλικάδων και δημιούργησε τον επαναστατικό στρατό των Ζαπατίστας. Το τραγικό τέλος.

Στην αρχική φωτογραφία απεικονίζεται ο επαναστάτης Εμιλιάνο Ζαπάτα. Τραβήχτηκε το 1915 στην πόλη του Μεξικού, Κουερναβάκα. Ο Ζαπάτα με το μεγάλο μουστάκι, φοράει καπέλο σομπρέρο και με το δεξί του χέρι κρατά του τουφέκι του. Ήταν ο ήρωας των αγροτών του Νότιου Μεξικού που αγωνίστηκε για τον αναδασμό των κτημάτων και επαναστάτησε κατά του μεξικανικού καθεστώτος. Για τους Μεξικανούς ήταν ο «ρομπέν των δασών» που μέχρι το τέλος της ζωής του μαχόταν για τους φτωχούς και την ελευθερία.


Είχε γεννηθεί τον Αύγουστο του 1879 στο χωριό Ανεκουίλκο της μεξικανικής πολιτείας Μορέλο. Ο πατέρας του ήταν κτηνοτρόφος και είχε ακόμη 9 αδέρφια. Στα 17 του χρόνια, έμεινε ορφανός από πατέρα και ασχολήθηκε με την εκτροφή αλόγων. Παρόλο που δεν είχε λάβει ανώτερη μόρφωση, είχε ανεπτυγμένο το αίσθημα του δικαίου και αναζητούσε τρόπους για να αναπτυχθεί η αγροτική παραγωγή και η οικονομική κατάσταση των φτωχών μεξικανών αγροτών. Την περίοδο εκείνη την εξουσία είχε ο δικτάτορας Πορφίριο Ντίαζ, με αποτέλεσμα να υπάρχουν μεγάλες ανισότητες στην κοινωνία. Χαρακτηριστικά, το 85% της ιδιοκτησίας της γης -«haciendas»-, ανήκε στο 2% του πληθυσμού! Ο Ζαπάτα τάχθηκε κατά των μεγαλοτσιφλικάδων και στα 18 του χρόνια φυλακίστηκε για τη δράση του υπέρ της επιστροφής των κτημάτων που είχαν δημευθεί από τους τσιφλικάδες. 

Εμιλιάνο Ζαπάτα Σαλασάρ ήταν ολόκληρο το όνομά του υπήρξε ο προστάτης των φτωχών αγροτών της πατρίδας του. Πήρε τα όπλα με σύνθημα «γη κι ελευθερία»

 Μέχρι τα 30 του χρόνια είχε κερδίσει τον σεβασμό των συγχωριανών του και χρίστηκε επικεφαλής της Επιτροπής Άμυνας, που σκοπό είχε την περιφρούρηση των περιουσιών των μικρο-γαιοκτημόνων. Ζητούσε από την κυβέρνηση δίκαιη αναδιανομή της γης και την επιστροφή των εδαφών που είχαν παραχωρηθεί στους μεγαλογαιοκτήμονες. Ωστόσο τα αιτήματά του έπεφταν στο κενό με αποτέλεσμα μαζί με 80 συμπατριώτες του να πάρουν τα όπλα και να αρχίσουν να διεκδικούν με τη βία τα εδάφη που τους ανήκαν. Σύντομα, τον ακολούθησαν και άλλοι αγρότες και έγινε ηγέτης μιας επαναστατικής δύναμης που ονομάστηκε «Απελευθερωτικός Στρατός του Νότου». Σε λίγο διάστημα η ομάδα του αριθμούσε 1.000 άνδρες, γνωστοί ως Ζαπατίστας. Οι Ζαπατίστας εργάζονταν κανονικά στα χωράφια και παράλληλα μάχονταν κατά του καθεστώτος. Σημειώνεται ότι ήταν ο μοναδικός επαναστατικός στρατός που αποτελούνταν και από γυναίκες. Ο «τίγρης του Νότου» κατά της δικτατορίας του Ντίαζ  Το 1910,  οι Μεξικανοί επαναστάτησαν υπό τον Φρανσίσκο Μαδέρο κατά της δικτατορίας του στρατηγού Ντίαζ, με τον Ζαπάτα να αναδεικνύεται σε ηγετική μορφή της επανάστασης. Με το σύνθημα «Γη και ελευθερία» έμπαιναν στις πόλεις και καταλάμβαναν τα εδάφη των τσιφλικάδων. Σε διάστημα  τριών ετών, μαζί με τους ήρωες της επανάστασης, Πάσκουαλ Ορόζκο και Πάντσο Βίγια, ανέτρεψαν το δικτάτορα της χώρας, Ντίαζ. Ο Μαδέρο ανέλαβε την κυβέρνηση, όμως δεν ικανοποίησε τα αιτήματα των επαναστατημένων αγροτών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αποκτήσει πολλούς εχθρούς και να δολοφονηθεί από τον στρατηγό Χουέρτα, ο οποίος αυτοανακηρύχτηκε πρόεδρος του Μεξικού. 

