Οι ξεχασμένοι ελληνικοί ναοί στη Μεγάλη Ελλάδα

Ναός αφιερωμένος στην Αθηνά - γύρω στο 500 π.Χ. στην Ποσειδωνία της Μεγάλης Ελλάδας

Ο Παρθενώνας στην Αθήνα έχει δει λεηλασίες πολέμου, βανδαλισμούς, ρύπανση και έπεσε θύμα αρχαιοκαπήλων, παρόλα αυτά είναι πάντοτε το πιο σημαντικό θέαμα στην πόλη.

Αλλού, στον ελληνικό κόσμο, υπάρχουν ελληνικοί ναοί  που μπορούν να τον ανταγωνισθούν, αλλά, έχουν, πραγματικά,  λησμονηθεί.

Μόνο εντρυφώντας κανείς σε πηγές μπορεί να τους εντοπίσει.

Πενήντα χιλιόμετρα νότια της Νάπολης, στις δυτικές ιταλικές ακτές, βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας ελληνικής αποικίας της Ποσειδωνίας, γνωστής τώρα με το ρωμαϊκό όνομα Paestum.

Εντός των τειχών της αρχαίας πόλης διατηρούνται όχι μόνον ένας αλλά τρεις εντυπωσιακοί, άθικτοι, ελληνικοί ναοί που είχαν εγκαταλειφθεί και αγνοήθηκαν, ίσως επειδή περιβάλλονται από ένα λοιμώδη  προστατευτικό βάλτο – από το Μεσαίωνα μέχρι την «ανακάλυψή» τους από τους αρχαιολόγους, τους ιστορικούς, τους αρχιτέκτονες, τότε, ως συνέχεια της Αναγέννησης, τον δέκατο όγδοο αιώνα.

 Ναός αφιερωμένος στην Ήρα- του 450 π.Χ. στην αρχαία Ποσειδωνία

Είναι οι πλέον καλοδιατηρημένοι ναοί κάθε ελληνικής πόλης, με εξαίρεση, ίσως, την Αθήνα, θα τονίσει ο αρχαιολόγος R.Ross Holloway  του Brown University (σήμερα συνταξιούχος).

Η πόλη Ποσειδωνία (όνομα προς τιμήν του Ποσειδώνος) είναι, ίσως, μία από τις πιο άδοξες πόλεις του αρχαίου ελληνικού κόσμου.

Πρόσφατες ανασκαφές αποκάλυψαν νέα τμήματα της αρχαίας πόλης, παρέχοντας, έτσι,  μια ολοκληρωμένη εικόνα μιας μοναδικής κλασικής πόλης.

Σύμφωνα με αρχαίες αφηγήσεις, η Ποσειδωνία, ιδρύθηκε από εξόριστους, είτε από την κοντινή και ευημερούσα αποικία της Σύβαρης ή την ελληνική πόλη της Τροιζηνίας, γύρω στο 600 π.Χ.

Ήταν ένας επιτυχημένος εμπορικός σταθμός για την Magna Graecia- Μεγάλη Ελλάδα, ή του δικτύου των ελληνικών αποικιών, που φύτρωσαν στην Ιταλία και τη Σικελία, αρχής γενομένης από τον όγδοο αιώνα π.Χ.

Από τους τρεις σωζόμενους ναούς της Ποσειδωνίας, οι δύο ήταν αφιερωμένοι στη σύζυγο του Δία, την Ήρα και ένας στην Αθηνά που χτίσθηκαν τον πέμπτο και τον έκτο αιώνα π.Χ.

Ωστόσο, γύρω στο 400 π.Χ. η πόλη κατακλύσθηκε από ανθρώπους από την ιταλική ενδοχώρα, τους ονομαζόμενους Λουκάνους – Lucani. Αν και κάποιες πηγές υποστηρίζουν ότι οι Λουκάνοι υποδούλωσαν τους Έλληνες και η «κατάκτησή» τους ήταν πιθανόν μια πράξη πολιτιστικής σύντηξης.

Η επιβολή τους στην Ποσειδωνία τελείωσε το 237 π.Χ. με την άφιξη των Ρωμαίων.

Οι Ρωμαίοι διατήρησαν τους ναούς ανέπαφους, αλλά κατέστρεψαν τα κτήρια και επάνω στα παλαιά έκτισαν τα δικά τους.

Η ευημερούσα ελληνική αποικία έγινε μια περιθωριακή ρωμαϊκή πόλη.

«Από τον δεύτερο αιώνα π.Χ. η πόλη άρχισε να χάνει τη σημασία της και δεν απειλούνταν από κατακτήσεις και ένα κομμάτι της πόλης μετατράπηκε σε τέλμα», σημειώνει  από το Πανεπιστήμιο του Michigan ο ομότιμος καθηγητής John GriffithsPedley στο βιβλίο του  για το ιστορικό της περιοχής.

Η Ποσειδωνία ή αργότερα Paestum των Λατίνων. Μπροστά στη φωτογραφία τα "μαγαζάκια" μικροπωλητών της αρχαιότητας.

Ορισμένες μικρές κοινότητες παρέμειναν κοντά στο ναό της Αθηνάς και λίγους αιώνες αργότερα μετατράπηκε σε βασιλική- γύρω στον 5^ο αιώνα μ.Χ. και οι πηγές που υπήρχαν στην περιοχή μετέτρεψαν το χώρο σε βάλτο. Έτσι εγκαταλείφθηκε. Για καλή του τύχη, αφού οι ντόπιοι απέφευγαν  το μέρος, ως εχθρικό για την υγεία τους, λόγω της ελονοσίας από τα κουνούπια, αλλά και των επιδρομών των ληστών που κρύβονταν στην άγρια βλάστηση.

Έτσι, μετά την ανακάλυψη της Πομπηΐας και του Herculaneum που είχαν χαθεί κάτω από τις στάχτες του Βεζούβιου, ανακαλύφθηκε και η αρχαία ελληνική πόλη.

Η πόλη έπεσε στη μελέτη των επιστημόνων. Οι ναοί ήταν δωρικού ρυθμού και η αρχιτεκτονική τους απασχόλησε επί πολλές δεκαετίες τους ειδήμονες του 18^ου αιώνα.

Ο Γερμανός θεωρητικός Johann Joachim Winckelmann, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ρωμαϊκή  αρχιτεκτονική δημιουργήθηκε ή εμπλουτίσθηκε από το ελληνικό στυλ.

Το Paestum, όπως λένε οι Ιταλοί την Ποσειδωνία, είναι ένας χώρος μελέτης της κλασικής αρχιτεκτονικής και, φυσικά, της πρωτόγνωρης αντοχής της, στο χρόνο.

Κείμενο βασισμένο σε άρθρο του αμερικανικού περιοδικού archaeology

mikres-ekdoseis.gr