Το πιο επικίνδυνο βιβλίο στον κόσμο

Αν το αγγίξεις, δηλητηριάζεσαι

Πρέπει να το πιάσεις προσεκτικά, ειδάλλως –κυριολεκτικά– αρρωσταίνεις. Όχι πως θα σου πάρει πολύ ώρα να το τελειώσεις: οι περισσότερες από τις περίπου 100 σελίδες του δεν περιέχουν καν κείμενο.

Οι «Σκιές από τους Τοίχους του Θανάτου» (Shadows from the Walls of Death) του Ρόμπερτ Κλαρκ Κέτζι (1823-1902) είναι, όπως τιτλοφορείται ευθαρσώς το παρόν άρθρο, το πιο επικίνδυνο, το πιο τοξικό βιβλίο στον κόσμο. Όχι ιδεολογικά, επειδή δυνητικά παρακινεί στη βία, τον ρατσισμό, τον εξτρεμισμό, επειδή θεωρείται «ανήθικο», ικανό να «διαφθείρει» τη νεολαία. Όχι.

Είναι ένα βιβλίο επικίνδυνο για τη σωματική σου υγεία, ένα βιβλίο που μπορεί να σε κάνει να αρρωστήσεις, απλά και μόνο φυλλομετρώντας το. Και αυτό, γιατί κάθε σελίδα, μαζί και το εξώφυλλο, είναι δηλητηριώδη.

Ο τίτλος του βιβλίου παραπέμπει σε ανάγνωσμα τρόμου, αλλά στην ουσία πρόκειται για ένα ας πούμε, ιατρικό πείραμα, που καταδεικνύει τους κινδύνους από τη δηλητηρίαση από αρσενικό.

Κάθε σελίδα του βιβλίου, άλλωστε, προέρχεται από ταπετσαρίες που περιέχουν στοιχεία αρσενικού.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Το 1873, ο γιατρός Ρόμπερτ Κλαρκ Κέτζι, απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, στις ΗΠΑ, εξελέγη στην κρατική υγειονομική επιτροπή του Μίσιγκαν. 

Την επόμενη χρονιά, με δοκίμιό του, που έφερε τον τίτλο «Δηλητηριώδεις Ταπετσαρίες», ο Κέτζι επέστησε την προσοχή σε ένα σημαντικό πρόβλημα που μάστιζε τους κατοίκους των ΗΠΑ και όχι μόνο την περίοδο εκείνη: τη δηλητηρίαση από ταπετσαρίες των οποίων η βαφή περιείχε αρσενικό.

Ρόμπερτ Κλαρκ Κέτζι (1823-1902)

Τον 19ο αιώνα, η ανάμειξη αρσενικού σε μπογιά ήταν ιδιαιτέρως διαδεδομένη. Και αυτό, παρότι είχαν παρατηρηθεί πολλές περιπτώσεις δηλητηρίασης – φημολογείται πως ο ίδιος ο Ναπολέων Βοναπάρτης είχε αρρωστήσει από την ταπετσαρία του δωματίου του, στο νησί της Αγίας Ελένης, όπου είχε φυλακιστεί.

Το 1887, ο Αμερικανικός Φαρμακευτικός Σύλλογος εξέδωσε μια εκτίμηση βάσει της οποίας περίπου το 65% των ταπετσαριών στις ΗΠΑ περιείχαν στοιχεία αρσενικού. Με το πέρασμα του χρόνου και τη σταδιακή φθορά της ταπετσαρίας, το αρσενικό διαχεόταν στην ατμόσφαιρα σε κόκκους σκόνης, που εισέπνεαν οι ένοικοι, με καταστροφικά αποτελέσματα για την υγεία τους.

Το πιο επικίνδυνο βιβλίο στον κόσμο

Από το εσωτερικό του βιβλίου, μία από τις δηλητηριώδεις σελίδες-ταπετσαρίες

Ωστόσο, αρχικά τα συμπτώματα της δηλητηρίασης – πονοκέφαλος, σωματικοί πόνοι, πυρετός, διάρροια, τριχόπτωση, αποχρωματισμός του δέρματος, σπασμοί, νευροπάθεια – δεν είχαν συνδεθεί με το αρσενικό στις ταπετσαρίες.

Επρόκειτο άλλωστε για συμπτώματα που απαντούνταν σε ένα σωρό άλλες ασθένειες. Ελάχιστα είχε παρατηρηθεί πως, με την απομάκρυνση του ασθενούς από το σπίτι, τα συμπτώματα γρήγορα υποχωρούσαν. Ουκ ολίγες περιπτώσεις θανάτων λόγω δηλητηρίασης από την ταπετσαρία θεωρήθηκαν εσφαλμένα συζυγικές ανθρωποκτονίες.

Το 1874, ο δρ. Κέτζι, προκειμένου να αποδείξει στους δύσπιστους συμπατριώτες του τους κινδύνους από τη χρήση αρσενικού στις βαφές, συγκέντρωσε εκατοντάδες τέτοιες ταπετσαρίες από καταστήματα των πόλεων Ντιτρόιτ, Λάνσινγκ και Τζάκσον και κατόπιν τα «έδεσε» σε μορφή βιβλίου.

Συνολικά έφτιαξε εκατό αντίτυπα των «Σκιών από τους Τοίχους του Θανάτου» και τα απέστειλε σε διάφορες βιβλιοθήκες των ΗΠΑ, εφιστώντας την προσοχή των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και των Αρχών για τον υγειονομικό αυτό κίνδυνο.

Το πείραμα του Κέτζι πέτυχε και συνέβαλε σημαντικά στην αύξηση των μέτρων ασφαλείας στην παραγωγή ταπετσαριών – ακόμα κι αν, μία ηλικιωμένη που εξέτασε ένα από τα αντίτυπα χωρίς να λάβει τις απαραίτητες προφυλάξεις, λέγεται πως αρρώστησε.

Σήμερα, απομένουν μόνο δύο αντίτυπα στον κόσμο, εκ των οποίων το ένα φυλάσσεται στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν στο Αν Άρμπορ και το άλλο στο Κρατικό Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν στο ανατολικό Λάνσινγκ. Αμφότερα παραμένουν εξαιρετικά τοξικά: μπορεί κανείς να τα μελετήσει μόνο αφού λάβει ειδική άδεια και φορέσει πλαστικά προστατευτικά γάντια.

Το κάθε αντίτυπο φυλάσσεται σε προστατευτικό κοντέινερ, το εξώφυλλο είναι τυλιγμένο με πλαστική σακούλα αρκετά μεγάλου πάχους, ενώ κάθε σελίδα/ταπετσαρία καλύπτεται ξεχωριστά με πλαστικό περιτύλιγμα. Κάθε μετακίνηση των αντιτύπων γίνεται αργά και προσεκτικά πάνω σε ειδικό καρότσι.

Το μόνο κείμενο του βιβλίου είναι ο πρόλογος του Κέτζι, που ενημερώνει για την υγειονομική απειλή, καθώς και αποσπάσματα από τη Βίβλο που μιλούν για την «πανούκλα» στους τοίχους των σπιτιών.

Θα το διαβάζατε; Με τα σχέδιά του και το μεγάλο μέγεθός του (55 x 75 εκατ.) είναι κάτι σαν coffee table book της εποχής – ακριβέστερα, poison table book.

Ευτυχώς δυσεύρετο.

athensvoice.gr