Απρίλιος του 1911 οι Ζαπατίστας καταλαμβάνουν την Κουερναβάκα. Ο Ζαπάτα κατάρτισε δικό του αγροτικό πρόγραμμα, γνωστό ως Σχέδιο Αγιάλα. Με αυτό απαιτούσε την κατάσχεση της γης απ’ όλους τους ξένους και του 1/3 των εδαφών των φεουδαρχών, καθώς και την επιστροφή των εδαφών που είχαν κατασχεθεί από τους ντόπιους. 

Στις 10 Απριλίου 1919 ο Ζαπάτα έπεσε θύμα ενέδρας. Εκτελέστηκε εν ψυχρώ από τις κυβερνητικές δυνάμεις, κατά τη συνάντησή του με έναν στρατηγό που υποτίθεται ότι ήθελε να προσχωρήσει στην επανάσταση.

 Η επανάσταση συνεχιζόταν με τον Ζαπάτα να μπαίνει στην πόλη του Μεξικού από τον Νότο ενώ τον Πάντσο Βίγια από το Βορρά. Μαζί με 60.000 στρατιώτες συναντήθηκαν στο Εθνικό Παλάτι και συμφώνησαν να μην διεκδικήσουν κυβερνητικά αξιώματα και να ενώσουν τις δυνάμεις τους για την ολοκλήρωση της αγροτικής μεταρρύθμισης. Ο Βίγια συμμάχησε με τον Βενουστιάνο Καράντζα, τον οποίο βοήθησε να ανέλθει στην εξουσία με τον Χουέρτα να διαφεύγει εκτός Μεξικού. Στη συνέχεια επέστρεψε στον Βορρά και ο Ζαπάτα πήγε στην πολιτεία Μορέλο, η οποία είχε περιέλθει υπό τον έλεγχό του. Σκοπός του ήταν η εφαρμογή της αγροτικής μεταρρύθμισης, του επαναστατικού αγροτικού προγράμματος που είχε δημιουργήσει ήταν γνωστό ως «πρόγραμμα Αγιάλα». Προέβλεπε τη δήμευση του ενός τρίτου των γαιών των φεουδαρχών και το μοίρασμα της στους ακτήμονες καθώς επίσης και την επιστροφή στους μικροϊδιοκτήτες τα εδαφών που είχαν δημευθεί λόγω χρεών. Ο Ζαπάτα επέμενε στην εφαρμογή του προγράμματος Αγιάλα με τον Καράντζα να εναντιώνεται με αποτέλεσμα να ξεσπάσει εμφύλιος ανάμεσα στους επαναστάτες. Ο Καράντζα είχε υπό τον έλεγχό του το Κεντρικό Μεξικό, ο Βίγια τον Βορρά και ο Ζαπάτα τον Νότο. Το 1917 ο Καράντζα εκλέχτηκε συνταγματικός πρόεδρος του Μεξικού. Ωστόσο, ο Ζαπάτα, στεκόταν εμπόδιο στην καθολική αποδοχή του από τον λαό, καθώς επηρέαζε χιλιάδες Μεξικανούς. Ο θάνατος του Ζαπάτα Για τον λόγο αυτό, ο Βενεουστιανό Καράντζα αποφάσισε να δολοφονήσει τον Ζαπάτα με τη βοήθεια του στρατηγού, Ιησού Γκουαγιάρντο. Ο  Γκουαγιάρντο τον προσέγγισε και του ζήτησε να συναντηθούν κρυφά στην έπαυλη de San Juan της  Τσιναμέκα του Μορέλος, δήθεν γιατί ήθελε να να προσχωρήσει στους «Ζαπατίστας». Στις 10 Απριλίου 1919 ο «τίγρης του Νότου», όπως αποκαλούσαν τον Ζαπάτα έφτασε στο σημείο συνάντησης και οι άντρες του Γκουαγιάρντο τον εκτέλεσαν. Μετά τη δολοφονία του ο «Απελευθερωτικός Στρατός» του διαλύθηκε και ο Καράντζα έλεγξε τον Νότο. Ο Ζαπάτα έζησε και πέθανε όπως επιθυμούσε, καθώς, όπως είχε πει: «Είναι καλύτερα να πεθάνεις όρθιος, παρά να ζεις γονατισμένος». 

Η φωτογραφία τραβήχτηκε το 1915 στην Κουερναβάκα. Επιχρωματίστηκε από τον Χρήστο Καπλάνη.

mixanitouxronou.gr