Νόμιμη άμυνα εναντίον ληστών

Του Αλέξανδρου Κατσαντώνη (δικηγόρου και καθηγητή Ποινικού Δικαίου) από το ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ (17/6/2012)

Συντάραξε την κοινή γνώμη ο νεαρός φοιτητής ο οποίος πριν από λίγες ημέρες πυροβόλησε με κυνηγετικό όπλο και σκότωσε ένανΑλβανό ληστή που μπήκε στο σπίτι όπου ζούσε με τους γονείςτου κρατώντας ένα μαχαίρι για να του ληστέψει.

Και τι δεν γράφτηκε για το περιστατικό αυτό! Οτι μέσα στον ίδιοχρόνο είχαν ξαναμπεί ληστές άλλες δύο φορές και ότι ο νεαρός ζούσε με τον φόβο μια νέας επίθεσης. Οτι δεν ήταν κανένα παλιόπαιδο, αλλά ένα καλό και ευγενικό παιδί, φοιτητής τηςΚτηνιατρικής. Οτι είδε τον ληστή να απειλεί την μητέρα του με το μαχαίρι που κρατούσε. Οτι... σκόνταψε κι έπεσε, με αποτέλεσμα να εκπυρσοκροτήσει το όπλο κ.ο.κ.

Νομίζω ότι τα παραπάνω είναι τελείως περιττά, διότι το περιστατικό δικαιούται της ίδιας νομικής- ποινικήςμεταχείρισης, ακόμα κι αν ο ληστής είχε ξαναμπεί στο σπίτι όχι δύο, αλλά δέκα φορές, αν ο νεαρός δεν ήταν «ευγενικός φοιτητής», αλλά 60χρονος αργόσχολος, ακόμα κι αν δεν είχε«σκοντάψει», αλλά με τον απολύτως δικαιολογημένο τρόμο ότι κινδυνεύει η ζωή του και η ζωή των γονιών του από τον οπλισμένο ληστή, πυροβόλησε με κυνηγετική καραμπίνα τον οπλισμένο με φονικό όπλο εισβολέα και μάλιστα ηθελημένα. Εναν εντελώ άγνωστό του εγκληματία, αγνώστου βαθμού αγριότητας, γνωρίζοντας μόνο το πλήθος πρόσφατων περιστατικών, κατά τα οποία ληστές σκότωσαν αθώους ανθρώπους, εισβάλοντας στασπίτια τους, για να τους αφαιρέσουν λίγα ευρώ.

Ειδικότερα: κατά το ισχύον ποινικό δίκαιο (άρθρο 22 Ποινικού Κώδικα), αποκλείεται ο άδικος χαρακτήρας της πράξης, ακόμα καιτης ανθρωποκτονίας από πρόθεση, σε περίπτωση που συντρέχει άμυνα, δηλαδή «αναγκαία προσβολή του επιτιθέμενου, στην οποία προβαίνει το άτομο για να υπερασπιστεί τον εαυτό του ή άλλον από παρούσα και άδικη επίθεση εναντίον τους».

Η νομική βάση της άμυνας, ως λόγου που αποκλείει τον άδικοχαρακτήρα της  πράξης, είναι η τήρηση της «Αρχής τηςδιαφύλαξης του επικρατέστερου εννόμου αγαθού».

Ο αμυνόμενος τίθεται χωρίς να φταίει ο ίδιος σε τίποτα προ του διλήμματος να προσβάλει έννομο αγαθό του αδίκωςεπιτιθέμενου ή να ανεχθεί την προσβολή του δικού του έννομου αγαθού, που μπορεί και να είναι το αγαθό της ζωήςτου, από τον αδίκως επιτιθέμενο. Λαμβανομένου δε υπόψη ότι το έννομο αγαθό που κινδυνεύει είναι η ίδια η ζωή του αμυνόμενου και αυτή των οικείων του, η απάντηση στο ερώτημα, αν το αγαθό της ζωής του επιτιθέμενου ληστή είναι επικρατέστερο των εννόμων αγαθών του αμυνόμενου, είναι στην περίπτωσή μαςκαταφανώς αρνητική.  

Δυστυχώς τίποτα απολύτως δεν μπορεί να καθησυχάσει τον αμυνόμενο, ότι ο επιτιθέμενος άγνωστος ληστής έχει την αγαθή πρόθεση να... σεβαστεί τη ζωή των ανθρώπων στο σπίτι των οποίων εισβάλλει τη νύχτα, οπλισμένος με φονικό όπλο. Η σκνή εξελίσσεται στιγμιαία και κάθε αστυνομικήπαρέμβαση είναι αδιανόητη. Η στάθμιση από τον αμυνόμενο των αγαθών που συγκρούονται και η αναγκαία προσβολή των αγαθών του επιτιθέμενου ληστή, για την εξουδετέρωση της επίθεσής του,είναι σχεδόν ταυτόχρονες.

Είναι απολύτως σαφής η βούληση του νόμου υπέρ του δεχόμενου την άδικη επίθεση αμυνόμενου. Τούτο συνάγεται από τον Ποινικό Κώδικα (παρ. 23), σύμφωνα με τον οποίο «ακόμα και σεπεριπτώσεις υπέρβασης των ορίων της άμυνας μένει ατιμώρητος και δεν του καταλογίζεται η υπέρβαση», αν ο αμυνόμενος «ενήργησε με αυτόν τον τρόπο εξαιτίας του φόβουή της ταραχής που του προκάλεσε η επίθεση». Υπάρχει νομικήδιαφορά στην εκτίμηση των δύο συμπεριφορών, αλλά και η πρώτηκαι η δεύτερη οδηγούν στο ατιμώρητο.

Δεν νομίζω ότι υπάρχει ο άνθρωπος που δεν θα καταλαμβάνετο από τρόμο, ξυπνώντας βίαια και βλέποντας έναν οπλισμένο(συνήθως με καλάσνικοφ) άγνωστο να απειλεί την ζωή του.

Αν, λοιπόν, συμπίπτει ο αφυπνισθείς να είναι και οπλισμένος,τότε τα πράγματα δεν έχουν πολλές πιθανότητες να τελειώσουν...χριστιανικά.

ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