Τα χρονικά των απόκοσμων πνευμάτων μετρούν πολλές χιλιετίες στις πλάτες τους και μόνο νέα ιστορία δεν είναι.
Μόνο που στα αρχαία χρόνια δεν αντιμετωπίζονταν με τον γνώριμο σύγχρονο σκεπτικισμό ούτε με το μειδίαμα στα χείλη, καθώς ήταν αληθινότατα φαντάσματα, πανίσχυρα και συχνά φονικά.
Οι ασσυριακοί εξορκισμοί
Πλάι στα αλλόκοτα πλάσματα που περιπλανούνταν στα ασσυριακά σπίτια και ήταν κράματα ανθρώπινων και υπερφυσικών οντοτήτων, πιστευόταν ότι όποιος δεν είχε ενταφιαστεί με τον πρέποντα τρόπο θα επέστρεφε στον κόσμο των ζωντανών και θα στοίχειωνε την καθημερινότητα ως φάντασμα.
Βλέποντας το άθαφτο ή το παραχωμένο ανίερα σώμα ενός νεκρού, το εξοργισμένο πνεύμα καταλάμβανε έναν ζωντανό άνθρωπο ή παρέμενε στην υπερφυσική μορφή του, καταδιώκοντας λυσσαλέα τους ζώντες. Τα πνεύματα απομυζούσαν τη ζωή από τους υγιείς οργανισμούς και το κακό ξορκίζονταν με τελετουργικούς εξορκισμούς του στοιχειωμένου ανθρώπου.
Σε κάποιες μάλιστα περιπτώσεις, ο άνθρωπος που είχε καταληφθεί από φάντασμα πλενόταν ιεροτελεστικά, την ίδια στιγμή που προσπαθούσαν να βρουν το άθαφτο πτώμα εκείνου που είχε φέρει την απόκοσμη πληγή στην κοινωνία. Κατά τον εξορκισμό, το πνεύμα ρωτούνταν γιατί επέστρεψε στον κόσμο των ζωντανών αλλά και γιατί κατέλαβε τον συγκεκριμένο άνθρωπο.
Η τελετή σκοπό είχε να κατευνάσει το φάντασμα ώστε να αφήσει ήσυχους τους ανθρώπους.
Η επίκληση ωστόσο στους θεούς δεν ήταν μικρό πράγμα και κάθε ικεσία στον παντοδύναμο Ασσούρ έπρεπε να γίνεται με φειδώ και προσεκτική σκέψη. Η κορυφαία μεσοποτάμια θεότητα διαφέντευε τον ήλιο κατά τη διάρκεια της ημέρας αλλά και τον κόσμο των νεκρών τη νύχτα, κάθε ενόχλησή του όφειλε λοιπόν να είναι εξαιρετικά υπολογισμένη και συνετή.
Τα φαντάσματα όμως, που ήταν προάγγελοι του θανάτου, της καταστροφής και της τραγωδίας, ήταν ένας πολύ καλός λόγος για δέηση στον Ασσούρ. Αν και δεν έφτανε αυτό: όταν ένα φάντασμα επέστρεφε στον κόσμο, τα σπίτια που επισκεπτόταν καταστρέφονταν, ενώ αν το πνεύμα μιλούσε σε κάποιον, τότε η μοίρα του είχε σφραγιστεί. Ο άνθρωπος θα πέθαινε λίγο μετά…
Τα φαντάσματα των δαιμόνων και οι καταραμένοι άτεκνοι
Στην αρχαία Βαβυλώνα πιστευόταν ότι τα φαντάσματα περιπλανιόνταν τη νύχτα όπως οι ζωντανοί τη μέρα. Δεν ήταν άυλες και ασώματες οντότητες, όπως τα θεωρούμε σήμερα, αλλά έφεραν σώματα ζώων, ενώ τα πνεύματα των δαιμόνων καταλάμβαναν συνήθως ζωντανά πουλιά. Κακά πνεύματα στοίχειωναν αγριόσκυλα και λιοντάρια, τα οποία στρέφονταν κατόπιν κατά των ανθρώπων.
Το πλέον πανίσχυρο και τρομακτικό πάντως φάντασμα του βαβυλωνιακού πολιτισμού ήταν το πνεύμα της γυναίκας που πέθανε κατά τη γέννα: τρελό από τον πόνο και το πένθος, το φάντασμά της ήταν καταδικασμένο να περιπλανιέται τη νύχτα στην αιωνιότητα. Εξίσου καταδικασμένοι ήταν και αυτοί που πέθαιναν άκληροι, είτε ήταν άντρες είτε γυναίκες, και ήταν αναγκασμένοι να περάσουν τη μεταθανάτια ζωή ως τραγικά πλάσματα της νύχτας.
