Marfin : Πέντε χρόνια μετά. Τα αναπάντητα ερωτήματα

Με αφορμή την συμπλήρωση πέντε χρόνων από τα τραγικά γεγονότα στην οδό Σταδίου το WE παρουσιάζει που βρίσκεται η υπόθεση σήμερα από όλες τις πλευρές

Το μεσημέρι της 5 Μαϊου 2010, χιλιάδες διαδηλωτών διέσχιζαν το κέντρο της Αθήνας, διαμαρτυρόμενοι ενάντια στα πρώτα μνημονιακά μέτρα που είχε εξαγγείλει η τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Ήταν μία από τις μεγαλύτερες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια στη χώρα. Και θα την θυμόμασταν μόνο ως τέτοια αν κατά τη διάρκειά της δεν συνέβαινε ένα από τα πιο τραγικά γεγονότα της μνημονιακής τελευταίας πενταετίας: ο εμπρησμός του υποκαταστήματος της τράπεζας Marfin στην οδό Σταδίου, που στοίχισε τη ζωή σε τρεις εργαζόμενούς της.

1. Θα αποδοθεί δικαιοσύνη για τους νεκρούς;

Χρειάστηκε να περάσουν τρία χρόνια για να αποδοθεί μέρος της δικαιοσύνης που ζητούν οι συγγενείς των θυμάτων, της εγκύου Αγγελικής Παπαθανασοπούλου, της Παρασκευής Ζούλια και του Νώντα Τσακάλη. Τον Ιούλιο του 2013, τρία στελέχη της τράπεζας καταδικάστηκαν για τις σοβαρές παραλείψεις τους σε ζητήματα ασφάλειας του υποκαταστήματος, οι οποίες στοίχησαν τη ζωή των τριών υπαλλήλων και οδήγησαν στον τραυματισμό άλλων 21. Όπως αποδείχτηκε, το κτίριο δεν διέθετε άλλη έξοδο πλην της κύριας εισόδου, η οποία φλεγόταν μετά τη ρίψη μολότοφ, κι έτσι οι εργαζόμενοι εγκλωβίστηκαν μέσα και όσοι από αυτούς δεν κατάφεραν να διαφύγουν από αυτοσχέδιες εξόδους προς την οροφή και το γειτονικό κτίριο, πέθαναν από ασφυξία. Επιπλέον, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, δεν τους είχε δοθεί εντολή να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους πριν τον εμπρησμό, όταν ήδη υπήρχαν φόβοι για σοβαρά επεισόδια στην πορεία που διέσχιζε τη Σταδίου.

Ένοχοι για ανθρωποκτονία κατά συρροήν από αμέλεια και για βαριά σωματική βλάβη από αμέλεια κρίθηκαν ο διευθύνων σύμβουλος της Marfin, Κων. Βασιλακόπουλος, ο υπεύθυνος ασφαλείας του κτιρίου, Εμμ. Βελονάκης και η διευθύντρια του υποκαταστήματος, Άννα Βακαλοπούλου. Το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθήνας καταδίκασε τους δύο πρώτους σε ποινές φυλάκισης 22 ετών (θα εκτίσουν 10 χρόνια με αναστολή), ενώ στην τελευταία επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης 5 χρόνων και ενός μήνα.

Ο δικαστικός αγώνας των συγγενών των θυμάτων, ωστόσο, δεν έχει τελειώσει, καθώς εκκρεμούν αγωγές σε βάρος της τράπεζας Marfin, η οποία έχει πλέον απορροφηθεί από την Τράπεζα Πειραιώς.

Επιπλέον, εκκρεμεί η απονομή δικαιοσύνης σε σχέση με τον ίδιο τον εμπρησμό, δηλαδή την ρίψη μολότοφ στο κτίριο, που έγινε από κουκουλοφόρους, οι οποίοι δρούσαν, ως συνήθως, στο πλάι της πορείας. Η δίκη του 34χρονου αναρχικού Θοδωρή Σίψα, που κατηγορείται για τον εμπρησμό (μαζί με άλλους δύο άγνωστους δράστες) της Μαρφίν, και ενός 35χρονου που κατηγορείται για τον εμπρησμό (μαζί με άλλους τρεια άγνωστους δράστες) του απέναντι βιβλιοπωλείου «Ιανός», αναβλήθηκε για δεύτερη φορά και έχει προσδιοριστεί για τις 21 του ερχόμενου Σεπτεμβρίου. Η υπεράσπιση του Θ.Σίψα, προβάλει ωστόσο σοβαρές ενστάσεις στο κατηγορητήριο που έχει συνταχθεί σε βάρος του, ανοίγοντας ένα δεύτερο σοβαρό ερώτημα, σχετικά με την πιθανότητα να αποδοθεί στ’αλήθεια δικαιοσύνη για τον εμπρησμό.

