Ο γνήσια δημοκρατικός άνδρας - Αισχίνης

O Αισχίνης υπήρξε ένας περίφημος ρήτορας και πολιτικός, αντίπαλος του Δημοσθένη. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 389 π.Χ. από φτωχούς γονείς γι’ αυτό δεν μπόρεσε να φοιτήσει στην σχολή του Ισοκράτη και του Πλάτωνα, όπως συνέβαινε με άλλους εύπορους νέους της εποχής του. Η ασχολία του με το επάγγελμα του ηθοποιού (τριταγωνιστής) έδωσε σ’ αυτόν την ευκαιρία να αντλήσει πλούσια μόρφωση από τη μελέτη των Αρχαίων τραγωδιών. Σαν δημόσιος υπογραμματέας είχε την ευκαιρία να αποκτήσει πλούσιες γνώσεις σχετικά με τη νομοθεσία των Αθηνών. Την πολιτική του σταδιοδρομία άρχισε το 348 σαν εχθρός του Φιλίππου μετά την κατάληψη υπ’ αυτού της πόλεως Ολύνθου. Εξεφώνησε λόγους παροτρύνων τους Αθηναίους να ξεσηκώσουν Πανελλήνιο πόλεμο εναντίον του Φιλίππου. Οι Αθηναίοι εξέλεξαν τότε αυτόν μέλος της πρεσβείας, η οποία επισκέφθηκε τις πόλεις της Πελοποννήσου για να τις ξεσηκώσει εκφωνώντας πύρινους λόγους εναντίον του Φιλίππου. Το 346 έγινε η Φιλοκράτειος ειρήνη μεταξύ Αθηναίων και Φιλίππου, στις διαπραγματεύσεις έλαβον μέρος οι Αισχίνης και ο Δημοσθένης. Επειδή στις διαπραγματεύσεις ο Δημοσθένης αντελήφθη φιλική διάθεση του Αισχίνη προς το Φίλιππο, κατήγγειλε τούτον μετά του Τιμάρχου. Παραπέμφθηκε σε δίκη, υπερασπίζοντας τον εαυτόν του εξεφώνησε τον περίφημο περί Παραπρεσβείας λόγο (απολογία του). Η απόφαση του δικαστηρίου ήταν αθωωτική για τον Αισχίνη. Κατόπιν προσεχώρησε στο κόμμα των Ευβούλου και Φωκίωνος που ήθελαν την σύναψη ειρήνης μεταξύ Αθηναίων και Φιλίππου. Μετά την μάχη της Χαιρώνειας το 338 ο Κτησιφών επρότεινε να τιμηθεί ο Δημοσθένης δια χρυσού στεφάνου για την αρετή του και τον πατριωτισμό του. Ύστερα απ’ αυτό ο Αισχίνης υπέβαλε καταγγελία ισχυριζόμενος ότι ο νόμος δεν επέτρεπε να τιμηθεί ο Δημοσθένης δια στεφάνου. Η δίκη έγινε το 330 π.Χ. με καθυστέρηση έξι χρόνων. Στη δίκη ο Αισχίνης εξεφώνησε τον κατά Κτησιφώντος λόγος, ο δε Δημοσθένης τον περί στεφάνου λόγον. Ο Αισχίνης υποστήριξε ότι η δεινή θέση στην οποία είχε περιέλθει η Αθήνα οφειλόταν στην ανάμειξη του Δημοσθένη στα πολιτικά πράγματα. Μάλιστα, κατηγόρησε τον αντίπαλό του για υποκριτική και ύποπτη στάση απέναντι στους Μακεδόνες από τη στιγμή που στον θρόνο ανήλθε ο Αλέξανδρος, καθώς σε καμιά από τις ευκαιρίες που παρουσιάστηκαν δεν έδωσε ορθές συμβουλές στην πόλη, αρκούμενος σε λεονταρισμούς και ιδιοποίηση των επιτυχιών των άλλων. Ο Αισχίνης σπεύδει στο σημείο αυτό να πλήξει και την εικόνα του πολίτη που εμφορείται από δημοκρατικές πεποιθήσεις, που καλλιεργούσαν για τον Δημοσθένη οι υποστηρικτές του. "[168] Ναι, αλλά, θα πη κάποιος, έχει δημοκρατικά φρονήματα. Αν βέβαια πρoσέχετε τα ωραία λόγια του, θα εξαπατηθήτε, όπως και στο παρελθόν, αν όμως προσέχετε το χαρακτήρα του και την αλήθεια, δεν θα εξαπατηθήτε. Κατά τον εξής τρόπο όμως πρέπει να τον κρίνετε. Εγώ θα εξετάσω μαζί σας ποια χαρακτηριστικά πρέπει να έχη ο δημοκρατικός και συνετός άνδρας και κοντά σ' αυτά θ' αναφέρω ποιος είναι ο ολιγαρχικός και κακός άνθρωπος. Κι εσείς συγκρίνοντας καθένα απ' αυτά τα δυο