Ποιο παράδοξο βιβλίο έγινε … μπεστ σέλλερ στην αρχαιότητα και γιατί;

Διαβάστε για ένα βιβλίο, το οποίο ήταν ένα περίεργο κράμα χριστιανικού συμβολισμού και απλοϊκής παραδοξογραφίας, συνέ­χειας της παλιότερης παραδοξογραφικής παρά­δοσης, η οποία κατά πάσα πιθανότητα γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια, κάπου μεταξύ 2ου και 4ου αι. μ.Χ.!!

Ο Φυσιολόγος είναι ένα αρχαίο ανώνυμο βιβλίο, που περιέχει θαυμαστές ιστορίες από τον κόσμο της φύσης. Παρά τον τίτλο του («ο ειδικός στα θέματα της φυσικής ιστορίας»· υπαινιγμός στον Αριστοτέ­λη;) είναι ένα μικρό, λαϊκών διηγήσεων έργο, με έντονη ροπή προς θρησκευτικο-συμβολικές ερ­μηνείες.

Σε 48 σύντομα κεφάλαια, που το καθέ­να τους αφορμάται από κάποιο βιβλικό χωρίο, περιγράφονται λογής λογής αξιοπερίεργα πράγ­ματα από τον κόσμο των ζώων (για το λιοντάρι, τον αετό, τον πελεκάνο, το μυρμήγκι, τον ελέ­φαντα - αλλά και για μυθικά όντα: τον φοίνικα, τον μονοκέρατο), από τον κόσμο των φυτών και των λίθων, όλα τους ερμηνευμένα συμβολικά και σε συσχετισμό προς χριστιανικές διδασκα­λίες (πελεκάνος και αίμα του Χριστού, φοίνικας και ανάσταση κοκ.)' έτσι "εξηγούνται" ο

Χρι­στός, η Εκκλησία, ο άνθρωπος, οι άγγελοι και ο διάβολος. Παντού στον κόσμο επικρατεί "συ­μπάθεια" και όλα παίρνουν, με έναν τρόπο μυ­στικιστικό, ψυχή' όλα τα φυσικά φαινόμενα, όταν γίνονται κατανοητά σωστά, παραπέμπουν στη δύναμη και την εξουσία του θεού.

Το βιβλίο αυτό, ένα περίεργο κράμα χριστιανικού συμβο­λισμού και απλοϊκής παραδοξογραφίας, συνέ­χειας της παλιότερης παραδοξογραφικής παρά­δοσης, μπορεί να γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια, κάπου μεταξύ 2ου και 4ου αι. μ.Χ.· στους πνευματικούς του προγόνους ανήκουν ο Βώλος, ο Αναξίλαος, ο Χαιρήμονας από την Αλεξάνδρεια και ο Ωραπόλλωνας· άλλες επιδράσεις έχουν την αρχή τους στη γνωστική-απόκρυφη γραμμα­τεία.

Το έργο έγινε σε όλες τις εποχές πολύ δη­μοφιλές στο μεγάλο αναγνωστικό κοινό, που διευρύνθηκε με τη βοήθεια πολυάριθμων μετα­φράσεων: στα αιθιοπικά, στα κοπτικά, στα συ­ριακά, στα αραβικά· κοντά σ' αυτές 3 τουλάχι­στο λατινικές μεταφράσεις· από τις τελευταίες προήλθαν τα ευρύτατα διαδεδομένα bestia.ua (= συλλογές με περιγραφές ζώων).

Στον μεσαίωνα έχουμε μεταφράσεις στα αγγλοσαξονικά, στα αρχαία γερμανικά (σε πεζό και σε στίχους, 11ος/12ος αι.), στα ισλανδικά, στα φλαμανδικά, στα αρ­χαία γαλλικά, στη γλώσσα της Προβηγκίας, στα ισπανικά, στα ιταλικά· προπαντός έντονη ήταν η επίδραση του Φυσιολόγου στον μεσαιωνικό συμβολι­σμό των ζώων στη χριστιανική τέχνη. Editio princeps του ελληνικού κειμένου: 1587.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ:

F. Lauchert, 1889- F. Sbordone, Μιλάνο 1936· D. Offermanns, 1966. Πανομοιότυπη έκδοση του Co­dex Bongarsianus 318 (9ος αι.) από τους C. Steiger, Ο. Homburger, 1964 (με εικόνες). - F. J. Carmody, Ph. latinus, Παρίσι 1939. - Ο Φ. στα αρχαία γερμανικά: έκδ. F. Maurer, 1967 (με τη λατιν. εκδοχή). Ε. Peters, 1921- Ο. Seel, 1960. F. Hommel, Die athiop. Ο. des Ph.., 1877· Ε. Pe­ters, Der gr. Ph. u. seine oriental. U.en, 1898· J. Strzygowski, Der Bilderkreis des gr. Ph. ... (Byzant. Arch. 2, Λιψία 1899)· Μ. Goldstaub (Philol. Suppl. 8,3, 1899-1901)· M. Wellmann (Philol. Suppl. 22/1), 1930· F. Drexl (Byzant. Zs. 33, 1933)· E. Peterson (αυτ. 47, 1954)- F. Sbordone (Athenaeum N.S. 27, 1949)· U. Treu (Zs. f. neu test. Wiss. 50, 1959).

Από την ιστοσελίδα του κ. Άγγελου Σακκέτου

kalyterotera