2. Τα στοιχεία οδηγούν στην αλήθεια;

Η κατηγορία σε βάθος του Θ.Σίψα θεωρείται ότι στηρίχτηκε μόνο σε υπόνοιες, όπως υποστηρίζουν οι συνήγοροί του, θεωρώντας ότι ο ίδιος αποτελεί θύμα της γενικότερης στοχοποίησης του αναρχικού χώρου. Η δικογραφίες σε βάρος τόσο του ιδίου όσο και του κατηγορούμενου για τον εμπρησμό στον «Ιανό» βασίστηκαν στην πρακτική των ποσοστιαίων αναγνωρίσεων υπόπτων από αυτόπτες μάρτυρες καθώς και των «προσομοιώσεων» που έκαναν οι αρχές, οι οποίες στηρίχθηκαν σε φωτογραφικό υλικό και καταγραφές από κάμερες σε διάφορα σημεία του κέντρου. Για τον δεύτερο κατηγορούμενο οι αυτόπτες μάρτυρες απέσυραν τελικά τις καταθέσεις τους με τις οποίες τον αναγνώριζαν. Για τον δε Θ.Σίψα επισημαίνονται καίριες λεπτομέρειες που αντικρούουν το κατηγορητήριο.

Όπως αντιτείνει ο ίδιος, η παρουσία του έξω από την Μαρφίν την ώρα του εμπρησμού δεν αποτυπώνεται σε καμμία από τις φωτογραφίες που έχει στα χέρια της η αστυνομία, ούτε επιβεβαιώνεται από τις καταθέσεις των μαρτύρων. Αντιθέτως, επισημαίνει, υπάρχουν καταγραφές από κάμερες τράπεζας στην Ομόνοια που τον αποτυπώνουν με άλλα ρούχα σε μικρή χρονική απόσταση από την ώρα που φέρεται να έριχνε μολότοφ στη Μαρφίν.

Μια σειρά από τέτοιες αντιφάσεις στη δικογραφία, καθώς και πλήθος περιστατικών δράσης κουκουλοφόρων στο πλαίσιο κοινωνικών διαμαρτυριών τα τελευταία χρόνια, από τις οποίες υπάρχουν βίντεο και φωτογραφίες που τους καταγράφουν να συνεργάζονται με την αστυνομία, κάνουν πολλούς να αμφιβάλλουν αν μπορεί να διαλευκανθεί η ταυτότητα των εμπρηστών, και να αμφισβητούν τους χειρισμούς των αρχών στην υπόθεση.

3. Τι συμβολίζει ο εμπρησμός της Μαρφίν;

Με τον φόβο ότι η αλήθεια δεν θα βρεθεί ποτέ, το φάντασμα της Μαρφίν φαίνεται πως δεν θα γλυτώσει τελικά ούτε από την χρήση του κατά το δοκούν. Απ’όλες τις μικρές ή μεγάλες τραγωδίες που σφράγισαν τα χρόνια της μνημονιακής κρίσης στην Ελλάδα, η συγκεκριμένη ξεχωρίζει φέροντας έναν από τους βαρύτερους συμβολισμούς. Αλλά όχι τον ίδιο για όλους. Ο καθένας που επικαλείται τον συγκεκριμένο συμβολισμό, συνδέει το γεγονός με τα αίτια στα οποία ο ίδιος αποδίδει την κρίση και με τους πολιτικούς του αντιπάλους.

Το περίφημο «ναι, αλλά για την Μαρφίν δεν λέτε τίποτα», λειτουργεί τα τελευταία πέντε χρόνια ως βολική υπενθύμιση των νεκρών της 5 Μαϊου του 2010 σε μια σειρά από περιστάσεις. Η άκρα δεξιά, καταρχάς, το χρησιμοποιεί ως αντεπιχείρημα στον αντιφασιστικό λόγο και για να δικαιολογήσει τη χρήση βίας από τα μέλη της Χρυσής Αυγής.

