Καρκινογένεση - Ποιες ουσίες και ιοί την ενισχύουν;

Οποιαδήποτε ουσία ή στοιχείο το οποίο μπορεί να προκαλέσει καρκινογένεση ονομάζεται καρκινογόνο. Είναι αυτονόητο ότι δεν επιδρούν όλες οι καρκινογόνες ουσίες με τον ίδιο τρόπο στον ανθρώπινο οργανισμό.

Ο καρκίνος είναι ουσιαστικά μια κυτταρική νόσος. Συνίσταται στον άναρχο πολλαπλασιασμό παθογόνων κυττάρων που έχουν υποστεί βλάβη στο γονιδιακό τους υλικό (DNA). Η γονιδιακή αυτή βλάβη μπορεί είτε να κληροδοτηθεί από γενιά σε γενιά, είτε να προκύψει επίκτητα εξαιτίας διαφόρων παραγόντων, όπως η διατροφή, το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, η παχυσαρκία ή η έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία, καθώς και σε διάφορες χημικές ουσίες με τις οποίες μπορεί κάποιος να έρθει σε επαφή στον εργασιακό ή και στον οικιακό του χώρο.

Οι περισσότεροι συνδέουν τον όρο «περιβαλλοντικοί καρκινογόνοι παράγοντες» με το μολυσμένο αέρα ή το νερό. Στην πραγματικότητα, έχουν προσδιοριστεί τουλάχιστον 100.000 χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται σε καταναλωτικά προϊόντα ευρείας χρήσης και με τα οποία ερχόμαστε σε επαφή καθημερινά και, συνεπώς, είναι μέρος του περιβάλλοντός μας.

Καρκινογόνα

Παρακάτω σας παρουσιάζουμε τα επιφανέστερα παραδείγματα καρκινογόνων παραγόντων βάσει της έκθεσης της IARC – του Διεθνή Οργανισμού για την Έρευνα του Καρκίνου.

• Αιθανόλη: αυτό το άχρωμο υγρό με τη χαρακτηριστική οσμή και τις ιδιότητες που προκαλούν μέθη, γνωστό και ως οινόπνευμα ή αλκοόλ, έχει προσδιοριστεί ως καρκινογόνο για τον ανθρώπινο οργανισμό.
• Ακτινοβολία Χ και Γ.
• Αρσενικό: πόση νερού με υψηλά ποσοστά αρσενικού μπορεί να προκαλέσει καρκινογένεση.
• Ασβέστης: η εισπνοή ασβέστη, της λευκής σκόνης που προκύπτει από την πυράκτωση του ασβεστόλιθου και χρησιμοποιείται ως οικοδομικό υλικό, μπορεί να προκαλέσει καρκίνο στον πνεύμονα.
• Βενζίνη: η εισπνοή βενζίνης έχει προσδιοριστεί ως παράγοντας καρκινογένεσης.
• Ιός Ανθρωπίνων Θηλωμάτων (Human papillomavirus): οι τύποι 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59 και 66 του εν λόγω ιού είναι ικανοί να προκαλέσουν καρκινογένεση, ιδιαίτερα στον τράχηλο της μήτρας.
• Ιός Epstein-Barr (HHV-4): ο ιός αυτός ανήκει στην οικογένεια των ιών του έρπητα και καλείται και ιός της λοιμώδους μονοπυρήνωσης. Λοιμώξεις εξαιτίας του είναι πολύ συνηθισμένες, καθώς μεταδίδεται μέσω του σάλιου και του στοματικού φιλιού. Δυστυχώς, ο εν λόγω ιός μπορεί να προκαλέσει καρκινογένεση στην περιοχής της ρινός και του φάρυγγα, και έχει συσχετιστεί με το λέμφωμα Burkitt και τη νόσο του Hodgkin, καθώς και με άλλες σοβαρές παθήσεις.
• Ιοί των παραλλαγών ηπατίτιδας B και C: η χρόνια ηπατίτιδα C και B μπορεί να προκαλέσει καρκίνο.
• Ιός ΗΙV 1: τύπος ιού που προκαλεί τη νόσο του AIDS και έχει προσδιοριστεί και ως καρκινογόνο.
• Κάδμιο: το κάδμιο αποτελεί μία από τις πλέον καρκινογόνους ουσίες, και μπορεί να προσληφθεί στον οργανισμό είτε μέσω εισπνοής, λόγω ατμοσφαιρικής ρύπανσης, είτε μέσω του καπνίσματος, λόγω της διαπότισης του εδάφους και του καπνού μέσω των λιπασμάτων.
• Οιστρογόνα – προγεστερόνη: οι ορμόνες αυτές, οι οποίες παράγονται φυσιολογικά από το γυναικείο σώμα ως την περίοδο της κλιμακτηρίου και ρυθμίζουν διάφορες λειτουργίες των γενετήσιων οργάνων, χρησιμοποιούνται και ως συμπληρώματα σε αγωγές υποκατάστασης ορμονών (ορμονικές θεραπείες υποκατάστασης [Hormone Replacement Therapy - HRT ή Hormone Treatment - HT) για την αντιμετώπιση των γενικότερων συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης. Ωστόσο, οι ουσίες αυτές έχουν συσχετιστεί άμεσα με τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου στο μαστό, κίνδυνος ο οποίος παραμένει υψηλός για όσο διάστημα διαρκεί η αγωγή.
• Φορμαλδεΰδη:  η φορμαλδεΰδη παράγεται από την καύση ανθρακούχων υλικών και εξάγεται κατά κόρον από τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων και εμπεριέχεται στον καπνό των τσιγάρων.
• Χρώμιο: το καρκινογόνο αυτό χημικό στοιχείο μπορεί να προσληφθεί μέσω της τροφής, του νερού και του αέρα και έχει χαρακτηριστεί ως ιδιαιτέρως επικίνδυνο για την υγεία.
• Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού: η μόλυνση από ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού μπορεί να προκαλέσει καρκινογένεση στο στομάχι.
• Νικέλιο: το στοιχείο αυτό, κοινό ως συστατικό του χάλυβα και άλλων μετάλλων, έχει προσδιοριστεί ως καρκινογόνο ιδιαίτερα για τις περιοχές του πνεύμονα, της ρινός, του λάρυγγα και του προστάτη.
• Ηλιακή ακτινοβολία
• Κονιορτός (σκόνη) του ξύλου: η εισπνοή κονιορτού ξύλου είναι καρκινογόνος.

Πηγή - International Agency for Research on Cancer

boro.gr