Για να διασφαλιστεί το γεγονός ότι τα πνεύματα των γονιών, των παππούδων και των άλλων προγόνων θα εξακολουθούσαν να ζουν, οι ζωντανοί και συνήθως ο πρωτότοκος γιος άφηναν φαγητό και νερό για τα περιπλανώμενα πνεύματα. Χωρίς παιδιά να τους προσέχουν στον άλλο κόσμο, οι άτεκνοι ήταν καταδικασμένοι να στοιχειώνουν σπίτια και να καραδοκούν στα σκοτάδια ψάχνοντας για οτιδήποτε θα μπορούσε να χορτάσει την πείνα και τη δίψα τους.
Η νύχτα ήταν στην αρχαία Βαβυλώνα ένα ανατριχιαστικό μέρος, καθώς τα πνεύματα των νεκρών οργίαζαν, στοίχειωναν οικίες, καταλάμβαναν τα σώματα των νυκτόβιων ζώων και τρέφονταν με όποιον έκανε το λάθος να ξεμυτίσει από το σπίτι του στο κατασκόταδο.
Τα νυχτερινά φαντάσματα της μεγαλόπρεπης Βαβυλώνας ήταν τα πνεύματα όσων πέθαιναν στην έρημο και παρέμεναν άθαφτοι, όσων έβλεπαν τις ζωές τους να διακόπτονται βιαίως, των εκτελεσμένων φυλακισμένων, των νεκρών στρατιωτών που δεν ενταφιάστηκαν ποτέ, αλλά και των πνιγμένων…
Οι μακάβριες ιστορίες του Πλίνιου του Νεότερου
Ο ανιψιός του Πλίνιου του Πρεσβύτερου ήταν ρωμαίος συγκλητικός, ποιητής και φυσικός φιλόσοφος που γεννήθηκε πιθανότατα το 62 μ.Χ. Έζησε κατά την τυραννική βασιλεία του Νέρωνα, είχε δασκάλους τα φωτεινότερα πνεύματα της αρχαίας Ρώμης και άφησε παρακαταθήκη πολλά και διάφορα, μεταξύ των οποίων και δυο τρομακτικότατες ιστορίες με φαντάσματα!
Στην πρώτη του περιπέτεια, ο σοφός Πλίνιος αφηγείται την ιστορία του Κούρτιου Ρούφου, ενός ακολούθου του ρωμαίου κυβερνήτη της Αφρικής. Ένα βράδυ λοιπόν που ο Κούρτιος έπαιρνε τη βραδινή του βόλτα, εμφανίστηκε το φάντασμα μια πανώριας κοπέλας που ισχυρίστηκε ότι ήταν η αφέντρα της Αφρικής. Αφού του περιέγραψε τη ζωή του, προφήτευσε ότι ο Κούρτιος θα επέστρεφε στη Ρώμη, θα λάμβανε τιμές και αξιώματα και θα πέθαινε τελικά σε αφρικανικό έδαφος.
Ο άντρας πράγματι κατέλαβε τη φήμη που του υποσχέθηκε το πνεύμα και όταν επέστρεψε κάποια στιγμή στην Καρχηδόνα, το φάντασμα εμφανίστηκε ξανά μπροστά του, όταν και αρρώστησε βαριά και πέθανε, εκπληρώνοντας την προφητεία.
Ο Πλίνιος διηγείται μετά την ιστορία ενός στοιχειωμένου σπιτιού της Αθήνας όπου κανείς δεν μπορούσε να ζήσει. Κάθε νύχτα, απόκοσμοι ήχοι έσκιζαν το σκοτάδι και οι τριγμοί από τις αλυσίδες που ακούγονταν κοντοζύγωναν όποιον είχε τα κότσια να παραμείνει στο εσωτερικό του.
Οι ένοικοι έβλεπαν λέει συχνά το φάντασμα ενός κακομοιριασμένου ηλικιωμένου φορτωμένου με αλυσίδες και κανείς δεν έμεινε για καιρό μέσα του. Μια ωραία πρωία, ο φιλόσοφος Αθηνόδωρος νοίκιασε το στοιχειωμένο σπίτι και ένα βράδυ κάθισε να εργαστεί στο γραφείο του, παρά τους ήχους των αλυσίδων που τον κύκλωναν.
Το φάντασμα του γέρου εμφανίστηκε και έγνεψε στον Αθηνόδωρο να τον ακολουθήσει. Σέρνοντας τις αλυσίδες του, το πνεύμα οδήγησε τον φιλόσοφο μέσα στο σπίτι και ξαφνικά εξαφανίστηκε. Ο Αθηνόδωρος σημείωσε το σημείο της εξαφάνισής του και την επομένη κανόνισε ανασκαφή στο μέρος. Η σκαπάνη έφερε στο φως τον σκελετό ενός άντρα καθηλωμένου με αλυσίδες. Αφού τον έθαψαν, το πνεύμα καταλάγιασε και το σπίτι γλίτωσε από τα στοιχειωμένα χρονικά του…
Οι ρωμαϊκές ψυχές
Στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, οι επιτύμβιες στήλες περιλάμβαναν συχνά τη λατινική φράση «dis minibus», που σήμαινε «στα θεία πνεύματα» ή «στις θείες ψυχές». Οι ψυχές αυτές έλκουν την καταγωγή τους από τα πρώτα χρόνια της ρωμαϊκής δημοκρατίας και παρά τις αναρίθμητες αναφορές που υπάρχουν γι’ αυτές, το ακριβές νόημά τους παραμένει αντικείμενο ιστορικής διαμάχης, μιας και τα θρησκευτικά πιστεύω των Ρωμαίων υπέστησαν πολλές μεταβολές.