Από ένα ευρύτερο πολιτικό φάσμα, οι ένοχοι του εμπρησμού της Μαρφίν αναγνωρίζονται ως μέλη ενός «πολιτικού άκρου» αντίστοιχου της ακροδεξιάς και εξίσου επικίνδυνου με αυτήν, το οποίο «άκρο» εξαπλώνεται ανάλογα με τα όρια που θέτει ο καθένας στο τι αποτελεί αποδεκτή δημοκρατική αντίδραση και τι όχι. Με αυτή τη λογική, ακόμη και ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, έχει παραλληλίσει (σε ομιλία του, τον Οκτώβριο του 2012) τις επιθέσεις χρυσαυγιτών εναντίον εργατών στο Πέραμα με τον εμπρησμό της Μαρφίν.

Ακόμη συχνότερα, πρώην κυβερνητικοί παράγοντες επικαλούνταν μέχρι πρόσφατα τον συγκεκριμένο συμβολισμό για να δικαιολογήσουν τη βίαιη καταστολή των κοινωνικών αντιδράσεων. Οι αντιμνημονιακές πολιτικές δυνάμεις και τα αντίστοιχα κοινωνικά κινήματα, με τη σειρά τους, διαβλέπουν πίσω από την επίκληση της τραγωδίας της Μαρφίν, την προσπάθεια να τροφοδοτηθεί μια συλλογική ενοχή για κάθε μαζική αντίδραση.

Ο δε αναρχικός χώρος θεωρεί ότι μέσω της συγκεκριμένης υπόθεσης επιχειρήθηκε η στοχοποίησή του. Ακόμη και πριν απαγγελθούν κατηγορίες σε κάποιον αναρχικό για τον εμπρησμό, πάντως, το συγκεκριμένο γεγονός είχε πυροδοτήσει έντονες συζητήσεις στο εσωτερικό του συγκεκριμένου χώρου, με δόσεις αυτοκριτικής σχετικά με τον τρόπο δράσης τους στο πλαίσιο των διαδηλώσεων.

4. Θα αποκατασταθεί ο χώρος της τραγωδίας;

Το κουφάρι του υποκαταστήματος παραμένει σφραγισμένο, με την εκκρεμότητα της αποκατάστασής του, μια μέρα. Αλλά δεν είναι το μόνο που περιμένει, καθώς, στέκεται σε μια γειτονιά που αφενός είχε αρχίσει να ερημώνει χρόνια νωρίτερα, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, αφετέρου γνώρισε άλλον ένα μεγάλο εμπρησμό, το 2012.

Το βράδυ της 12 Φεβρουαρίου, πάλι κατά τη διάρκεια επεισοδίων που σημειώθηκαν ενώ ήταν σε εξέλιξη μεγάλη διαδήλωση -αυτή τη φορά εναντίον της ψήφισης του δεύτερου μνημονίου από το Κοινοβούλιο- σημειώθηκαν διάφοροι εμπρησμοί, μεταξύ των οποίων και τα παραδιπλανά της Μαρφίν κτίρια, που στέγαζαν τους ιστορικούς κινηματογράφους «Απόλλων» και «Αττικόν» καθώς και το κατάστημα “Kosta Boda”.

Τα δύο συγκεκριμένα κτίρια αποφασίστηκε να αποκατασταθούν ως διατηρητέα με έξοδα της πολιτείας, ενώ η ευρύτερη περιοχή του κέντρου –με επίκεντρο την οδό Πανεπιστημίου- είχε ενταχθεί στο πολυσυζητημένο σχέδιο ανάπλασης της Αθήνας. Μέχρι σήμερα η μεν αποκατάσταση των διατηρητέων καθυστερεί λόγω αντιδικίας μεταξύ ιδιοκτητών και ενοικιαστών για την αποζημίωση που τους αντιστοιχεί, το δε πρόγραμμα ανάπλασης πάγωσε τον περασμένο Νοέμβριο όταν οι Βρυξέλλες απέρριψαν την ένταξή του στο πρόγραμμα ΕΣΠΑ.

news247.gr