Προς μια οργουελιανή "πλαστική" κοινωνία;

Υποθέτω ότι όλοι έχετε ήδη κάνει τους πρώτους λογαριασμούς σας για το πώς θα καταφέρετε να χρησιμοποιήσετε σωστά τις πιστωτικές ή τις χρεωστικές σας κάρτες, προκειμένου να μη πληρώσετε πρόστιμο κατά την εκκαθάριση της μεθεπόμενης φορολογικής σας δήλωσης. Κι αφού ακόμη δεν έχουν κοινοποιηθεί λεπτομέρειες για την εφαρμογή τού μέτρου, κάνει ο καθένας μας ό,τι νομίζει σωστό.

Αυτό, βεβαίως, δεν είναι πάντοτε εύκολο. Για παράδειγμα: έκανα σωστά που έβαλα βενζίνη παραμονή πρωτοχρονιάς ή μήπως έπρεπε να περιμένω ν' αλλάξει ο χρόνος, έστω κι αν την πλήρωνα κάπως ακριβώτερη; Επίσης: να συνεχίσω να παίρνω τσιγάρα και εισιτήρια από τον περιπτερά της γωνίας ή να ψάξω για περίπτερο που να διαθέτει POS; Αυτά είναι διλήμματα.

[του Ανδρέα Πετρουλάκη - Καθημερινή, 13/10/2015]

Ας σοβαρευτούμε, όμως. Πριν λίγες μέρες μιλήσαμε σε τούτο το ιστολόγιο για τα όσα συμβαίνουν στην Ινδία με την κατάργηση των μεγάλων χαρτονομισμάτων ("Ινδία: Ζωή χωρίς μετρητά"). Εκείνο που δεν είπαμε τότε, είναι ότι στον χορό ετοιμάζεται να μπει και η Αυστραλία, όπου εντείνονται από πολλές πλευρές οι πιέσεις να καταργηθούν τα χαρτονομίσματα των 100 και των 50 δολλαρίων, ώστε σιγά-σιγά να δρομολογηθούν οι διαδικασίες για την δημιουργία τής πρώτης χώρας του πλανήτη όπου δεν θα κυκλοφορεί χρήμα στην φυσική του μορφή.

Τον χορό άνοιξε η -γνωστή μας από τις βρομιές της αλλά και από τον ρόλο της στο ξέσπασμα της σοβούσας καπιταλιστικής κρίσης- Citibank, η οποία ανακοίνωσε ότι θα καταργήσει τα μετρητά από τα περιφερειακά της υποκαταστήματα στην Αυστραλία. Λίγο αργότερα, ο ελβετικός τραπεζικός κολοσσός UBS δημοσιοποίησε την εκτίμησή του ότι η απόσυρση των μεγάλων χαρτονομισμάτων θα αποδειχτεί ωφέλιμη για την οικονομία της χώρας. Παράλληλα, επίσημες φωνές δεν χάνουν ευκαιρία να διατρανώσουν την πεποίθηση ότι η υλοποίηση της ιδέας περί πλήρους κατάργησης των μετρητών θα αποβεί ωφέλιμη για όλους. 

Ασφαλώς, η κατάργηση της φυσικής μορφής τού χρήματος θα εξοικονομήσει πολύ χρήμα, αφού θα μηδενιστούν τα κόστη κοπής νομισμάτων, εκτύπωσης χαρτονομισμάτων, φύλαξης, μεταφοράς, ασφάλειας κλπ. Η μεγαλύτερη ωφέλεια θα είναι εκείνη που θα προκύψει για τις τράπεζες, αφού οι πάντες θα υποχρεωθούν να διατηρούν το σύνολο της ρευστότητάς τους σ' αυτές και έτσι θα ανοίξει λαμπρός δρόμος κερδοφορίας για το τραπεζικό σύστημα. Σοβαρή ωφέλεια, όμως, θα έχει και η κυβέρνηση, εφ' όσον θα αποκτήσει πλήρη και απόλυτο έλεγχο των αποταμιεύσεων των πολιτών, πράγμα που θα της επιτρέπει να επιβάλει πανεύκολα όποιο μέτρο θέλει, όπως ελέγχους κεφαλαίων, αρνητικά επιτόκια, έκτακτη φορολογία κλπ.

