Τουρκία: Το «τέλος» ενός… «γίγαντα»

του Κίμωνα Γεωργακάκη

Οι δύο ιδεολογικοπολιτικοί δρόμοι της Άγκυρας, έτσι ώστε να μπορέσει να επιβληθεί στους διάφορους εθνοτικούς πληθυσμούς που απαρτίζουν το σημερινό κρατικό μόρφωμα που ονομάζεται «Τουρκία», ήταν 1. ο.....

εσωστρεφής εθνικισμός-τουρκισμός κοσμικού χαρακτήρα (επιβολή τουρκικής ταυτότητας  στους πολίτες) και 2. ο εξωστρεφής νέο-οθωμανισμός (ένωση πληθυσμών εντός αλλά και εκτός συνόρων με σημαία το Ισλάμ και την Τουρκία προστάτιδα δύναμη – αναβίωση οθωμανικής αυτοκρατορίας).

Και οι δύο πολιτικές κατευθύνσεις πρεσβεύουν φαινομενικά τις δημοκρατικές διαδικασίες, αλλά από την άλλη αρνούνται να θέσουν στιβαρές βάσεις για την ουσιαστική λειτουργία τους. Αντίθετα, προκειμένου να ελεγχθούν οι εθνοτικές και πολιτικές μειονότητες (Κούρδοι, Αρμένιοι, Έλληνες, Αλεβίτες, Αριστεροί κ.ο.κ.), τα ανθρώπινα δικαιώματα παραβιάζονται καθημερινά, μη αφήνοντας περιθώρια ελευθερίας-αντίδρασης στον λαό, ο οποίος υποχρεώνεται να υπακούει στις εντολές κράτους και παρακράτους. Άλλωστε οι καταδίκες της Τουρκίας από διεθνείς οργανισμούς και ανθρωπιστικές οργανώσεις είναι αμέτρητες.

Ωστόσο, η προοπτική ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε., την οποία Αμερικανοί και Ευρωπαίοι ατλαντιστές επιδιώκουν να την μετατρέψουν σε Ευρώ-μεσόγειο-ατλαντική Ένωση ως ελάχιστο κύτταρο εξουσίας ενός δυτικότροπου «παγκόσμιου» κράτους, προϋποθέτει ενίσχυση των λαϊκών ελευθεριών καθώς και φιλελευθεροποίηση της τουρκικής κοινωνίας στα παγκοσμιοποιητικά πρότυπα. Αυτό όμως, σε συνδυασμό με την πολιτική κρίση που ξέσπασε στην γείτονα, θα ενισχύσει τις φυγόκεντρες τάσεις σε ένα πραγματικά πολυσύνθετο κράτος. Πρώτοι και καλύτεροι περιμένουν τις όποιες εξελίξεις οι Κούρδοι, οι οποίοι, με τις ευλογίες Η.Π.Α. και Ισραήλ, επιθυμούν διακαώς την δημιουργία αυτόνομης κουρδικής κρατικής οντότητας.

Εκτός των άλλων στα πλαίσια «εκδυτικισμού» της Τουρκίας, τάση που λαμβάνει στην παρούσα φάση χώρα από το Μαρόκο μέχρι τον Καύκασο, το «κρυφό», «βαθύ» και πολύπλοκο παρακράτος με τις εξωστρεφείς μυστικές υπηρεσίες, τον στρατό και τα θρησκευτικά τάγματα πρέπει λογικά να τεθεί υπό πλήρη έλεγχο. Αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά όλοι όσοι συνθέτουν το ποικιλόμορφο αυτό καθεστώς και προσπαθούν κατά καιρούς να αντιδράσουν, μαχόμενοι ο ένας τον άλλον για την κατάληψη της εξουσίας. Γι” αυτό, τώρα που η κρίση έχει «φουντώσει» για τα καλά στην Τουρκία, εκφράζονται δικαιολογημένα φόβοι για ακραίες και ανεξέλεγκτες μορφές συγκρούσεων ή ακόμα για εξαγωγή της εσωτερικής διαμάχης σε ελληνικά χωρικά ύδατα, σενάρια που θα οδηγήσουν την Τουρκία σε διάλυση.

Εμπρός σε αυτό το ενδεχόμενο ο Ερντογάν, αν και νέο-οθωμανιστής, προσπάθησε αρχικά ως δεύτερος Οζάλ να ισορροπήσει μεταξύ του κεμαλικού εθνικισμού και του τουρκικού ισλαμισμού, προκειμένου να εξασφαλίσει την συνοχή της πολύμορφης Τουρκίας. Είχε επιλεχθεί από το αμερικανό-εβραικό λόμπι, για να παίξει η Τουρκία σημαντικό ρόλο στην περιβόητη προσπάθεια «δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων» στις ισλαμικές χώρες της Μεσογείου και σε συνεργασία με το Ισραήλ να αστυνομεύουν την περιοχή προς διατήρηση της σταθερότητας.