χαρακτηρίστε το Δημοσθένη κοιτάζοντας όχι με τίνος τους λόγους συμφωνούν οι λόγοι του Δημοσθένη, αλλά με τίνος το βίο συμφωνεί ο βίος του. [169] Νομίζω λοιπόν ότι όλοι θα συμφωνήσετε πως ο δημοκρατικός άνδρας πρέπει να έχη τα εξής πλεονεκτήματα. Πρώτα πρώτα πρέπει να είναι ελεύθερος κι από πατέρα κι από μάνα, για να μην αντιπαθή τους νόμους που στηρίζουν τη δημοκρατία, εξ αιτίας της ατυχίας του να μη γεννηθή από ελεύθερους γονείς. Δεύτερο πρέπει οι πρόγονοί του να έχουν κάμη κάποια εργασία στο δήμο ή τουλάχιστον, πράγμα που είναι πολύ αναγκαίο, να μην είχαν ποτέ καμιά εχθροπάθεια με το δήμο, για να μην επιχειρήση να κάμη κακό στην πόλη θέλοντας να εκδικηθή τα όσα έπαθαν οι πρόγονοί του απ' αυτήν. [170] Τρίτο πρέπει να είναι από φυσικού του μυαλωμένος και μετρημένος στην καθημερινή του ζωή, για να μη δωροδοκείται εις βάρος του δήμου, για ν' ανταποκριθή στα έξοδα των ακολάστων επιθυμιών του. Τέταρτο να είναι στοχαστικός και ικανός ρήτορας, γιατί καλό είναι η σκέψη του να διαλέγη το καλύτερο για την πόλη κι η μόρφωση κι η ευφράδεια του ρήτορα να πείθουν τους ακροατές. Εάν δεν έχη και τα δυο, τότε η στοχαστικότης είναι προτιμότερη απ' τη ρητορική ικανότητα. Πέμπτο να είναι γενναιόψυχος, για να μην εγκαταλείπη το λαό στις κρίσιμες περιστάσεις και στους κινδύνους. Κι ο ολιγαρχικός πρέπει να έχη χαρακτηριστικά αντίθετα απ' αυτά. Γιατί να τα ξαναπώ; Σκεφθήτε λοιπόν τι απ' τα δυο έχει ο Δημοσθένης. Κι η εξέταση ας γίνη με κάθε δικαιοσύνη." Πρωτότυπο Κείμενο [168] Ναί, ἀλλὰ δημοτικός ἐστιν. ἂν μὲν τοίνυν πρὸς τὴν εὐφημίαν αὐτοῦ τῶν λόγων ἀποβλέπητε, ἐξαπατηθήσεσθε, ὥσπερ καὶ πρότερον, ἐὰν δ’ εἰς τὴν φύσιν καὶ τὴν ἀλήθειαν, οὐκ ἐξαπατηθήσεσθε. ἐκείνως δὲ ἀπολάβετε παρ’ αὐτοῦ λόγον. ἐγὼ μὲν μεθ’ ὑμῶν λογιοῦμαι ἃ δεῖ ὑπάρξαι ἐν τῇ φύσει τῷ δημοτικῷ ἀνδρὶ καὶ σώφρονι, καὶ ἀντιθήσω ποῖόν τινα εἰκός ἐστιν εἶναι τὸν ὀλιγαρχικὸν ἄνθρωπον καὶ φαῦλον· ὑμεῖς δ’ ἀντιθέντες ἑκάτερα τούτων θεωρήσατ’ αὐτόν, μὴ ὁποτέρου τοῦ λόγου, ἀλλ’ ὁποτέρου τοῦ βίου ἐστίν. [169] Οἶμαι τοίνυν ἅπαντας ἂν ὑμᾶς ὁμολογῆσαι τάδε δεῖν ὑπάρξαι τῷ δημοτικῷ, πρῶτον μὲν ἐλεύθερον εἶναι καὶ πρὸς πατρὸς καὶ πρὸς μητρός, ἵνα μὴ διὰ τὴν περὶ τὸ γένος ἀτυχίαν δυσμενὴς ᾖ τοῖς νόμοις, οἳ σῴζουσι τὴν δημοκρατίαν. δεύτερον δ’ ἀπὸ τῶν προγόνων εὐεργεσίαν τινὰ αὐτῷ πρὸς τὸν δῆμον ὑπάρχειν, ἢ τό γ’ ἀναγκαιότατον μηδεμίαν ἔχθραν, ἵνα μὴ βοηθῶν τοῖς τῶν προγόνων ἀτυχήμασι κακῶς ἐπιχειρῇ ποιεῖν τὴν πόλιν. [170] τρίτον σώφρονα καὶ μέτριον χρὴ πεφυκέναι αὐτὸν πρὸς τὴν καθ’ ἡμέραν δίαιταν, ὅπως μὴ διὰ τὴν ἀσέλγειαν τῆς δαπάνης δωροδοκῇ κατὰ τοῦ δήμου. τέταρτον εὐγνώμονα καὶ δυνατὸν εἰπεῖν· καλὸν γὰρ τὴν μὲν διάνοιαν προαιρεῖσθαι τὰ βέλτιστα, τὴν δὲ παιδείαν τὴν τοῦ ῥήτορος καὶ τὸν λόγον πείθειν τοὺς ἀκούοντας· εἰ δὲ μή, τήν γ’ εὐγνωμοσύνην ἀεὶ προτακτέον τοῦ λόγου. πέμπτον ἀνδρεῖον εἶναι τὴν ψυχήν, ἵνα μὴ παρὰ τὰ δεινὰ καὶ τοὺς κινδύνους ἐγκαταλίπῃ τὸν δῆμον. τὸν δ’ ὀλιγαρχικὸν πάντα δεῖ τἀναντία τούτων ἔχειν· τί γὰρ δεῖ πάλιν διεξιέναι; σκέψασθε δή, τί τούτων ὑπάρχει Δημοσθένει· ὁ δὲ λογισμὸς ἔστω ἐπὶ πᾶσι δικαίοις.

arxidiamedia.blogspot.com