Αρχικά ήταν τα πνεύματα των θεοποιημένων προγόνων, αν και αργότερα οι θεϊκές αυτές ψυχές τοποθετούνταν μεταξύ θεών και πνευμάτων. Επιστρέφοντας στην προχριστιανική Ευρώπη και τις επικρατούσες δοξασίες για τη μεταθανάτια ζωή, οι ψυχές ήταν κάτι σαν θεοί της καθημερινότητας, που λατρεύονταν παράλληλα με τις τοπικές θεότητες κάθε τοπικού πολιτισμού.
Οι επίσημοι θεοί λατρεύονταν στους ναούς και τις θρησκευτικές γιορτές, ενώ οι ψυχές αφορούσαν σε τελετουργίες που λάμβαναν χώρα στα σπίτια.
Ουσιαστικά ήταν τα πνεύματα των νεκρών μιας οικογένειας που παρέμεναν στην οικία για να προστατεύουν τους ζωντανούς συγγενείς, να τους καθοδηγούν και να βοηθούν όπως μπορούν την καθημερινότητα των μελών. Κάποια στιγμή έφτασαν να σημαίνουν τους προσωπικούς θεούς του καθενός, που λειτουργούσαν με τον ίδιο τρόπο με τις παραδοσιακές και επίσημες θεότητες, αν και το έκαναν σε προσωπική κλίμακα.
Η λατρεία μάλιστα των πνευμάτων αυτών ενείχε και κληρονομικά χαρακτηριστικά: όταν πέθαινε κάποιος και τα περιουσιακά του στοιχεία περνούσαν στα παιδιά του ή σε ανθρώπους έξω από την οικογένεια, ο κληρονόμος έπαιρνε επίσης και τα φαντάσματα των νεκρών της φαμίλιας.
Σε κάποιες μάλιστα περιπτώσεις, ένας πιστωτής που κληρονομούσε την περιουσία του εκλιπόντος ως τακτοποίηση του χρέους έπαιρνε πακέτο και τις ψυχές των νεκρών συγγενών του και έπρεπε να τις τιμά και να τις λατρεύει σαν να ήταν δικοί του άνθρωποι…
Τα κέλτικα φαντάσματα της Λατρείας των Νεκρών
Οι αρχαίοι Κέλτες είχαν εκτεταμένα τελετουργικά που συνδέονταν με τη λατρεία των προγόνων και τον σεβασμό των πνευμάτων τους, καθώς πίστευαν ότι το φάντασμα του εκλιπόντος παρέμενε για πάντα στην οικογενειακή εστία. Στις παλιότερες μάλιστα παραδόσεις τους, συνήθιζαν να παίρνουν τα κεφάλια των εχθρών τους και να τα αφιερώνουν στα προγονικά ακριβώς πνεύματα των πολεμιστών των οικογενειών τους.
Στη Βρετάνη, για παράδειγμα, πιστευόταν ότι τα φαντάσματα των νεκρών συγγενών μαζεύονταν τα βράδια γύρω από την οικιακή φωτιά, ψάχνοντας την ίδια ακριβώς ζεστασιά και θαλπωρή που αποζητούσαν ως ζωντανοί.
Διάφορες τελετές έψαχναν να κατευνάσουν τα πνεύματα που μπορεί να εξοργίζονταν από τις ανθρωποθυσίες των Κελτών. Τα θυμωμένα φαντάσματα δεν έπρεπε να τα παίρνεις ελαφρά τη καρδιά και αρκετές τελετουργικές ανθρωποθυσίες γίνονταν με σκοπό να τιμηθούν τα πνεύματα όσων είχαν πέσει στη μάχη για τη διατήρηση της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας των επιγόνων τους.
Στις γιορτές μάλιστα τα πνεύματα των νεκρών συγγενών μαζεύονταν μαζικά στην οικογενειακή φωτιά και τα πιο ακούραστα από αυτά συνήθιζαν να παίρνουν τις βόλτες τους στους δρόμους. Για τους Κέλτες, τα φαντάσματα των νεκρών αποτελούσαν καθημερινό μέλημα και ήταν πραγματικές οντότητες που συμμετείχαν τόσο στη δημόσια σφαίρα όσο και την ιδιωτική ζωή…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι απόψεις των αναρτήσεων δεν ταυτίζονται υποχρεωτικά με τις δικές μας.
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.