Εντούτοις, η τουρκική κυβέρνηση επέλεξε να εκμεταλλευτεί με άτσαλο τρόπο και με αρκετή δόση μεγαλοϊδεατισμού την συγκεκριμένη συγκυρία, προάγοντας την ανάδειξη της Τουρκίας σε περιφερειακή δύναμη εις βάρος των σχεδίων της άλλης μεριάς του Ατλαντικού σε σχέση με τον εκδυτικισμό της Μέσης Ανατολής.

Ειδικότερα, ο Ερντογάν με την αντί-ισραηλινή του ρητορική αναβάθμισε την Τουρκία στα μάτια των Αράβων και εν συνεχεία σχεδίαζε να κηρύξει με τους ισλαμιστές της Αιγύπτου ΑΟΖ σε παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου και εις βάρος ενδεχόμενης ελλάδο-κύπριο-ισραηλινής συνεργασίας. Ταυτόχρονα «συνομιλούσε» με το Ιράν, πουλώντας μάλιστα κρυφά χρυσό στην Τεχεράνη παρά το διεθνές εμπάργκο. Στόχος, σύμφωνα με αναλυτές, η δημιουργία άξονα Ιράν-Τουρκίας-Αιγύπτου, ανεξάρτητου αλλά συνεργαζόμενου με τις Μεγάλες Δυνάμεις, με στόχο τον έλεγχο της Μέσης Ανατολής και της ΝΑ Μεσογείου και κατ” επέκταση την αξιοποίηση των όποιων πλουτοπαραγωγικών πηγών.

Αντί δε ο Ερντογάν να «φιλελευθεροποιήσει» την τουρκική κοινωνία, ανακοίνωνε ακραία ισλαμικά μέτρα, όπως η απαγόρευση του αλκοόλ, η μπούρκα στο Κοινοβούλιο και στις δημόσιες υπηρεσίες κ.ο.κ., ώστε να καθιερώσει την Τουρκία, μουσουλαμανικό κράτος-ρυθμιστή.
Τα διεθνή συμφέροντα όμως δεν επιθυμούν κανέναν πανίσχυρο. Η «μεγάλη ιδέα» του τούρκου πρωθυπουργού, η οποία δεν περιορίζεται παρεμπιπτόντως μόνο στην Μέση Ανατολή (βλ. π.χ. Βαλκάνια), βρίσκει αντίθετους τόσο Η.Π.Α. και Ισραήλ, όσο Ρωσία και Γερμανία. Ακολούθως αναβαθμίστηκε ο ρόλος Ελλάδας και Κύπρου στην περιοχή, ο ρωσικός στόλος έπιασε Αιγαίο, ανατράπηκε το ισλαμικό καθεστώς στην Αίγυπτο και στο Ιράν εκλέχθηκε φιλοατλαντιστής ηγέτης.
Η γεωστρατηγική αποτυχία του Ερντογάν έχει φυσικά συνέπειες και στο εσωτερικό της χώρας. Οι Αμερικανοί επιθυμούν πλέον είτε την αποδυνάμωση είτε την ανατροπή του με την βοήθεια των Τούρκων κεμαλιστών της αντιπολίτευσης, οι οποίοι προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την παρούσα συγκυρία και να αρπάξουν την διακυβέρνηση, και των ισλαμιστών του παγκοσμιοποιητή Γκιουλέν. Σε αυτά τα πλαίσια πυροδοτήθηκαν οι κοινωνικές εξεγέρσεις στην γείτονα.

Όσο κι αν προσπαθεί τώρα ο τούρκος πρωθυπουργός να προσεγγίσει τους στρατηγούς η αποδυνάμωσή  του θεωρείται βέβαιη. Ακόμα και παραδοσιακοί «συνοδοιπόροι» του, όπως ο πρόεδρος Γκιουλ, σφυρίζουν αδιάφορα. Πιθανόν αρχικά να επιτευχθεί ένας πολιτικός συμβιβασμός μεταξύ των εμπλεκομένων πλευρών. Παρ” όλα αυτά η αρχή του τέλους για την Τουρκία έχει δρομολογηθεί με τις Μεγάλες Δυνάμεις να επιδιώξουν ενδεχόμενα να μοιραστούν διαμελισμένες τις «σάρκες» του «γίγαντα με τα γυάλινα πόδια», όπως πολύ εύστοχα είχαν χαρακτηρίσει την Τουρκία οι πραγματικοί γνώστες της γεωπολιτικής στην Ελλάδα. Μια μοιρασιά που θα σημάνει όμως την αρχή πολλών δεινών για την ευρύτερη γειτονιά μας και όχι μόνο.

Κίμων Γεωργακάκης, Πολιτικός Επιστήμων

ΠΥΓΜΗ.gr