Στο σημείο αυτό αξίζει τον κόπο να σταθούμε λίγο για να αναλογιστούμε κάτι που έγινε στον τόπο μας το 2015. Αναφέρομαι στην πρακτική τής κυβέρνησης να χρησιμοποιήσει τα διαθέσιμα των δημόσιων οργανισμών, της τοπικής αυτοδιοίκησης κλπ προκειμένου να πληρώσει τοκοχρεωλύσια. Στην αρχή, απηύθυνε "κάλεσμα" για βοήθεια αλλά, όταν διαπίστωσε ότι δεν είχε την αναμενόμενη ανταπόκριση, δεν δίστασε να καταφύγει στην κατάπτυστη τακτική τής έκδοσης Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου. Φανταστείτε τώρα πόσο πιο εύκολη θα ήταν η ανεύρεση χρήματος σε ένα περιβάλλον όπου όλο το διαθέσιμο χρήμα θα βρισκόταν στις τράπεζες με παράλληλη ύπαρξη ελέγχου στην κίνηση των κεφαλαίων. Προφανώς, αυτός είναι ο λόγος που πολλοί αναλυτές σημειώνουν ότι η εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους θα ήταν πολύ ευκολώτερη σε έναν κόσμο χωρίς μετρητά.

Τελικά, μπορούμε να πούμε ότι η κατάργηση των μετρητών μπορεί να ωφελήσει πολλούς, εκτός από τους απλούς πολίτες. Αυτοί από την μια θα υπόκεινται σε πλήρη έλεγχο για το πού ή το πώς ξοδεύουν και την τελευταία τους δεκάρα κι από την άλλη θα καταντήσουν έρμαια τόσο του πολιτικού όσο και του χρηματοπιστωτικού συστήματος εφ' όσον δεν θα έχουν πλέον στα χέρια τους το βασικό αμυντικό τους όπλο: την ανάληψη των καταθέσεών τους. Λογικό επακόλουθο θα είναι η επέκταση της τραπεζικής ασυδοσίας εφ' όσον θα διευκολυνθεί η καθιέρωση της "διάσωσης από μέσα" (bail-in) με το κούρεμα καταθέσεων. Αυτή η προοπτική γίνεται ιδιαίτερα τραγική αν αναλογιστούμε ότι οι περισσότερες τράπεζες είναι υπερχρεωμένες και προσπαθούν με κάθε τρόπο να αποφύγουν την χρεωκοπία.

Νομίζω ότι το μήνυμα δόθηκε και δεν χρειάζεται να αναφέρουμε ότι, δίπλα στην Ινδία και την Αυστραλία, έσκασε μύτη και η Σουηδία, αν και εκεί η κατάσταση είναι κάπως διαφορετική μιας και υπερχρεωμένος δεν είναι ο δημόσιος αλλά ο ιδιωτικός τομέας (ναι! ναι! στην "σοσιαλιστική Σουηδία αυτό!). Φοβάμαι ότι βρισκόμαστε στις απαρχές μιας οργουελιανής "πλαστικής" κοινωνίας, όπου οι οικονομίες των πολλών απλών ανθρώπων θα χρησιμοποιούνται προς όφελος ολίγων, πλην εκλεκτών. Στην προσπάθεια να βρεθεί -επί τέλους!- διέξοδος από την πολυετή καπιταλιστική κρίση, τα όπου γης οικονομικά "φυντάνια" βρήκαν τον τρόπο να λύσουν το πρόβλημα χρησιμοποιώντας τις αποταμιεύσεις των πολιτών. Για να αποδειχτεί ακόμη μια φορά πως δεν είναι τα κράτη που χρεωκοπούν αλλά οι πολίτες τους, κάτι που έχουμε μάθει πολύ καλά εμείς εδώ στην Ελλάδα.

teddygr